дәріс №10

1. №10 дәріс тақырыбы: 4-БЛОК. КЕҢЕСТІК КЕЗЕҢДЕГІ ҚАЗАҚСТАН

№10 ДӘРІС ТАҚЫРЫБЫ:
4-БЛОК. КЕҢЕСТІК КЕЗЕҢДЕГІ
ҚАЗАҚСТАН
ҚАЗАҚСТАН ҚАЗАН ТӨҢКЕРІСІ ЖӘНЕ
КЕҢЕС ҮКІМЕТІНІҢ ОРНАУЫ КЕЗЕҢІНДЕ

2.

Лекция мазмұны
1.Кеңес өкіметінің орнауы.
2.Қазақстандағы ұлттық автономиялар
3. Қырғыз (Қазақ) Кеңестік Социалистік Автономиялық
Республикасының құрылуы.
4. Қазақ өлкесіндегі «ақтар» мен «қызылдардың» қарсыластығы.
«Соғыс коммунизмі» саясаты.
5. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясат (ЖЭС).

3.

Түркістан автономиясы
Түркістан автономиясы
1917 ж.қараша – ІҮ өлкелік
төтенше мұсылман съезі –
Орталығы Қоқан;
Жетекшелері:
М.Тынышбаев – М.Шоқай;
М.Шоқай: Бүкіл
Түркістанды бір
автономияға біріктіріп,
оны демократиялық
Ресейдің құрамына қосу.
Түркістан АКСР-і
1918 ж.қаңтар – Ташкенттен большевиктік
жазалаушылар келді
Армян – «Дашнакцутюн»
Жазалаушылар қаланы басып алды, өртеді;
150 мың адамның 50% ғана қалды;
4-7 ақпан – 10 мың адам қайтыс болды
1918 ж.сәуір: Қазақстанның оңтүстік аймақтары
өлкесінде Түркістан АКСР-і құрылды (Ташкент)

4.

АЛАШОРДА үкіметі
құрылуы
ерекшеліктері
1917 ж. 5-13 желтоқсан: партияның Батыс бөлімінің төрағалығы –
Ж.Досмұхамедов (Ойыл өлкесі, Ырғыз,
ІІ жалпықазақ съезі;
Ақтөбе уездері)
Алашорда («Уақытша Халықтық
Кеңес»)
Алаштар – Ақпан революциясын қолдады.
Территория:Бөкей Ордасы,
АС жылдары қызылдарға қарсы соғысты.
Орал/Торғай, Ақмола/Семей,
Закаспий, Алтай обл қазақтар
О.Әлжанов: Жетісуда Алашорда
тұратын жері: Ұлттар теңдігі;
милициясын құруда еңбек сіңірген тұлға
Орталығы: Семей, 15 мүше, әр облыс
– 7;
Сайлауға кандидаттар: Б.Құлманов, 1918 ж қазан: Колчак/Анненков
отрядтары Үкіметтің құрылғанына
А.Тұрлыбаев, Ә.Бөкейхан (40 дауыс);

5.

2. ӨЛКЕДЕ БОЛЬШЕВИКТЕР БИЛІГІНІҢ ОРНАУЫ
КЕҢЕС ҮКІМЕТІ АЛДЫМЕН ТЕМІРЖОЛ БОЙЫНДАҒЫ
ІРІ ҚАЛАЛАРДА ОРНАДЫ
ҚАЗАҚСТАНДА КЕҢЕС ҮКІМЕТІ
1917 жылы қазан - 1918 жылы наурыз аралығында толық орнады

6.

2. ӨЛКЕДЕ БОЛЬШЕВИКТЕР БИЛІГІНІҢ ОРНАУЫ
1917 жылы қазанда
ҚАЗАҚСТАНДА КЕҢЕС ӨКІМЕТ БИЛІГІ ОРНАТЫЛҒАН ЕҢ АЛҒАШҚЫ ҚАЛА ПЕРОВСК
(ҚЫЗЫЛОРДА)

7.

2. ӨЛКЕДЕ БОЛЬШЕВИКТЕР БИЛІГІНІҢ ОРНАУЫ
ҚАЗАҚСТАНДА КЕҢЕС ҮКІМЕТІНІҢ ОРНАУЫ
БЕЙБІТ ЖОЛМЕН
Перовск 1917 қазан
Әулиеата 1917 қараша
Шымкент 1917 қараша
Петропавл 1917 қараша
Бөкей ордасы 1917 желтоқсан
Павлодар 1918 қаңтар
Атбасар 1918 қаңтар
ҚАРУЛЫ КҮРЕСПЕН
Қостанай 1917 желтоқсан
Көкшетау 1917 желтоқсан
Ақтөбе 1918 қаңтар
Орынбор 1918 қаңтар
Орал 1918 қаңтар
Семей 1918 ақпан
Верный 1918 наурыз

8.

9.

10.

ҚҰРЫЛУ ПРОЦЕСІ
Казревком
РКФСР ХКК 1919 жылы 10
шілде В.И.Ленин қол
қойған «қырғыз өлкесін
басқару жөніндегі
революциялық комитет»
Казревком төрағасы
Қазақ АКСР-і
С.Пестковский
1920 ж 20 тамыз БОАК пен
РКФСР ХКК – «Қырғыз
АКСР-ін құру туралы
декрет» (Ташкент)
1920 жылы 9 наурыз –
«Алашорда» толық жою

11.

1920 жылы 4-12 қазан
Орынбор – Қазақ АКСР
құрылтай сьезі
1920 жылы 2 мемлекет өмір сүреді:
1. Қазақ АКСР-і – Орынбор
2. Түркістан АКСР-і - Ташкент
12 қазан – Қазақ кеңесінің
ұлттық мемлекеттіліктің
құрылған күні
Үкіметтің Жоғарғы органдары:
ОАК (С.Мендешев) және ХКК (РадусЗинькович)

12.

Конституциялық негіз:
Қазақ АКСР-і еңбекшілері
құқықтары декларациясы
Сыртанов – Алғашқы
Алашорда үкіметінің
конституциясын жариялаған
адам.
Қазақ КСР – 1937 жылы (І
конституциясы)
1978 жылы (ІІ конституциясы)
ҚР Конституциясы – 1993, 1995
жылдары

13.

1921 ЖЫЛЫ– Қазақстанның батыс/солтүстігінде ШЕГАРАЛЫҚ
МЕЖЕЛЕУ:
1924 ЖЫЛЫ – ТҮРКІСТАН ОАК төтенше сессиясының шегаралық
қаулысы БОЙЫНША ТҮРКІСТАН АКСР-і жойылады:
Құрамындағы ЖЕТІСУ мен СЫРДАРИЯ өңірі ҚАЗАҚ АКСР-нің
құрамына енгізіледі
ҚАЗАҚ АКСР-не АҚМЕШІТ,
ҚАЗАЛЫ, ТАШКЕНТ, ШЫМКЕНТ,
ӘУЛИЕАТА, СЫРДАРИЯ 2,7 млн (кв)
– 5 млн 230 мың адам

14.

1920-1925 жж Қырғыз (ҚАЗАҚ) АКСР-не деп аталды
1925 жылы 15-19 СӘУІРДЕ: Ақмешіт – ҚАЗАҚ АКСР
КЕҢЕСТЕРІНІҢ Ү сьезі – «ҚАЗАҚ» АТАУЫ
Ақмешіт – ҚЫЗЫЛОРДА

15.

16.

17.

Азамат соғысы жылдары жүргізілді
Ірі, орта, ұсақ кәсіпорындар мемлекет меншігіне өтті
ӘСКЕРИ
КОММУНИЗМ
Азық түлік салғырты
Еңбек міндеткерлігі
Мал басының саны 10,5 млн-ға кеміді
НӘТИЖЕСІ: 1921-1922 ЖЖ.АШТЫҚ

18.

1921-1922 жж. АШТЫҚ
1921 жылы қатты қуаңшылық
Елдің 1/3 ашығу
Ашыққандар саны: 2 млн адам.
1921 жылы БОАК жазда декрет: Орал,
Орынбор, Бөкей Ордасы, Қостанай;
700 мың адам Қазақстаннан басқа
жаққа қоныс аударады

19.

20.

21.

КӨТЕРІЛІСТЕР: (әскер коммунизм саясатына қарсы)
1920 жылы – Ақтөбе, Қостанай, Петропавл, Өскемен, Жетісу,
Ертіс жағалауларында жағдай шиеленісті
Солтүстік Қазақстанда: көтерілісшілер саны – 30 мың болды;
1921 жылы – Ақпан-Наурыз айлары Ақмола, Көкшетау, Оралды
қамтыды
НӘТИЖЕСІ: ЖЭС-ке көшті

22.

РК (б) П Х съезд. Азық-түлік салғырты азық түлік
салығымен ауысты
Салық заттай түрінде алынды ж/е мөлшері нақты
бекітілді. Ақшалай салық салында (1924ж)
Жерді жалға беру - жалға алу; жалдамалы еңбек;
әскери міндеткерлік жойылды
Жекеменшік; Жер-су реформасы; «Қосшы»
(1921ж), «Жарлы», «Шаруалардың өзара жәрдем
комитеттері»

23.

Жаңа экономикалық саясаттың мәні
Ақша тұрақтанды (1924 ж);
Ауыл шаруашылығындағы табыстар;
Өнеркісіпті қалпына келтірді
Сауданың дамуы әлсіреді;
Ауыр өнеркәсіп дамымай қалды; (1925ж Индустрияландыру)
Одақтық маңызды экономикалық қалыптасуында
Басқарудың әміршілідік жүйесі әлсіреді.