Медицина мен денсаулық сақтаудағы дисперсиялық анализ. Дисперсиялық анализдің негізгі ұғымдары мен əдістемесі

1. Дәріс 5

Медицина
мен
денсаулық
сақтаудағы
дисперсиялық анализ.Дисперсиялық анализдің
негізгі ұғымдары мен əдістемесі. Бірфакторлы
жəне екіфакторлы дисперсиялық анализдер.
Жалпы, факторлық жəне қалдық дисперсия.
Қоғамдық денсаулық сақтауда
дисперсиялық анализді қолдану

2. Дәріс мақсаты

•Студенттерді дисперсиялық
талдау әдісімен таныстыру

3. Дәріс жоспары

1.Медицина мен денсаулық сақтаудағы дисперсиялық
анализ.
2.Дисперсиялық анализдің негізгі ұғымдары мен әдістемесі.
3.Бірфакторлы және екіфакторлы дисперсиялық анализдер.
4.Жалпы, факторлық және қалдық дисперсия.
5.Қоғамдық денсаулық сақтауда дисперсиялық анализді
қолдану

4. Дисперсиялық талдаудың мақсаты

Дисперсиялық талдаудың
негізгі мақсаты орташалардың
арасындағы айқындықты
зерттеу болып табылады.

5. Медицинада және қоғамдық денсаулық сақтаудағы дисперсиялық талдау.

•Қоғамдық денсаулық және қоғамдық
денсаулық
сақтаудағы
ғылымитәжірибелік зерттеулеріндегі бір немесе
бірнеше факторлардың нәтиже белгісіне
әсерін анықтауда дисперсиялық талдау
жиі колдалынады.

6. Медицинада және қоғамдық денсаулық сақтаудағы дисперсиялық талдау.

•Бұл әдіс, «фактордың (лардың ) әр
түрлігі,
нәтижелік
белгінің
әртірлігінің
шағылысуы»
деген,
қағидасына негізделген және таңдама
жыйынтықтарда фактордың (лардың)
әсер ететін қүшін анықтайды .

7. Дисперсиялық талдауға арналған тауелсіз таңдамалар

• Дисперсиялық талдауды қолдануда, ең манызды
әдістемелік мәні болып, таңдаманы дұрыс
құрастыруы саналады.Қойылған мақсатқа және
жоспарларға байланысты таңдамалы топтар бірбірінен тауелсіз жағдайда, кездейсоқ жүзінде
құрастырылады ( кейбір көрсеткіштерді зерттеуде
бақлау және эксперименттық топтар даярланады ,
мысалы инсульт дамуына жоғары қан қысымының
әсері). Бұңдай таңдамалар тауелсіз деп аталады.

8. Дисперсиялық талдауға арналған тауелді таңдамалар

•Егер әсер ету нәтижесі бір таңдама
топтағана
зерттелсе (мысалы, бір
пациенттерд ішінде ғана) әсердің
алдыңда және әсерден кейін (емдеу,
профилактика, қайта қабылеттеңдыру
шаралар), бұңдай таңдамалар тауелді
таңдамалар деп аталады.

9. Факторлық және нәтижелік белгілер

•Факторлық белгілер — зерттейтің
құбылысқа әсер ететің белгілер.
•Нәтижелік белгілер — факторлық
белгілердің
әсерінен,
өзгеретің
белгілер.

10. Дисперсиялық талдауды қолдану жағдайлары

• Зерттеудің жоспары бір (3 дейін) факторлардың ,нәтижеге
әсер ететің күшін немесе барлық әр түрлі факторлардың
бірлескен күшітерін анықтау болып табылады ( адамның
жынысы және жасы, физикалық белсенділігі және
тамақтануы т.б..).
• Зерттейтің факторлар өз ара тәуелсіз(бір-бірімен
байланысы жоқ) болуы керек.
Мысалы,сырқаттанушылыққа бірлескен жұмыс өтілімен
және адамның жасының,балалардың бойымен
салмағының әсерін зерттеуге болмайды т.б.

11. Дисперсиялық талдауды қолдану жағдайлары

• Зерттеуге арналған топтар рандомизирліқ (кездейсоқ
іріктеу ) іректеумен құрастырылады. Кездейсоқ іріктеу
қағидасын орындау арқылы дисперсиялық кешені
ұйымдастырылыды.Варианттарды кездейсок іріктеу
арқылы құрастыруын рандомизация дейміз (ағыл.тілінен
аударғанда — random), жобалап таңдалған.
• Дисперсиялық талдауды өткізу үшін сапалық белгілер
(жыныс,мамаңдық) сондайақ саңдық белгілер
қолданылады ( инъекция саны, төсек күнінің саны).
•.

12. Классикалық дисперсиялық талдаудың кезендері

• Дисперсиялық кешенді құрау.
• Орташа ауытқуды есептеу.
• Дисперсияларды есептеп шығару.
• Факторлық
және
қалдық
дисперсияларды
салыстыру.
• Фишер-Снедекор таралудың теориялық мәндерінің
көмегімен нәтижеге баға беру.

13. Дисперсиялық талдаудың түрлері

Дисперсиялық талдау
Бірфакторлық
Көпфакторлық

14. Бірфакторлық дисперсиялық талдау. Тұрақты деңгейлері және бірдей сынақ саны бар А фактордың, Х шамасына қалыпты таралуына

әсерін - бірфакторлық
дисперсиялық талдау дейміз
14

15. Бірфакторлық дисперсиялық талдаудың схемасы

А факторы
Сынақ
№
1.
2.
3.
4
А1
А