Сүйектер құрылысына еңбектің, әлеуметтік және биологиялық факторлардың әсері

1. Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Анатомия кафедрасы

Тақырыбы:
Сүйектер
құрылысына
еңбектің,
әлеуметтік және биологиялық факторлардың әсері
спорттың,
Орындаған: Такенов М.Б.
Тексерген: Габдулина Г. С
Караганды 2010ж

2. Жоспары:

•Сүйектің құрлысы.
•Спорттың және физикалық күштердің сүйекке әсері
•Әлеуметтік жағдайлардың сүйекке әсері
•Нәсілдіктеріне байланысты бас сүйек пішіндерінің ерекшеліктері
•Адамның сүйегін жануарлардың сүйегімен салысыра қарау
•Қортынды
•Пайдаланған әдебиеттер тізімі

3. Сүйектің құрлысы

Сүйектер туралы ілім-osteologia, остеология Қаңқа (sceleton,
Грекше кептірілген скелет),-механикалық маңызы бар,
мезенхимадан дамитын тығыз түзілістердің жиынтығы болып
табылады. Ол өзара дәнекер, шеміршек немесе сүйек тіндерінің көмегімен байланысқан жеке сүйектерден тұрады; солармен бірге қимыл аппаратының пассивті бөлімін құрайды.
Қаңқаның маңызы. Сүйек жүйесі негізінен механикалық,
көбінесе биологиялық маңызы бар бірқатар қызмет атқарады.

4. Сүйек - мүше

• Сүйек, Os, ossis
(кость), тірі ағзаның
мүшесі ретінде
бірнеше тіндерден
тұрады, олардың
ең бастысы-сүйек
тіні.

5.

Сүйектің химиялық құрамы
мен физикалық қасиеттері
•Сүйек заты химиялық заттардың екі түрінен тұрады:
органикалық заттардан (1/3), негізінен оссеиннен, және
бейорганикалық заттардан (2/3), негізінен кальций тұздарынан,
Әсіресе фосфор қышқыл ізбестен (51,04%). Егер сүйекке
Қышқыл ертінділермен (азот, тұз және т.б.) әсер етсек, ізбес
тұздары еріп кетеді де (decalcinato), ал органикалық зат ерімей
қалып, бірақ жұмсақ және серпімді күйде сүйектің пішінін
сақтайды. Егер сүйекті күйдіретін болсақ, онда органикалық
зат жанып кетіп, ал бейорганикалық зат сақталып қалады, бірақ
өте сынғыш түрде сүйектің пішіні мен қаттылығын сақтайды.
Бейорганикалық жіне органикалық заттардың тірі сүйекте аралас
болуы оған аса беріктік пен серпімділік қасиет береді.

6.

Бұған сүйектің жасқа байланысты өзгеруі де дәлел болады.
Жас балалардың сүйегінде оссеин көптеу болатындықтан,
олар өте иілгіш және көп сына бермейді. Керсінше, қартайған
-да, сүйектің құрамындағы органикалық және бейорганикалық
заттардың арақатынасы өзгеріп, бейорганикалық заттар
көбейгенде, сүйектің майысқақтығыкеміп, олар морт
сынғыш келеді, соның нәтижесінде қарт кісілерде сүйектің
сынуы көбірек кездеседі.
• Остеондар бір – біріне тығыз жабысып жатпайды, олардың
арасы аралық сүйек пластинкалармен толтырылған. Остеондар
жүйесіз емес, сүйекке түсетін функциональды жүктемеге
сәйкес орналасады: жілікті сүйектерде сүйектің ұзына бойына
паралеь, кемікті сүйектерде – вертикаль оське перпиндикуляр,
бас сүйектің жалпақ сүйегінде сүйек бетіне паралель және
сақиналы (радиальді) орналасқан

7. Сүйек тіндерінің құрлысы

Сүйекік тінді қабықшасының
Терең қабаты орналасуына
қарай, сыртқы беті дәнекер
тіндерден, терең қабаты
остеогендік қабаттан тұрады.
Сыртқы талшықты дәнекер
тінді қабаты, сүйектік тіндермен
тығыз байланысып қоймай, қан
тамырлар мен нервтерге өте бай
қабат болып саналады. Бұл
қабықшаның қан тамырлары сүйектің терең қабатына қарай сүй-к
өзекшелер арқылы өтіп сүйектің

8.

кемікті бөлігімен өзара тығыз
байланысқан.Сүйек қабықшасының остеогендік қабаты сүйек
тіндерін құраушы остеобласт
жасушаларынан тұрады.
Қызметі: сүйектік тіндердің
дамуын, әсіресе сынған кезде
бітісуін жеделдетсе, сүйектің
қабықшалықабаты, проксимальді және дистальді бөлігіне қарай
бойлап өтіп, буын шеміршегінің
тұсында,буын шеміршегінің бетін
жауып, шеміршек үстілік
қабықшаға,perichondrium, ұласады.

9. Сүйектердің пішініне қарай жіктелуі

Жалпық
Ұзын
Қысқа

10. Сүйектің пішіні, функциясы және дамуына қарай жіктелуі

1
2
Жілік сүйектер
Ұзын
Қысқа
Кемік сүйектер
Ұзын
Тобық
сүйекте
р
Қысқ
а

11.

3
4
Жалпақ сүйектер
Аралас
сүйектер
Бассүйек
Иық,
жамбас
сүйектер

12.

Қаңқа
• Адамның денесіндегі 200-ден
астам тақ және жұп сүйектер
адамның қаңқасын немесе
скелетін құрайды.
• Қаңқа құрушы сүйектер тобы,
systema skeletale,
топографиялық орналасуына
және эмбриондық дамуына
және атқаратын қызметіне
байланысты: біліктік қаңқаға,
skeleton axiale, және қосымша
қаңқаға, skeleton appendiculare
, бөлінеді.

13.

• Білікті
қаңқаға:
бас
сүйектері,
омыртқа
бағанасы және кеуде
торын
құраушы
сүйектер жатады.
• Қосымша
қаңқа
сүйектеріне
:
қол
сүйектері
мен
аяқ
сүйектері жатады.

14. Спорт түрлеріне байланысты сүйектердің өзгерістері

1.Лозоренка зонасында
яғним аяққа шамадан тыс
күш түскенде:
жүгірушілерде,секірушіле
де,футболистарда, шаңғы
Тебетңндерде.
2.Қол сүйектеріне қатынасты: Гимнастарда,
жүзушілерде,волеболисте
де

15. Ширату кезіндегі сынудың қауып-қатер факторлары

1. Қаңқа сүйегіне қайталама күш түсіру
2. Жүгіру кезінде жүктеу несе шамадан тыс
жүктеу
3. Жүгіруде ынғайсыз және ескірген аяқ-киімді
қолданғанда
4. Аяқтын тірек ұзындығының сәйкес келмеуі
5. Жүгіргенде немесе жүгіргендегі жамбастың
сыртқы шығып кетулер.
6. Әйел жынысты адамдарды.
7. Қарт адамдардың қайта қалпына келу
өзгерістері
8. Жүрістің статистикалық өзгерістері:

16.

-Ісіктерге байланысты
-Хирургиялық операциялардан кейін
9. Сүйектерінде минералды заттардың аз
адамдарда:
-Жасқа байланысты остеопороз
- Стеройдтармен емдегенен кейін
- Кальция ағзаға жеткілікті түспегенде
- фтор препараттарымен остеопорозды
емдегенен кейін
- ревматойттық артриттерде
- Преджета ауру кезінде
- Мраморлық ауру кезінде
- гипертериотикалық синдром кезінде
-Кушинг синдромы кезінде

17.

Ширату түрлеріне байланысты
шектен тыс күш түсіргенде
сынықты болатын жерлері.
• Ұзақ уақыт жүгіру
-
-Асықты жілік пен шыбықты
жілік
Ұзақ уақыт жаяу жүру
-Табан және жамбас сүйектері
Секіру
-Жамбас және сан сүйектері
Теннис
-Шынтақ және қол сүйектері
Бейсбол:
- Иық, жауырын
Бергенде
- Қабырға
Битамен ұрғанда
- Тізеасты, шыбықты жілік
Допты ұстағанда

18.

• Найза лақтыру
• Футбол
• Жүзу
- Шыбықты жілік
- Асықты жілік
- Асықты жілік және
бақайшақтар
Конькиде сырғанау- Шыбықты жілік
Кэрлинг
- Шынтақ сүйек
Аэробика
- Асықты және шыбық
сүйектері
- Асықты жілік
Балеттік билер
- Иық
Крикет
- Қол сүйетері
Гандбол

19. Спортық жүгіруден болған өзгерістер

17 жастағы жас бала
спорттың жүгіру
түрімен айналысқан
сол жақ ачқтын 2-ші
бақай сүйектерінің
дистальді
методиафизіндегі
өзгерістер

20. Гандболдан болған өзгерістер

22 жасар жас
баланың осы
спорттық ойынан
болған өкше
сүйегінің тінінің
жуандауы яғни,
өзгерісі.

21. Ұзындыққа секіру спорттық ойын түріндегі сүйек өзгірістері

19 жасар жас
спортсменнің ұзындыққа
секіру спорттық ойын
түріне болған сүйектің
өзгерісі. Жіліктің
дистальді
метадиафизіндегі
гиперпластикалық
реакцияның айқын
көрінісі

22. Әлеуметтік жағдайлардың кесірінен болған сүйектің өзгерістері

Адам ағзасына
D
дәрумені жетіспеген
жағдайда
нәресте
сүйектері
қисайып
біту
қауіпі
бар
сондықтан көп күннің
көзінде серуенде D
дәруменін қабылдау
керек

23.

Аяқ сүйектерінің Х және О тәрізді
қисайуы

24.

Сколиоздың дамуы сәл қисайудан айқын
көрініске дейін

25. Табан сүйектерінің өзгерістері

Бурситтің пайда болу
себебі жарақаттардан
кейін,
микрожарақаттардан
кейін, бақайша
тіндерінің қабыну
процестерінен, бас
бармақтың вальгустік
деформациясы

26.

• Ыңғайсыз аяқ –
киімді кигенен
• Табанның
биомеханикасына
байланысты
• Жұмсақ мүйізді
тіндердің пайда
болуынан

27.

Аяқ-киімдерді ыңғайына
байланысты
кию
өте
маңызды. Өйткені сүйек
яғни, бақайлар әр түрлі
аяқ – киім киген сайын
оның
формасын
қабылдайды және сол
бағытта күш қуатта солай
түседі. Мондықтанда әр
түрлі табан сүйектерінің
өзгерістері тууы мүмкін

28. Нәсілдіктеріне байланысты бас сүйектерінің пішіндерінің ерекшеліктері