Қан тамырларын зерттеу

1. Қан тамырларын зерттеу

2. Қарап тексеру

Сау адамда жүрек тұсында тамырлар
пульсациясы көзге көрінбейді
Кейбір жағдайда ұйқы артериялар соғуы
көрінуі мүмкін (физикалық жүктемелер),
немесе басқа да ірі артериялар, мысалы
иық, бұғана асты, сан артериялары
пульсациялары.

3. Қарап тексеру

Физикалық күш түскенде, немесе адам
горизонталды орналасқанда мойынтұрық
веналар білеуленуі көрінеді.
Шел майлары жұқа сау адамда тері асты
беткей жатқан ірі веналар тармақтары
көрініп тұрады, мысалы аяқ-қол веналары,
әсіресе вертикалды жағдайда.

4. Патологиялық жағдайда

Артериялардың эластикалық қасиеті
төмендесе, бұлар көзге көріне бастайды:
кеңейген және иректелген болып.
Мысалы, самай, иық артериялары
атеросклерозы.
Ерекше көрінетін- ұйқы артерияларының
қатты соғуы («каротидтер биі» белгісі).

5. Телеангиэктазия

Ұсақ перифериялық тамырлардың
кеңейіп кетуі – ошақты қызғылт-көк түсті
тамырлар тармақтары ретінде көрініп
тұрады (телеангиэктазиялар).

6. Телеангиэктазия

7. Телеангиэктазия

8. Веналарды қарап тексеру

Мойынтұрық веналардың қанға толып,
шодырайып, кеңейгені анық көрінуі – оң
жақ қарынша жеткіліксіздігіне тән көрініс.
Веналар бір шектелген аймақта кеңейіп
қанға толып тұрса, бұл жергілікті қан ағысы
бұзылыстары.

9. Мойынтұрық веналар кеңеюі

10. Тамырларды қарап тексеру

Аяқ веналарының варикозды кеңеюі
флебит және тромбофлебит салдарынан
жиі кездеседі.
Капиллярлық пульс (Квинке симптомы)тырнақ асты тіндерінің жүрек соғуына
сәйкес пульсациясы. Бұл белгі аорта
клапаны жеткіліксіздігіне тән.

11. Веналар кеңеюі

12. Лимфостаз

13. Пальпация әдісімен пульсты тексеру

Артериялық пульс – перифериялық
тамырлар қабырғаларының жүрек
систоласына сәйкес келетін тербелістері.

14. Пульсты тексеру

Пульсты көбіне білезік артериясында
тексереді.
Басқа ірі тамырларды да басып тексеруге
болады: ұйқы артерияларын, самай, иық,
сан артерияларын.
Екі білезік артериясын бір кезде ұстап
тексереді: екі жағы бірдей болу керек,
әйтпесе әртүрлі пульс (pulsus differens) деп
атайды.

15. Пульсты тексеру

Пульс қасиеттері:
Ырғағы
Жиілігі
Толықтығы
Кернеуі
Көлемі
Пішіні

16. Пульсты тексеру

Пульс ырғағы:
Ырғағы дұрыс пульс
Ырғағы бұзылған пульс (аритмиялық
пульс; ретсіз пульс)

17. Пульсты тексеру

Пульс жиілігі:
Жиілігі қалыпты пульс (60-80 аралығы)
Тахикардия (80-нен артық)
Брадикардия (60-тан кем)

18. Пульсты тексеру

Пульс толықтығы:
Толық пульс (pulsus plenus)
Бос пульс (рulsus vacuus)
Қыл тәрізді пульс (рulsus filiformis)
Сол жақ қарынша систоласында айдалған
қан мөлшеріне және айналымдағы жалпы
қан мөлшеріне байланысты.

19. Пульсты тексеру

Пульс кернеуі:
Кернеуі жоғары қатты пульс (p.durus)
Кернеуі төмен жұмсақ пульс (p.mollis)
Қан қысымы деңгейіне және тамыр
қабырғасы қасиеттеріне байланысты.

20. Пульс тексеру

Пульс көлемі:
Тамыр қабырғасының жүректен қан
айдалған кездегі созылу амплитудасы
Жүректің соққы көлеміне және тамырлар
қабырғаларының созылғыш қасиетіне
байланысты
Үлкен пульс (pulsus magnus)
Кіші пульс (pulsus parvus)

21. Пульсты тексеру

Пульс пішіні
Үлкен және жылдам пульс
(pulsus celer et altus)- аорта клапаны
жеткіліксіздігіне тән симптом.
Кіші және баяу пульс
(pulsus parvus et tardus) – аорта клапаны
тарылуына тән белгі.

22. Аускультация әдісі

Қалыпты жағдайда ұйқы артериялары
үстінен кейде тынық екі тон естілуі мүмкін:
алғашқысы- систолалық,
екіншісі – диастолалық (аорта клапаны
қақпақшаларының жабылуы)

23. Аускультация әдісі

Басқа артерияларда, сол сияқты
веналарда сау адамда ешқандай
дыбыстар естілмейді.
Артерияларды стетоскоппен баса
түскенде, стеноздық шуыл пайда болады.

24. Сфигмография

25. Сфигмограмма

26. Сфигмограмма түрлері

а — аорта клапаны стенозы
кезіндегі ұйқы артериясы
сфигмограм-масы (әтеш
айдары тәрізді қисық);
б — аорта клапаны жеткіліксіздігінде ұйқы артериясы
сфигмограммасы
в —аорта клапаны жеткіліксіздігінде сан артерия-сы
сфигмограммасы
г — аорта коарктациясындағы сан артериясы
сфигмограммасы
(үшбұрышты қисық);
д — аяқ басы облитерациялық эндартерииті жағдайындағы сфигмограмма

27.

28. Флебограмма

29.

30. Жүрек аускультациясы. Қалыпты жағдайдағы жүрек тондары.

31. Дәріс жоспары

1. Жүрек аускультациясы тұралы түсінік
2. Жүрек аускультациясы ережелері
3. Жүрек тындау нүктелері
4. Қалыпты жағдайдағы тондардың пайда
болу механизмі
5. І және ІІ тондар айырмашылығы
6. Жүрек тондарының балалардағы
ерекшеліктері

32. Жүрек аускультациясы

Жүрек аускультациясы деп жүрек
жиырылып босансығанда пайда болатын
дыбыстары тындап тексеру әдісі аталады.
Жүрек аускультациясының өзіндік
ережелері бар, және де оны белгілі
реттілікпен іске асырады.

33. Жүрек аускультациясы

Жүрек аускультация түрлері:
Тікелей аускультация
Құрал (фонендоскоп) арқылы тындау

34. Жүрек тындау нүктелері:

1-ші -жүрек ұшы-митралды клапан
2-ші -төстің оң жақ шеті ІІ-қабырға аралығы – аорта
клапаны нүктесі
3-ші -төстің сол жақ шеті ІІ қабырға аралығы -өкпе
артериясы клапаны нүктесі
4-ші – семсер тәрізді өсінді тұсы-үшжақтаулы клапан
нүктесі
5-ші –Боткин-Эрб нүктесі- ІІІ қабырға аралығы төстің
сол жақ шеті – аорта клапаны нүктесі

35. Жүректің өткізгіш жолдары

36. Жүрекішілік гемодинамика

37. Жүрек систоласы

Систола кезендері:
Асинхрондық жиырылу сатысы
Изометриялық жиырылу сатысы
Қан айдау сатысы

38. Жүрек диастоласы

Диастола кезендері:
Пассивті баяу толу сатысы
(протодиастола)
Пассивті жылдам толу сатысы
(мезодиастола)
Активті жылдам толу сатысы (пресистола)

39. Жүрек тондары

Жүрек жиырылып босансығанда (систола
және диастола) жеке бөлек 4 тон пайда
болады, бірақ сау адамда бұның тек қана
екеуі естіледі: І-ші тон (систолалық) және ІІ
тон (диастолалық).
ІІІ тон кейде жас адамдарда, балаларда
тікелей құлақпен тындағанда естіледі.
ІІІ және ІV тондар көбіне патологиялық
болып табылады.

40. І тонның пайда болу механизмі

І тон құрамында 4 немесе 3 компонент
(қосылғыш) болады:
Жүрекшелік (болмауы мүмкін)
Клапандық
Бұлшықеттік
Тамырлық
І тон ұзақтығы – 0,12 с

41. І тонның пайда болу механизмі (клапандық және бұлшықеттік компоненттер)

42. І тонның пайда болу механизмі (тамырлық компонент)

43. І тон – фонокардиограмма (ФКГ)

44. ІІ тонның пайда болу механизмі

ІІ тон құрамында екі компонент
(қосылғыш) болады:
Клапандық (жартыайшық клапандар
тербелістері)
Тамырлық (аорта және өкпе артериясы
қабырғаларының тербелістері)
ІІ тон ұзақтығы - 0,08 с

45. ІІ тонның пайда болу механизмі

46. ІІ тонның пайда болу механизмі

47. ІІ тон - ФКГ

48. Жүрек тондары

49. Жүрек тондары (ФКГ)

50. Фонокардиограмма және ЭКГ

51. ІІІ тонның пайда болу механизмі

Протодиастола сатысында қарынша
қабырғаларының жоғарыдан жүрекшеден
түскен қан соққысынан тербелісі.

52. ІІІ тонның пайда болу механизмі

53. ІV тонның пайда болу механизмі

Жүрекшелер систоласы кезінде
(пресистола) қарыншаларға жүрекшеден
күшпен айдалған қан соққысынан пайда
болатын тербелістер.

54. IV тонның пайда болу механизмі

55. ЭКГ және ФКГ

56. Жүрек тондары схемасы

57. І және ІІ тон айырмашылықтары

І тон ұзақ үзілістен соң, ал ІІ тон қысқа үзілістен
соң естіледі
І тон ұзағырақ (0,12 с) келген дыбыс, ІІ тон
қысқалау (0,08 с) болып табылады
І тон -жуан (тембрі төмен) дыбыс болса, ІІ тон жіңішке (тембрі жоғары) дыбыс
І тон жүрек ұшы соққысымен, ұйқы артериясы
пульсациясымен сәйкес келетін дыбыс
І тон жүрек ұшында қаттырақ естілсе, ІІ тон жүрек
негізінде қаттырақ естіледі

58. Жүрек тондарының балалардағы ерекшеліктері

Жаңа тұған нәрестеде 2 апта бойы
эмбриокардия естілуі мүмкін: І, ІІ тондар
екеуі бірдей және аралықтары да бірдей
болып естіледі.
Ересек адамдарға қарағанда балаларда
жүрек тондары дыбысты да анығырақ та
болып естіледі.