Апоптоз.Некроз

• Некроз- Некроз (гр. Nekros-«өлген өлі, шірік, өлі
еттену»)- деп, тірі организмде жасушаның, тіннің
немесе ағзаның бір бөлігінің бүтіндей өлуін
айтады. Демек некроз тірі организмде болатын
жергілікті өлім. Қан және жұқпалы ауруларға
шалдыгу, жарақаттану, күю т. б. себептерден ауыз
шырышты қабығы, қызыл
иек шеті, ерін мен ұрт үстері некрозға ұшырайды.
Шіру процестері ұлпа қабынғанда, тіс эмалі
зақымданғанда білінеді. Жарақаттанудан
(үсу,күю), нервтің жаншылуынан, уланудан,
туберкулез, мерез, бөртпе сүзек аурулары
салдарынан, бүйректің қабынуынан, сондай - ақ
гангрена, инфаркт аурулары кезінде де өлі ет
пайда болады.

5.

• Өлі еттенген органдардың
ұлпалары мен жасушаларының
қан айналысы, нерв жүйесінің
қызметі бұзылып, жасуша
аралық заттары өзгереді.
Мұның салдарынан қоректік
заттардың келуі азайып,
тіршілік әрекеті кемиді. Сөйтіп,
орган не ұлпа жасушаларының
ядросы мен цитоплазмасы
бүрісіп кішірейеді. Өлі ет
көбінесе ұзаққа созылған
аурудан әлсіреген адамдарда
жиі кездеседі. Мұндайда кез келген жердің, әсіресе жамбас
ұлпаларылі еттенуі мүмкін.
Кейде өлі ет органға инфекция
түсіп, іріңдейді.

6. НЕКРОЗ КЕЗЕҢДЕРІ

Некроз алды кезеңі (паранекроз) бұған жасушалардағы ауыр
дистрофиялық бірақ қайтымды өзгерістер кіреді.
2.
Некробиос- (клетканың ауыруы) патогендік фактордың басынан клетка өлімінің
соңына дейінгі қайтымсыз өзгерісттер пайда болу процессі.
3.
Өлгеннен кейінгі өзгерістерге (некролиз, аутолиз) осы өлген жасушаның тін
ферменттері әсерінде ыдырап, организмнен шығарылуы немесе олардың сау
тіндерден шекаралануы кіреді.
Өлу кезеңі (некроз, некрофанероз) жасуша
тіршілігінің бүтіндей жойылуымен сипатталады
Некрозды аутолизистен айыру өте маңызды болып табылады.Бірақ осы процесстерді
морфологиялық белгі бойынша шектеу өте қиын
Некроздың белгілері:ісіну,денатурация,цитоплазмалық ақуыздардың
коагуляциясы,клеткалық органеллалардың бұзылыстары және клетка
бұзылуында көрінеді.
Некротикалық бұзылыстардың негізгі себептерінің бірі:
Канайналымның тоқтатылуы (инфаркт пен гангренаға акелуі мүмкін), бактериялар
мен вирустардың патогенді әсері (токсин,белок,гиперсезімталдық тудырушы
реакциялар т.б)
1.

7.

8.

Апоптоз

9.

Апоптоз (грекше απόπτωσις -жапырақтың
түсуі)-клетканың өлуінің бір формасы. Бұл
процесс 1-3 сағатқа созылады. Апоптоз
процесінің негізгі функциясы, бұзылған
клетканы организмнен жою және гомеостаз
бен иммундық жүйені тұрақты сақтау болып
табылады. Күніне дені сау организмде 50-70
млд жаңа клетка түзіліп, сонша клетка өледі.
Апоптоз кезінде клетка бүріседі және
хроматин конденсацияланып, ядро бұзылады.
Бұзылған клеткалар тез фагоцитозға ұшырап,
лейкоциттер арқылы жойылады. Қабыну
болмайды.
Көп клеткалы организмде клетканың өлуі
күнде жүріп тұрады, бірақ белгілі бір жағдайда
және әртүрлі мүшелер мен әртүрлі ұлпаларда.

10.

Апоптоз-кең таралған жалпы биологиялық құбылыс.
Ересек организде ол тіндердің оптималды мөлшеріноларды құрайтын әртүрлі жасушалар санының
гомеостазын реттеу қызметін атқарады. Апоптоздың
рөлі онтогенездік және эмбриогенездік даму процестері
кезінде, атап айтқанда мүшелер морфогенезінде (пішін
қалыптасу), мысалы жәндіктердің-метаморфозы, сүт
қоректілердің көзі, жүрегі, нерв жүйесі дамуы кезінде өте
зор.Тірі болуы организмге қажет емес, ақаулы, мысалы
мутанттық , вирус жұққан жасушалар жарамсыз деп
табылып, апоптоз арқылы жойылып отырады.
Апоптоз бұл қызметі бойынша қажетсіз жасушадан
біртіндеп физиологиялық арылу.
Сонымен апоптозды реттейтін қалыпты механизмдер
бұзылса, сәйкес процестер өзгеріп апоптоздың күшеюі
немесе әлсіреуіне байланысты организм ауруға
ұшырайды.

11.

Апоптоз процесінің әлсіреуінен
болатын патологиялық өзгерістерді 3
топқа жіктеуге болады:
Иммундық реакциялардың бұзылуы
Қатерлі ісіктер пайда болады
Вирустық инфекциялар дамиды

12.

Апоптоз
Некроз
Цитоплазма бүріседі және
ядро конденсацияланады
Цитоплазма мен
митохондрия ісінеді
Клеткада апоптоз
денешіктері п.б
Клетка толығымен лизиске
ұшырайды
Клетка фрагменттелген
бөліктерге бөлініп кетеді.
Сау организмде кездеседі
Бір ғана клетке
зақымдалады, қабыну
болмайды
Механикалық,
биологиялық және
физиологиялық фактордың
әсерінен пайда болады
Бірнеше клетка
зақымдалады қабыну
болады

English Русский Правила