Sifatni-boshqarish-fanining-mohiyati

1.

Mavzu: “Sifatni boshqarish” fanining predmeti, mazmuni
va vazifalari. Sifat kategoriyasi va sertifikatlashtirishning
tarixi. Sifatni boshqarish nazariyasining rivojlanish
bosqichlari.
REJA
1. “Sifatni boshqarish” fanining mohiyati
2. Sifat Kategoriyasi va Sertifikatlashtirishning Tarixi
3. Sifatni Boshqarish Nazariyasining Rivojlanish Bosqichlari

2.

1.
“Sifatni boshqarish” fanining mohiyati
Ushbu taqdimotda "Sifatni boshqarish" fanining predmeti, mazmuni va
vazifalari haqida ma'lumot beriladi. Sifatni boshqarish tizimlari,
metodologiyalari hamda amaliy vositalari o'rganiladi. Tashkilotlarda
mahsulot yoki xizmat sifatini ta'minlash va yaxshilashga qaratilgan
yondashuvlar, usullar, tizimlar ko'rib chiqiladi. Maqsad - sifatni
boshqarish orqali mijozlar ehtiyojlarini qondirish va tashkilotlarga yuqori
sifatli mahsulot yoki xizmatni ishlab chiqarishga yordam berishdir.

3.

Fanning predmeti
Sifatni boshqarish jarayonlari
Sifatni ta'minlash
Mahsulot yoki xizmatning sifatini boshqarish, nazorat qilish va
Sifatni boshqarish fanida tashkilotlarda mahsulot yoki xizmat
yaxshilash jarayonlarini o‘rganish sifatni boshqarish fanining
sifatini ta'minlash va yaxshilashga qaratilgan yondashuvlar,
asosiy predmetidir. Bu soha sifatni ta'minlash, o‘lchash va
usullar va tizimlar o‘rganiladi. Bu orqali sifatni ta'minlashga
boshqarish tizimlariga qaratilgan.
erishiladi.

4.

Sifatni boshqarishning mazmuni
1
Sifat tushunchasi
2
Boshqarish tizimlari
Sifat tushunchasi va uning
ISO, TQM, Six Sigma, Lean
ahamiyati sifatni
kabi tizimlarni o‘rganish
boshqarishning asosiy
sifatni boshqarishning
elementlaridan biridir. Sifatni
mazmunini tashkil etadi. Bu
to'g'ri tushunish sifatni
tizimlar sifatni boshqarishda
boshqarish jarayonlarining
keng qo'llaniladi.
muvaffaqiyatini ta'minlaydi.
3
O'lchash va tahlil
Sifatni o‘lchash va tahlil qilish, sifatni baholash, statistik tahlillar va
sifat ko‘rsatkichlari sifatni boshqarishning muhim qismidir. Bu
jarayonlar sifatni yaxshilash uchun ma'lumot beradi.

5.

Asosiy vazifalar
Sifatni ta'minlash
Tizimlarni joriy etish
Mahsulot yoki
Monitoring
Sifatni ta'minlash
xizmatning
Tashkilotlarda sifatni
uchun jarayonlarni
belgilangan talab va
boshqarish uchun
doimiy ravishda
standartlarga javob
zarur tizimlarni ishlab
nazorat qilish va tahlil
berishini ta'minlash
chiqish va joriy etish
qilish muhim vazifa
sifatni boshqarishning
sifatni boshqarishning
hisoblanadi.
muhim vazifasidir.
asosiy vazifalaridan
biridir.

6.

Doimiy yaxshilanish
Yondashuvlarni ishlab chiqish
Sifatni oshirish va jarayonlarni optimallashtirish uchun
metodlar va yondashuvlarni ishlab chiqish doimiy
yaxshilanishning asosidir.
Xatoliklarni minimallashtirish
Ishlab chiqarish jarayonlarida yoki xizmat ko‘rsatishda
yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xatoliklarni oldini olish
doimiy yaxshilanishga yordam beradi.
Qondirish
Sifatni boshqarish orqali mijozlar ehtiyojlarini va talablarini
qondirish doimiy yaxshilanishning asosiy maqsadidir.

7.

Maqsad
2
Yuqori sifat
Mahsulot
1
Mijozlar
3
Sifatni boshqarish fanining maqsadi tashkilotlarga yuqori sifatli mahsulot yoki xizmatni ishlab chiqarishga yordam berish va bu
orqali mijozlarning mamnuniyatini oshirishdir. Bu maqsadga erishish uchun sifatni boshqarishning barcha vositalari va usullaridan
foydalaniladi.

8.

Xulosa
Sifatni ta'minlash
Tizimlarni yaratish
Mahsulot yoki xizmatning
Sifatni boshqarish uchun zarur
belgilangan talablarga javob
tizimlarni ishlab chiqish va joriy
berishini ta'minlash.
etish.
Doimiy yaxshilanish
Sifatni oshirish va jarayonlarni optimallashtirish uchun metodlar ishlab
chiqish.
Sifatni boshqarish fani tashkilotlarga yuqori sifatli mahsulot yoki xizmatni
ishlab chiqarishga yordam beradi, mijozlar mamnuniyatini oshiradi va
tashkilotning raqobatbardoshligini ta'minlaydi. Ushbu fan orqali tashkilotlar
o'z faoliyatini doimiy ravishda takomillashtirib boradi.

9.

2. Sifat Kategoriyasi va
Sertifikatlashtirishning Tarixi
Ushbu taqdimot sifat kategoriyasi va sertifikatlashtirishning tarixiy
rivojlanishini o'rganadi. Sifat tushunchasi mahsulot, xizmat yoki jarayonning
ma'lum bir talab yoki standartga javob berish darajasini anglatadi.
Sertifikatlashtirish esa mahsulot yoki xizmatning ma'lum bir standartga mos
kelishini tasdiqlovchi hujjatni olish jarayonidir. Ushbu taqdimotda sifat
kategoriyalari va sertifikatlashtirishning tarixiy bosqichlari ko'rib chiqiladi.
by azizbek rozmetov

10.

Sifat Kategoriyalari
Mahsulot Sifati
Xizmat Sifati
Jarayon Sifati
Mahsulotning texnik xususiyatlari,
Xizmatlar, mijozlarning kutgan
Tashkilotdagi ishlab chiqarish va xizmat
ishlash qobiliyati, ishonchliligi va
ehtiyojlariga va talablariga mos kelish
ko‘rsatish jarayonlarining samaradorligi
mijozlar ehtiyojlariga muvofiqligi bilan
darajasi, xizmat ko‘rsatuvchi
va izchilligi, ularning maqsadga
bog‘liq. Mahsulotning sifati ishlab
shaxslarning malakasi va xizmatning
muvofiqligi. J arayon sifatini boshqarish
chiqarish jarayonlari va materiallar
o‘zgarmasligi (doimiy sifatdagi xizmat).
jarayonning aniq va samarali
sifatiga bog‘liq bo‘ladi.
bajarilishiga asoslanadi.

11.

Sifatni Ta'minlash
1
Sifatni Ta'minlash
2
Ishlab Chiqarish Nazorati
Mahsulot yoki xizmat sifatining
belgilangan talab va standartlarga
Sifatni ta'minlash ishlab
muvofiqligini ta'minlash. Bu,
chiqarishning barcha
ishlab chiqarishning barcha
bosqichlarida sifatni nazorat
bosqichlarida sifatni nazorat
qilishni o'z ichiga oladi. Bu
qilishni o‘z ichiga oladi.
materiallar sifatini tekshirish,
jarayonlarni nazorat qilish va
tayyor mahsulotni sinovdan
o'tkazishni anglatadi.
3
Standartlarga Muvofiqlik
Sifatni ta'minlash mahsulot yoki xizmatning belgilangan talab va standartlarga
muvofiqligini ta'minlashga qaratilgan. Bu mijozlar ishonchini oshirish va
mahsulotning xalqaro miqyosda tan olinishiga yordam beradi.

12.

Sertifikatlashtirishning Erta Davrlari
XIX asr oxiri – XX asr boshlari
1
Sertifikatlashtirishning dastlabki shakllari sanoat inqilobi bilan
bog‘liq. Birinchi marta mahsulot sifatini ta'minlash va tasdiqlash
uchun turli tadbirkorlar va ishlab chiqaruvchilar tomonidan sifatni
tekshirish va sinovdan o‘tkazish jarayonlari qo‘llanila boshlandi.
2
Maxsus Laboratoriyalar
Shu davrda maxsus laboratoriyalar tashkil etilib, mahsulot
sifatini ta'minlash uchun ayrim sohalarda sertifikatlar berila
boshlandi. Bu laboratoriyalar mahsulotlarning xavfsizligi va
ishonchliligini ta'minlashda muhim rol o'ynadi.

13.

XX Asrning O'rtalari
Sanoat Rivojlanishi
Ikkinchi jahon urushidan so‘ng, sanoat va ishlab chiqarish
jadal rivojlana boshladi. Shu bilan birga, sifatni
boshqarishning muhimligi ham aniqlandi.
Ilmiy Asoslar
1 940-yillarda sifatni boshqarish va nazorat qilishning ilmiy
asoslari shakllandi. Sifatni ta'minlash va sertifikatlash
amaliyotlari asosan biror bir standartga asoslangan holda
amalga oshirila boshlandi.

14.

ISO 9000 Standartlari
Global Tizim
2
Dastlabki Versiya
standartlar mahsulot va xizmatlarning
tomonidan boshqariladigan standartlar
orqali keng tarqaldi va xalqaro
1 969-yilda ISO 9000 standartlarining
dastlabki versiyasi ishlab chiqildi. Bu
S ertifikatlashtirishning global tizimi ISO
miqyosda keng qo‘llanila boshlandi.
1
sifatini ta'minlash uchun kerakli asosiy
Asosiy Manba
printsiplarni belgilab berdi.
3
ISO 9000 standarti tashkilotlar uchun
sifatni boshqarish tizimlarini ishlab
chiqishda asosiy manba bo‘ldi.

15.

1990-yillardan Hozirgi
Kungacha
ISO 9001 Sertifikati
Boshqa Sertifikatlar
ISO 9001 sertifikati xalqaro
S hu bilan birga, ISO 1 4001
tashkilotlar va kompaniyalar
(atrof-muhitni boshqarish) va
uchun sifatni boshqarish
ISO 45001 (ishchi salomatligi va
tizimining asosiy shakli sifatida
xavfsizligi) kabi boshqa
qabul qilindi.
sertifikatlar ham joriy etildi.
Global Miqyosda O'sish
S ertifikatlash tizimi global miqyosda ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish
sohalarida o‘sib, kengayib bordi.

16.

3. Sifatni Boshqarish
Nazariyasining Rivojlanish
Bosqichlari
S ifatni boshqarish nazariyasining rivojlanish bosqichlari sanoat va ishlab
chiqarish sohalarida sifatni ta'minlash, boshqarish va takomillashtirishga
qaratilgan ilmiy va amaliy ishlanmalarning tarixiy jarayonini ifodalaydi. Bu
nazariyaning rivojlanishi asosan 20-asrda, sanoat inqilobi va globalizatsiya
jarayonlari bilan bog‘liq bo‘lgan bosqichlar orqali amalga oshirilgan.
by azizbek rozmetov

17.

Erta Bosqich: Amaliy Yondashuvlar
Boshqaruv va Nazorat
Mexanik Jihatlar
Mahsulotlarning sifatini ta'minlash uchun nazorat va tekshirish
S ifatni boshqarish mexanik, texnik nuqtai nazardan ko‘rib
tizimlari ishlab chiqilgan. Bu davrda sifatni boshqarish asosan
chiqilgan bo‘lib, asosan ishlab chiqarish jarayonlaridagi
sifatni tekshirishga qaratilgan edi, ya'ni yakuniy mahsulotni
xatoliklarni minimallashtirishga e'tibor qaratilgan.
sinovdan o‘tkazish va xatoliklarni aniqlashga asoslangan edi.

18.

Statistik Y ondashuvlar (1920-1950)
1
Ilmiy Asoslar
2
Walter A. Shewhart
S ifatni boshqarishning ilmiy
(1 920-1 930-yillarda) sifatni
asoslari shakllanib, statistik sifat
nazorat qilishni ishlab chiqqan va
nazorati (S tatistical Quality
u "S hewhart sikli" (PDCA: Plan-
Control, S QC) metodlari
Do-Check-Act) konsepsiyasini
rivojlandi. Mahsulot sifatini
ishlab chiqdi, bu esa keyinchalik
o‘lchash va nazorat qilishda
J uran va Deming tomonidan
statistik usullar qo‘llanila
kengaytirildi.
boshlandi.
3
Statistik Sifat Nazorati
Mahsulotlarning sifatini o‘lchash uchun statistik metodlar va jarayonlar ishlab
chiqildi. Bu davrda S hewhart va Deming nazorati ostida jarayonlar va sifatni
statistik usullar bilan tahlil qilish metodologiyasi ishlab chiqildi.

19.

Sifatni Boshqarish Tizimlari (19501970)
Yangi Yondashuvlar
Deming va Juran
1 950-yillarda J aponiyada sifatni
Deming va J uran tomonidan doimiy
boshqarishning yangi yondashuvlari
takomillashtirish va sifatni umumiy
rivojlandi, bu jarayonda E dwards
boshqarish (Total Quality Control,
Deming, J oseph J uran, va Armand
TQC) tamoyillari ishlab chiqildi.
Feigenbaum kabi olimlar muhim rol
o‘ynadi. Ular sifatni boshqarishning
tizimli yondashuvlarini ishlab chiqdilar.
Feigenbaum
Feigenbaum "Umumiy sifatni boshqarish" (TQM) tamoyilini yaratdi, bu esa sifatni
tashkilotning barcha bo‘limlari va jarayonlari bo‘yicha boshqarish zarurligini
ta'kidlagan.

20.

TQM va Six Sigma (1980-1990)
TQM
Six Sigma
TQM – bu tashkilotning barcha
Six Sigma – bu jarayonlarni va
bo‘limlari va xodimlarini sifatni
mahsulot sifatini takomillashtirish
boshqarish jarayonlariga jalb
uchun statistik usullarga asoslangan
etadigan metodologiya bo‘lib, u
tizimdir. Motorola kompaniyasining
doimiy ravishda sifatni yaxshilashga
1980-yillarda Six Sigma metodini
qaratilgan.
ishlab chiqishi va keyinchalik
General Electric tomonidan keng
qo‘llanilishi sifatni boshqarish
tizimiga yangi yondashuv olib keldi.

21.

Korporativ Barqarorlik (2000-yillar)
Xalqaro Standartlar
1
ISO 9001 va boshqa xalqaro standartlar sifatni boshqarishda
asosiy vositalarga aylandi.
2
Lean va Agile
Lean va Agile metodologiyalari ishlab chiqarish va xizmat
ko‘rsatish jarayonlarida samaradorlikni oshirishga yordam
Doimiy Takomillashtirish
Doimiy takomillashtirish (Kaizen) va yashirin sifatlarga e'tibor:
ishlab chiqarish jarayonlarida qayta-qayta o‘rganish, tahlil qilish
va yaxshilashni davom ettirish.
3
beradi.

22.

23.

Sifatni Boshqarishning Asosiy
Tamoyillari
Mijozlarga Yo'naltirilganlik
Mijozlarning ehtiyojlarini qondirish va ulardan oshib ketishga
intilish.
Rahbariyat
Tashkilotning maqsadlariga erishish uchun rahbarlarning faol
ishtiroki va yo‘nalishi.
Xodimlarning Ishtiroki
Barcha darajadagi xodimlarning sifatni yaxshilash
jarayonlarida ishtirok etishi.

24.

E T I B O R I N G I Z U CH U N R A X M A T