ITorturejustice employers - Ишэянcя

1.

2. Ишэянcя

Азярбайcан Республикасы Ядлиййя Назирлийи
Ядлиййя Академийасынын досенти, щ.е.н. МЯТАНЯТ
ЯСЭЯРОВА
[email protected]

3. БМТ-нин Ишэянжяляр вя диэяр гяддар, гейри-инсани, йахуд ляйагяти алчалдан ряфтар вя ъяза нювляри ялейщиня Конвенсийасы

БМТ-нин Ишэянжяляр вя диэяр гяддар, гейриинсани, йахуд ляйагяти алчалдан ряфтар вя ъяза
нювляри ялейщиня Конвенсийасы
United nations Convention Against Torture
and Other Cruel, Inhuman or Degrading
Treatment or Punishment
26 ийун 1984-ъц илдя гябул едилмиш вя 26
ийун 1987-ъи илдя гцввяйя минмишдир
АР 31 may 1996-cı ilдя гошулмушдур
Fakültativ Protokolа АР 02 dekabr 2008-ci ilдя
гошулмушдур.

4. Ишэянъянин субйектляринин даиряси

-- дювлятин вязифяли шяхси
-- дювлятин рясми шяхси кими чыхыш едян
башга шяхс;
--1 вя 2-ъи бянддя эюстярилян шяхслярин
тящрики,
габагъадан хябярдар олмасы вя йа эюз
йуммасы иля фяалиййят эюстярян
шяхсляр.

5. Дювлятин вязифяли шяхси

Дювлятин вязифяли шяхси дедикдя, дювлят адындан чыхыш
едян вя дювляти
тямсимл етмяк сялащиййятиня малик олан шяхсляр вя диэяр
вязифяли
шяхсляр баша дцшцлцр.
Дювлятин рясми шяхси кими чыхыш едян башга шяхсляр
дедикдя ися,
вязифяли шяхс олмаса да, мцяййян нязарят функсийасыгны
йериня
йетирян
шяхсляр,
мясялян,ъязачякмя
мцяссисясинд
нязарятчи, дахили
гошунларын ясэяри вя саир шяхсляр баша дцшцлцр. Диэяр
шяхсляр ися
анъаг дювлятин вязифяли шяхсляри вя рясми шяхс кими
чыхыш едян башга

6. Ишэянъянин щярякятля едилмяси

Щярякят- ишэянъя верилмяси барядя ямр,
эюстяриш верилмясиндя, габагъадан щямин
щярякятин тюрядилмясиня кими ися тящрик
етмякдя вя йа конкрет щалда ирада ифадя олуна
биляр. Щямин шяхсляр ишэянъянин тятбиги
барядя мялумат алдыгдан сонра вя йа онларын
тюрятдийи вахт буна йол верирся, гаршысынын
алынмасы цчцн щеч бир тядбир эюрмцрся, йахуд
щямин щярякяти тюрятмиш шяхслярин
мясулиййятя алынмасына лагейдлитк
эюстярирся, онда щярякятсизлийя эюря
ишэянъя ъинайятинин субйектиня чеврилирляр.

7. Язабы верян шяхс

Язабы вязифяли шяхс вя йа рясми шяхс кими чыхыш едян
башга шяхс йетирмяли вя йа бу барядя ямр вермяли,
йахуд бунунла разылшамалыдыр. Онларын хябярдар
олмасы вя йа сусмагла разылыьы ифадяси эениш тяфсир
олунмалыдыр. Йухары рясми шяхсин щямин щярякяти
гадаьан етмясиня вя йа бу щалда мялуматы олмадыьына
бахмайараг, рясми шяхс язаб йетирдийи щалларда
Конвенсийа тятбиг олунмалыдыр. Бурада мцщцм ъящят
ондан ибарятдир ки, щцгуг позунтусуну тюрядян вязифяли
шяхс кими чыхыш едир. Йухары вязифяли шяхсин
ишэянъянин тятбиги барядя мялуматы олмамасы ваъиб
дейилдир. Щяр бир щалда дювлят мямурлары бцтцн
сявиййядя ишэянъянин гаршысыны ала билмядикляриня
вя йа бунун цчцн щеч бир тядбир эюрмядикляриня эюря
мясулиййят
дашымалыдырлар.
Фяалиййятсизлик
разылыг яламятидир. Разылыг термини, яэяр дювлят бу
ъцр щярякятлярин гаршысыны алмаг цчцн тядбир
эюрмцрся фярди шяхслярин ямялляринин дя ишэянъя

8. Cinayətин субйектив тяряфи

Тюрядилян
щярякятиляр
гясдян
тюрядилмялидир. Ъинайяти тюрядян шяхс юз
ямялинин (щярякят вя щярякятясизлийинин)
иътимаи тящлцкяли олдуьуну дярк етмяли, онун
иътимаи тящлцкяли нятиъялярини габагъадан
эюрмяли вя бунлары арзу етмяли, йа да арзу
етмяся дя беля нятиъялярин баш вермясиня
шцурлу сурятдя йол вермялидир. Бу да ону
эюстярир ки, ишэянъянин тягсирин ещтийатсызлыг
формасы иля тюрядилмяси мцмкцн дейилдир.

9. ИШЭЯНЪЯ

Эцълц аьры вя йа физики вя йа
мяняви язаб верилмясиндян
ибарятдир

10. Ишэянъянин нювляри

1. физики;
2. Психоложи
3. гарышыг

11. Психоложи ишэянъя

1. Тящгир етмя – чылпаг эязмяйя мяъбур етмя вя
2.
3.
4.
5.
6.
онун барясиндя онун кейфиййятлярини тящгир
едян сюзляр дейилмяси;
Пис вя йа йахшы ишчи ролунун ойнанылмасы;
Бир нечя саат ярзиндя эцълц мусигийя гулаг
асмаьа мяжбур етмя; сонра ися сясдян тяжрид
олунмуш отаьа апарма;
Сяс цсулу – ики няфяри гаршы гаршыйа гойма вя
щцндцрдян данышмаьа мяжбур етмя вя йа бир
няфяри ортада гайараг ики тяряфдян онун
галагларына рупопла сюзляр демя;
Ишыг цсулу – камерада сутка ярзиндя эцжлц ишыг;
шяхси данышмаг цчцн эятирмя вя сонра дярщал
эери гайтарма вя бунун бир нечя дяфя тякрар
етмя;

12. Психоложи ишэянъя

1. Шяхсин йалныз отура билдийи вя йа айаг цстя дура
2.
3.
4.
5.
6.
билдийи камерайа салма;
Шяхси айаглары йеря чатмамаг шярти иля щцндцр
стулда отуртма- айаглар шишир;
Шяхси йердя газылмыш сащяси 2х1 метр олан
сащяйя салма-ачыг щавада йемяйини орада
вермя, туалетя апармама;
Дизи цстя дурмаьа мяъбур етмя;
Гарангуш вязиййяти – узун кобуд материалдан
олан дясмал аьыз щиссядян вя сонра голларын
арасындан арха тяряфдя ялляр айаглар баьланыр
вя бу вязиййятдя дурмаьа мяжбур едилир;
Щябсхана палтарынын верилмямяси;

13. Психоложи ишэянъя

1.
2.
3.
4.
Едамын имитасийасы;
Эюзлямякля ишэянъя вермя;
Горху иля ишэянъя вермя;
Тякадамлыг камерада сахлама;

14. Конвенсийа иля ящатя олунмайан щярякятляр

Конвенсийайа ясасян шяхся йетирилян айры вя
язаблар гануни санксийа (мясялян, мящкямя
тяряфиндян азадлыгдан мящрум етмя)
нятиъясиндя йаранырса, вя йа онларын
айрылмаз тяркиб щиссясидирся, йахуд
гануни санксийанын тятбиги нятиъясиндя
тясадцфян йаранырса ишэянъя анлайышы
иля ящатя олунмур. Беля ки, Ковненсийа
гануни санксийаларын шяхся мцяййян аьры
вя язаб йетирмясиня йол верир. Лакин нязяря
алмаг лазымдыр ки, гануни санксийаларын
юзц дя ишэянъя сявиййясиня чатмамалыдыр.
Мясялян,
ъисмани
ъязаларын
гануни
санксийа кими нязярдя тутулмасына йол
верилмямялидир.

15. Ишэянъя верилмясинин сябяби

1. щяр-щансы шяхсдян вя йа башгасындан
мялумат алмаг;
2. щяр щансы шяхсин вя йа башга шяхсин
етирафына наил олмаг;
3. щяр щансы шяхси вя йа башга шяхси
тюрятдийи вя йа тюрядилмясиндя
шцбщялянилян щярякятя эюря
ъязаландырмаг;
4. щяр шансы шяхси вя йа башга шяхси
горхутмаг;
5. щяр щансы шяхси вя йа башга шяхси мяъбур
етмяк;
6. щяр щансы айры сечкилийя ясасланан

16. Ишэянъя ЪМ-нин 113-ъц имаддяси

Tutulmuş və ya azadlığı başqa cür
məhdudlaşdırılmış şəxslərə fiziki ağrılar və
ya psixi iztirablar verмя

17. Cəzanı ağırlaşdıran hallar

61.1.9. cinayətin zərərçəkmiş şəxsə qarşı
xüsusi amansızlıqla, əzab və ya işgəncə
verməklə törədilməsi;

18.

19. ЪПМ - Şəxsiyyətin toxunulmazlığı hüququnun təmin edilməsi

• 15.2. Cinayət təqibi gedişində aşağıdakılar
qadağandır:
15.2.1. işgəncələr vermək, fiziki və psixi
zorakılıqdan, o cümlədən tibbi preparatlardan
istifadə etmək, aclığa, hipnoza məruz qoymaq,
tibbi yardımdan məhrum etmək, digər qəddar,
qeyri-insani və ya ləyaqəti alçaldan rəftar və
cəzalar tətbiq etmək;

20. ЪПМ - Şəxsiyyətin toxunulmazlığı hüququnun təmin edilməsi

• 15.2.2. uzun sürən və ya kəskin fiziki iztirabla, yaxud
səhhətin müvəqqəti pozulması ilə müşayiət olunan
eksperimentlərdə və ya digər prosessual hərəkətlərdə
iştiraka cəlb etmək, habelə buna bənzər hər hansı digər
sınaqlar keçirmək;
15.2.3. zərər çəkmiş, şübhəli və ya təqsirləndirilən
şəxsdən, habelə cinayət prosesində iştirak edən' digər
şəxslərdən zorakılıq, hədə-qorxu, aldatma yolu ilə və
onların hüquqlarını pozan sair qanunsuz hərəkətlər tətbiq
etməklə ifadə almaq.

21. АР Баш Прокурорунун 14 март 2000-ъи ил тарихли ямри

«Прокурорлуг
щаггында»
Ганунун
гцввяйя минмяси иля баьлы тящгигат вя
иътидаи
истинтагын
эедишиндя
ишэянъяляря
вя
диэяр
ганунсуз
методларын истифадя олунмасына
даир мцбаризянин эцъляндирилмяси
цзря
Прокурорлуьунг
вязифяляри
щаггында

22. ЪПМ - Maddə 125. Sübutların mümkünlüyü

• 125.2. Aşağıdakı hallarda əldə edilmiş məlumatların, sənədlərin və
digər əşyaların cinayət işi üzrə sübut kimi qəbul edilməsinə yol
verilmir:
• 125.2.1. İnsan və vətəndaşların konstitusiya hüququqlarının və
azadlıqlarının, yaxud bu Məcəllənin digər tələblərinin pozulması ilə
cinayət prosesi iştirakçılarının qanunla təminat verilən hüquqlarından
məhrum etmə və ya onları məhdudlaşdırmaqla bu sübutların
həqiqiliyinə hər hansı yolla təsir göstərəcəyi və ya göstərə biləcəyi
halda;
• 125.2.2. zorakılıq, hədə-qorxu, aldatma, işgəncə və digər qəddar,
qeyri-insani, yaxud ləyaqəti alçaldan hərəkətlərin tətbiq edilməsi ilə;

23. Cəzaların İcrası Məcəlləsİ- Maddə 10. Məhkumların əsas hüquqları

10.3. Cəzaları icra edən müəssisə və ya orqanın
işçi heyəti məhkumlara qarşı münasibətdə
nəzakətli olmalıdır. Məhkumlar qəddar və ya
insan ləyaqətini alçaldan rəftara məruz
qalmamalıdırlar. Məhkumlara məcburetmə
tədbirləri yalnız qanuna əsasən tətbiq edilə bilər.

24. Тутулмуш шяхсляр

Тутулмуш шяхсляр дедикдя, гануни вя йа
гейри-гануни олараг тулумуш, щябс
едилмиш вя йа азадлыгдан мящрум олунмуш
шяхсляр баша дцшцлмялидир.
Азадлыьын башга ъцр мящдудлашдырылмасы
дедикдя, шяхслярин азад йердяйишмя
щцгугуну мящдудлашдыран истянилян
щярякятляр баша дцшцлцр (щяр-шансы
гапалы йердя сахлама, мцяййян яразидян
кянара чыхманы гадаьан етмя, нязаря
алтында сахлама вя с.)

25. Ишэянъя цсуллары

-дюймя,
-- шяхси узун мцддят гидадан, судан, истиликдян,
сыьынажагдан мящрум етмя вя йахуд саьламлыьы
цчцн зярярли олан шяраитдя сахлама;
-- дяфялярля вя йа узун мцддят ярзиндя аьрылар
йетирмя (чимдиклямя, кясб-доьрама, кцт вя йа ити
батыъы алятля чохлу, лакин кичик юлчцлц
хясарятляр йетирмя, термики факторларла тясир
етмя);
-- дырнаьыны кясмя, гыздырылмыш металла вя йа
електрик ъяряйаны иля йандырма, сачыны йолма вя
с. бир щалы ишэянъя кими гиймятляндириля
биляр.ъинайятин субйектив тяряфи.

26. Ъинайятин субйектив тяряфи

Тюрядилян ямяля шяхсин психи
мцнасибяти:
-- гясд;
-- ещтийатсызлыг.

27. Maddə 135. Evtanaziya

Evtanaziya, yəni xəstənin xahişi ilə onun
ölümünü hər hansı vasitə, yaxud hərəkətlə
tezləşdirmə və ya onun həyatının davam
etməsinə kömək edən süni tədbirləri
dayandırma—

28. Maddə 136. Qanunsuz süni mayalanma və embrionu implantasiya etmə, tibbi sterilizasiya

136.1. Qadına, onun razılığı olmadan və ya
yetkinlik yaşına çatmayan qadına süni
mayalanma və ya embrionu implantasiya
etmə—
136.2. Şəxsin razılığı olmadan onun üzərində
tibbi sterilizasiya, yəni şəxsin nəsilartırma
qabiliyyətindən məhrum edilməsi, yaxud
qadının hamiləlikdən qorunması məqsədi ilə
əməliyyat aparma—

29. Maddə 138. Qanunsuz olaraq biotibbi tədqiqatlar aparma və ya qadağan edilmiş diaqnostika və müalicə üsullarını, dərman vasitələrini tətbiq etmə

138.1. Şəxsin razılığı olmadan onun üzərində biotibbi tədqiqatlar
aparma—
138.2. Tətbiqi müəyyən olunmuş qaydada qadağan edilmiş
diaqnostika və müalicə üsullarını, dərman vasitələrini tətbiq
etmə ehtiyatsızlıqdan şəxsin ölümünə və ya sağlamlığına ağır
və ya az ağır zərər vurulmasına səbəb olduqda—
138.3. Qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada fəaliyyət
qabiliyyəti olmayan hesab edilən, habelə qeyri-könüllü
psixiatriya yardımı göstərilən və ya tibbi xarakterli məcburi
tədbirlərə cəlb edilən şəxslər üzərində biotibbi eksperimentlər
aparma –
138.4. Psixi pozuntunun müalicəsində qarşısıalınmaz nəticə
doğuran cərrahiyyə üsullarından istifadə etmə -

30. Maddə 140. İnsan immunçatışmazlığı virusu ilə yoluxdurma

140.1. Bilə-bilə başqa şəxsi insan
immunçatışmazlığı virusu ilə yoluxma
təhlükəsi qarşısında qoyma—
140.4. Öz xidməti vəzifələrini lazımınca
yerinə yetirməməsi nəticəsində başqa
şəxsi insan immunçatışmazlığı virusu ilə
yoluxdurma—

31. Maddə 142. Xəstəyə kömək göstərməmə

142.1. Qanunvericiliyə və ya xüsusi qaydalara
müvafiq olaraq xəstəyə kömək etməyə borclu
olan tibb işçisi tərəfindən üzürlü səbəblər
olmadan xəstəyə tibbi yardım göstərilməməsi
nəticəsində onun sağlamlığına az ağır zərər
vurma—
142.2. Eyni əməllər nəticəsində zərərçəkmiş
şəxsin sağlamlığına ağır zərər vurma —
142.3. Eyni əməllər zərərçəkmiş şəxsin ölümünə
səbəb olduqda—

32. Хястяйя кюмяк эюстярмямя

Хястяйя кюмяк эюстярмямя тибб
ишчисинин щярякятсизлийиндя вя йа
юз вязифялрини виждансыз вя йа
вахтында йериня йетирмямясиндян
ибарятдир. Мясялян, тягсиркар шяхс
юзцндя олан дярманы тятбиг етмир,
сцни няфяс вермир, ганы анализ етмир
вя йа ачыг зярурят олдугда тяъили
йардым чаьырмыр.

33. Хястяйя кюмяк эюстярмямя

Ъинайятин субйекти йалныз хястяйя йардым эюстярмяли олан
тибб ишчиси ола биляр, бурайа щяким, фелдшер, тибб баъысы,
мамача диплому олан шяхсляр ола биляр.
Ганунвериъилик, щямчинин Сящиййя Назирлийинин норматив
актлары тибб
ишчиляри цзяриня бядбяхт щадисялярдян зяряр чякмиш йахуд
гяфлятян
хястялянмиш шяхсляря тяъили тибби йардым эюстярмяк вязифяси
гоймушдур. Бу кюмяк идаря вя диэяр мянсубиййятиндян асылы
олмайараг мцалиъяпрофилактики мцяссисяляр тяряфиндян эюстярилмялидир. Тибб
ишчиляри юз пешякар боръларына эюря эюстярилян щалларда
истянилян вахт вя истянилян йердя кюмяк эюстярмялидирляр.
Щяким эцнцн вя эежянин истянилян вахтында юз хцсуси
саьламлыьыны вя
шяхси щяйатыны унудараг кюмяйя ъан атмалыдыр. Бир тяряфдян
беля алыныр ки, щяким щяля диплом алдыгда- анд ичдикдя юз
цзяриня ещтийаъыоланлара йардым эюстярмяк вязифяси
эютцрцр. Диэяр тяряфдян, ъямиййят юу ялавя ющдяликляри
гиймятляндирмир, онлар бир гайда олараг юз иш йерляриндя

34. Хястяйя кюмяк эюстярмямя

Бу ъинайятляр тящлцкядя гойма иля чох
йахындыр.Тящлцкядя гоймайа эюря
мясулиййят о щалда йараныр ки,
зярярчякмиш юлцр вя йа аьыр нятиъяляр
абш верир, она эюря дя кюмяк эюстярмямяйя
тящлцкядя гойма кими дя бахыла биляр. Бир
шяхси ики маддя цзря ъязаландырмаг олмаз.
Ямялин бунлардан щансына аид олмасыны
айдынлашдырмаг лазымдыр.

35.

???
????
???
???
???
???