Falsafaning-Mazmun-Mohiyati-Sharq-va-Garb-Yondashuvlari

1.

Falsafaning MazmunMohiyati: Sharq va G'arb
Yondashuvlari
Falsafaning keng qamrovli olami insoniyat tafakkurining chuqur izlanishlarini
o'zida mujassam etadi. Ushbu taqdimotda biz Sharq va G'arb mutafakkirlarining
falsafa mohiyatiga oid ta'riflarini tahlil qilamiz va ularning o'xshash hamda farqli
jihatlarini yoritib beramiz.

2.

Kirish: Falsafa Nima?
Falsafa soʻzi yunoncha "philosophia" dan kelib chiqqan boʻlib, "donishmandlikni sevish" degan
maʼnoni anglatadi. Ammo bu oddiy ta'rif ortida koinot, borliq, bilim, qadriyatlar, aql va til kabi
asosiy savollarga javob izlashga qaratilgan asrlar davomida davom etgan intilish yotadi.
Tafakkur San'ati
Asosiy Savollar
Falsafa – bu tanqidiy fikrlash, tahlil qilish
Hayotning mazmuni, borliqning tabiati va
va mantiqiy xulosalar chiqarish san'atidir.
bilimning chegaralari haqidagi savollar
markaziy o'rin egallaydi.
Qadriyatlar va Axloq
To'g'ri va noto'g'ri nima ekanligini, insonning jamiyatdagi o'rni va mas'uliyatini o'rganadi.

3.

G'arb Falsafiy Ta'riflari
G'arb falsafasi ko'pincha ratsionallik, mantiq va individuallikka urg'u beradi. Antik Yunonistondan boshlangan bu yo'nalish tabiat qonunlarini, inson aql-zakovatini va jamiyat tuzilishini tushunishga intiladi.
Platon va G'oyalar Olami
Arastu va Mantiq
Platon falsafani g'oyalar olamini tushunish, ya'ni haqiqiy, o'zgarmas borliqni bilish yo'li deb ta'riflagan.
Arastu falsafani borliqning sabab va tamoyillarini o'rganuvchi fan, mantiq esa to'g'ri fikrlash vositasi deb
hisoblagan.

4.

G'arb Falsafasining Evolyutsiyasi
O'rta asrlarda falsafa ilohiyot bilan chambarchas bog'liq bo'lgan bo'lsa, Uyg'onish davri
va Ma'rifat davrida inson aqli va ilmiy kashfiyotlarga e'tibor kuchaydi.
Uyg'onish Davri
1
Insonparvarlik g'oyalari, erkin
fikrlash va fan rivoji.
2
Ma'rifat Davri
Aql, mantiq va inson
Zamonaviy Falsafa
Tahliliy falsafa,
fenomenologiya,
ekzistensializm kabi
yo'nalishlarning paydo bo'lishi.
3
huquqlarining ustuvorligi.

5.

Sharq Falsafiy Ta'riflari
Sharq falsafasi ko'pincha ma'naviyat, ichki uyg'unlik, insonning koinot bilan bog'liqligi va amaliy donishmandlikka e'tibor qaratadi. Bu yerda falsafa ko'pincha hayot tarzi va axloqiy prinsiplar bilan uyg'unlashadi.

6.

Sharq Falsafasining Rang-barangligi
Hind falsafasi, Xitoy falsafasi, Islom falsafasi kabi turli yo'nalishlar o'ziga xos dunyoqarash va yondashuvlarga ega bo'lib, har biri falsafaning
o'ziga xos mohiyatini ochib beradi.
Hind Falsafasi
Xitoy Falsafasi
Islom Falsafasi
Karma, dharma, moksha kabi tushunchalar
Daoizm, konfutsiychilik, legizm – uyg'unlik,
Allohning birligi, payg'ambarlik, adolat va
orqali borliq va inson o'rnini tushunish.
tartib va hayotiy energiya tushunchalari.
ilmga intilish.

7.

Sharq va G'arb Yondashuvlarining
O'xshashliklari
Ikki madaniyat o'rtasidagi tafovutlarga qaramay, falsafa borliqning asosiy
savollariga javob izlashda umumiy maqsadga ega. Inson tabiati, axloq, bilim va
adolat kabi mavzular har ikki an'anada ham muhim o'rin tutadi.
Bilimga Intilish
Axloqiy Mezonlar
Har ikki yondashuv ham haqiqatni
Insonning qanday yashashi
bilish va tushunishga intiladi.
kerakligi haqidagi savollar
umumiy asosni tashkil etadi.
Koinotni Anglash
Borliqning kelib chiqishi va tuzilishi
haqidagi spekulyatsiyalar.

8.

Asosiy Farqlar
G'arb falsafasi ko'proq analitik va individualistik bo'lsa, Sharq falsafasi ko'proq sintetik va jamoaviy, ma'naviy jihatlarga urg'u beradi.
Yondashuv
Ratsional, analitik, individualistik
Intuitiv, sintetik, kollektivistik
E'tibor
Bilim, mantiq, metafizika
Ma'naviyat, axloq, hayot tarzi
Maqsad
Haqiqatni bilish, g'oyalarni tushunish
Uyg'unlik, azobdan xalos bo'lish, ichki
tinchlik

9.

Xulosa: Yagona Falsafiy Meros
Sharq va G'arb falsafiy an'analari bir-birini to'ldirib, insoniyatning borliqni anglashga bo'lgan umumiy intilishini namoyon etadi. Ularning har
biri o'ziga xos boylik va donishmandlikni taklif etadi.
Bilimga Chanqoqlik
Falsafa insonni doimiy ravishda bilimga
intilishga undaydi.
Ichki Dunyo
Ichki uyg'unlik va ma'naviy rivojlanishga yo'l
ochadi.
Global O'zaro Bog'liqlik
Turli madaniyatlarning falsafiy
Tanqidiy Fikrlash
Dunyoni chuqurroq tahlil qilish va tushunish
qobiliyatini rivojlantiradi.
g'oyalarining bir-biriga ta'siri.
Axloqiy Komillik
Adolatli va ma'noli hayot kechirish uchun asos
yaratadi.

10.

Yakuniy Xulosalar
Sharq va G'arb falsafasining ta'riflarini o'rganish nafaqat o'tmishdagi
mutafakkirlarning qarashlarini tushunish, balki hozirgi zamonda ham dolzarb
bo'lgan savollarga javob topishga yordam beradi.
Donishmandlikka intilish — bu hech qachon tugamaydigan sayohat bo'lib, u
har bir madaniyatning o'ziga xos merosini qadrlashga undaydi.
E'tiboringiz uchun rahmat!