Мектеп жасына дейінгі баланың сенсорикасын дамыту

1. Мектеп жасына дейінгі баланың сенсорикасын дамыту

Орындаған; Мухамединова А. А.
Тексерген; Жамангарина М. А.

2. Жоспар

1. Сенсорика жайлы түсінік
2. Мария Монтессори
3. Мария Монтессори қағидасы
4. Монтессори әдістемесі
5. Бағдарламаның талабы

3. Сенсорика жайлы түсінік

Сенсорика латындармен аудармада сезім мүшелері арқылы
орындайтын қабылдауды білдіреді. Психологияларда және
физиология сенсорикалық сезінулердегі мәлеметті білдіреді.
Сенсорика-функциялардың бірі,сезгіштік пен қатар қоршаған
орта туралы мәлеметті қабылдауының әдісінің бірі болып
табылады. Мысалы:көрермен,акустикалық иіс сезу және әрі
қарай организмның сенсорлық жүйелердің бір белгісі болады.
Сенсорика К.Г.Юнга типологияларда “сезіну”деп аталады.
Сенсориканың айырмашылық ерекшелігі бұл функцияны
позицияларымен әлеммен өзара әрекеттесуі. Сенсорика әлемібұл сезімдері органдары арқылы қоршаған ортаның
заттарымен,пішінімен,түсімен қолдануға болады. Сенсорикада
саусақ маторикасы жұмыс істейді.

4.

Мария Монтессори 1870 жылы 31 тамызда
Италияның кішкентай қалашығы
Чиаравалледе дүниеге кед. 19 ғасырдың
екінші жартысында әйелдерге қатал котолик
Италиясында білім алу міндетті емес еді.
Бірақта Мария бала кезінен сирек кездесетін
қабілеттіліктерді көрсетті.Мария
Монтессори бала дәрігері болғысы келді.Ол
26 жасында Италияда бірінші әйел-дәрігері
болды.
Университеттiк ауыруханада дәрiгердiң
ассистенті болып жұмыс iстеді,
М.Монтессори мүмкiндiктерi шектеулi
балалармен алғаш соқтығысты.Бұл балалар
әлемнен оқшауланған, өз-өздерімен
берілген,тұтқындарша сенделіп жүрген.
Бақылау кезінде дәрігер Монтиссори бірінші
рет балаларға дамытушы ортаның керек
екенін ойлады.
Мүмкіндіктері шектеулі балалардың оқуы
мен емінің мәселесінің бәрін тереңірек
түсіне отырып, бұл балалардың мәселесіпедагогтардікі,ал медицинаныкі емес деген
ойға келді,бұндай балалармен емханада
емес, мектептер мен балабақшада жұмыс
істеу керек болды.

5. Мария Монтессори қағидасы

• Саған өзi (пiшiн қандай болса даға) ешқашан балаға тию
• Бала туралы ешқашан жаман сөйлеме,
• Балада дамуды жақсы шоғырланған,
Бола ортаның дайындығында белсендi. Тұрақты педант оған деген
қамқорлығын көрсет. Бала конструктивтiк өзара iс-әрекет онымен
орнатуға көмектес. Әр өршiтушi материалды орынды көрсет және
онымен жұмыстың дұрыс тәсiлдерi .
• Әрқашан тыңда және саған бұрылған балаға жауап бер.
• Қате жiберетiн баланы түзет, және қазiр iстей алады немесе оны
бiраздан соң түзету, бiрақ материалдың кез-келген дұрыс емес
пайдалануын дереу қатты бөгел және кез-келген әрекет, қауiпсiздiк
алапат баланың өзiне немесе басқа балалар, оның дамуына. Баласы
демалатын сыйла немесе бақылайтын ол жасаған ол туралы
ойланатын жұмысқа басқа, немесе жасайын деп жатыр. Оны
ешқашан шақырма және басқа белсендi әрекеттерге үйрет.
• Көмектес, iздеген жұмысын және оны дұрыс таңдау.
• Бұған, қамқорлықпен, ұстамдылық қоршаған әлем және
тыныштықпен, қайрымдылық және махаббатпен жаса. Өз әзiрлiктi
iздестiру кезiнде тапқан бала үшiн анық көмектесу жаса,
• Баланың үндеуiне әрқашан жақсы үлгiлерiн пайдалан.

6. Монтессориға арналған жасалу

Ұстаздың бұл рөлi күшке бiз үшiн үйреншiктi мұнда
күштi ерекшеленедi: мұғалiм, бала жүргiзбегенiнде емес,
өзі оған жүргенiнде. Монтессори ұран - педагогика
мұғалiм аударылған баланың сөзi болды: "Маған көмек
өзiне жасау". Монтессори жүйе бойымен жұмыс iстейтiн
ұстаз дербестiкке талпынысын балаға әрқашан танады
және, бұл оның өтiнiшiсiз байлап-матамайды және жауап
бермеген сұрақтарға жауап беру. Ол дағдыларды әр түрлi
түрлер балада белгiлi жаста жақсы барлығы тәрбиелегенiн
дәлелдеп алды, әйтпесе қалыптастыру олардың үшiн
қолайлы сәтi еңi айрылып қалуға болады. Балдырған үш
жылға дейiн өз орта инстиктiлiк даму арқылы сiңiредi көру, дыбыс, иiс сезу қаблетi, сезу. Баланың 6 жасына
үштен 6-ға дейiн кезеңге "Құрылысшы өзiнiң өзiне" атауға
болады: ол өз таңдауға ұмтылып болжағыш және өз
қызметiн, ересек өз-өзiне қызмет көрсетiп, көру. Ал келесi
кезең оны "қоршаған әлемнiң зерттеушiсi" позиция
болады.

7. Монтессори әдiстемесі

Монтессори әдiстемеге сәйкес, бала үшiн өз даму үшiн қажеттi болған
дұрыс сөз "сiңiредi" тапқан әдейi дайындалған мәдени өршiтушi
ортаны жасайды, бойына сенсор әсерлерiн алады, үндеудiң тәсiлдерi
әр түрлi бұйымдармен меңгередi. Бала бұны ортамен қабылдайды
және әдейi, және аңғарылмаған, қызметтiң әр түрлi түрлерiнде еркiн
өзiн көрсетеді.
Бұл ретте балада кез келген уақытта "Монтессори - материалдарға"
қол жеткiзу деп аталатын болуы керек. Оқу құралдарымен аралық
орташа бiрдеңе бұл және өршiтушi ойындармен: (цилиндрлар,
конустар, және) геометриялық денелер. Мысалы, кейбiрi текшелер,
қоңыр баспалдақ, қызыл штангалар қызғылт мұнарасының тән түсi
болады ) немесе фактура кедiр-бұдырлық.
Жәрдемақы мiндеттi түрде табиғи материалдардан жасалынуы керек.
Яғни, тән, әрлендiру жыл жасау олардың уақытынан жүз шақты не iс
жүзiнде бұлжымайды. АҚШ, Голландияда оларды өндiредi. Өкiнiшке
орай, жәрдемақы арзан емес: балалар Садаосын Лариса Климанова,
тобының ұйымдастыру үшiн орташа жинағы арналған $2000, жанында
тұрады ал омбы өндiрiсi толық комплект - $4000. жанында.

8. Монтессоридің әдістемелік жетіспеушілігі

Жүйе Монтессори кемшiлiктердiң бiрлерi аналитикалық
қабiлеттiлiктер, логика, ұсақ кiшкене моторды басым дамуды
болып көрiнедi, баланы әлемнiң шығармашылық
қабылдауын дамуды болмайды.
Монтессори әдiстемесін балалар көркем шығармашылығын
даму, баланың дамуында оның ауытқуымен есептей және
онының ойдан шығарылған әлемге бол мәселелерiнен
күтумен ескермейдi.
Әрине, баланың дамуында кітап рөл ешқандай да мағына
қоса берiлмейдi, олар тыйым салынған емес, керiсiнше
қажеттi басынады. Ал сiз оқуды ұнатпайтын бала
елестеттiңiз, әлде ең болмаса оқуға дағдыланбады ма?
Әлдеқалай оған мектепте тура келедi ме? Әдеби әлемдi зор
бөлiктi оны таныстырмайды ма?

9. «Қызғылт мұнара»

2, 5 жастан жоғары. 10 кубтық
табиғи ағаштан лакпен көмкеріліп
жасалған,ұзын қабырғалары 10-нан
1 см-ге дейін азайады,оған 2
қосымша кішкене текше жинағы
кіреді.
Бұл материалмен жұмыс
істегенде,бала көзбен шамалы
айыруға үйренеді,сонымен қатар
көру сезімі айқындалады,қозғалыс
координациясы дамиды,зейін
қояды, заттарды салыстырып және
бір қатарға қалыптастырады,ал
одан кейін түсінеді: “үлкен-кіші”,
“үлкенірек-кішірек”.Математикаға
дайындық болып табылады.

10. Шу қорапшалары

Көк және қызыл
қақпақты екі ағаш
қорапша,оның әр
біреуінде 6
цилиндрдан
құралған, қағыпсоғу кезінде
дыбыс шығарады.

11. Демонстрациялық стенд

Рамамен ағаш
поднос және үш
геометриялық
фигуралар:
шеңбер, шаршы,
үшбұрыш

12. Мата мен жәшiк

Ағаш жәшіктегі
мата
үлгілері(Матал
ардың
жұптары)
зығыр, мақта,
жiбек, терi,
жүн, жасанды
терi. Сипап
сезу сезiмiн
дамыту үшiн.

13. Конструктивтiк үшбұрыштар

5 ағаш жәшік: 2 тiк
төртбұрышты, 1
үшбұрыштық, 1
үлкен алты
бұрышты және 1
кiшкентай алты
бұрышты жәшiк.

14.

Бағдарламаның талабы
2 ден 3 ке дейiнгі сенсорика тәрбиесi бойынша
тәрбиелеу:
• (текше, кiрпiш, шар, призма) пiшiнін танып бiлу
• (шеңбер, овал, шаршы, тiк төртбұрыш)
фигураларды жазықтықта ара қатынаста
бағдарласын
• түске, пiшiнге, шама бойымен бiркелкi
бұйымдарды салыстырып, ара қатынасын
белгiлеп, топтау
• бұйымдарды пiшiнмен ерекшелесiн,
• шеңберiде көлбеу, дөңгелек, қысқа және ұзын
сызықтар өткізсін

15.

Сәнденудiң
бұрышы
Дидактикалық
сенсорика бойымен
үстел
Құммен және
сумен ойналатың
дидактикалық
ойын

16.

Эталонды жүйе
Түстер
Пішіндер
Шамалар

17.

Сенсор дамуы
Сенсорлық қабылдаудың
дамуы бұл және
бұйымдардың сыртқы
қасиеттерi туралы
ұсыныстарды қалыптастыру:
кеңiстiкте пiшiнге, түс,
шамаға, жағдай олардың,
сонымен бiрге иiс, дәм және
тағы басқалар.

18. Сенсорика дамуы

19.

Сенсор тәрбиесi –
практикалық өмірдегі
жаттығулар
сезімдерді,беттерін,м
атериалдарды,дамыту
ға арналған
жаттығулар

20.

Міндет үшiн орындау шарт:
түспен, пiшiнмен, шамамен балалардың таныстыру үшiн
шарттарын жасау.

21.

Түс, шама, пiшiндi бекiтуге дидактикалық ойындар
және ұсақ кiшкене моторика

22. Түс, шама, пiшiндi бекiтуге дидактикалық ойындар және ұсақ кiшкене моторика

23. Назарларыңызға рахмет !!!