ХVI-XIX асрларда бухорода маданий хаёт

1. ХVI-XIX АСРЛАРДА БУХОРОДА МАДАНИЙ ХАЁТ.

Тузувчи: “ Тарих ўқитувчиси
Бойназарова Б. С.

2. Режа:

ХVI асрда Бухоро хонлигида
маданий ҳаёт.
Аштархонийлар даврида
маьнавий-маьрифий, маданий
ҳаёт.
Мангитлар даврида маданият.

3. ХVI асрда Бухоро хонлигида маданий ҳаёт.

Bolaga 6 yoshdan ta'lim beriladigan bo'ldi. Maktabda ikki
yil o'qigach, o'quvchilar madrasaga o'tkazilardi. XVI asrda
Samarqandda Shayboniyxon madrasasi, Buxoroda
Abdullaxon, Toshkentda Baroqxon va Ko'kaldosh
madrasalari va boshqa ta'lim muassasalari quriladi va
faoliyat yuritadi. Madrasada uch bosqichli ta'lim joriy
etilgan bo'lib, uning har bir bosqichida 7 yildan o'qilardi.
Shunday qilib, o'qish 21 yil davom etardi. O'quvchilar
ilohiyot ilmidan, hisob-kitobdan, handasa, fiqh, mantiq,
musiqa, she'r san'atidan ilm olardilar.

4. Абдуллахон мадрасаси

5.

Шайбонийлар ва Аштархонийлар
даври (ХVI-ХVIII асарлар)да мамлакат
феадализмининг мураккаб жараёнларини бошдан кечирди. ХVI асрда
хунармандчиликнинг ривожланиши
транзит ва ички савдонинг кенгайишига
ёрдам беради.. Марказий Осиё,
Хиндистон, Эрон, Балх, Россия, Туркия
ва бошқа мамлакатлар билан савдосотиқ ва дипломатик алоқада бўлди.

6. Бу даврда хунарманд-чиликнинг 60 дан ортиқ тури мавжуд эди

7. Адабиёт, Трих, Меъморчилик ва тасвирий санъат ўзига хос ривоюланиш босқичини босиб борди

8.

Хасан Бухорий Нисорий (1566) йилнинг
"Мазаккир ул-ахбоб" ва Мутрибийнинг
(1604) Тазкиратош шуаро номли
адабиёт анталогияси бунинг яққол
ифодасидир. Бу қомусий анталогияда
100 дан ортиқ адабиёт арбобларини
ижод ва таржимаи холлари ўрин олган.
Мамлакатда хунар ва савдо ишларининг
ривожланиши илм ахлини ижтимоий
кенгайишига таъсир кўрсатди.

9.

Мутаффакир зайниддин Восифий
1512 йил Самарқандда бўлган
базм мушоираларда косиб,
шоирлар, савдогарлар ва оддий
кишиларнинг маркаларида фаол
қатнашиб турганлигини баён
қилади. Уларнинг аксарият шеър
ёзиб турганлиги ўша давр
табақаларининг маданий жиҳатдан
юксак савияда эканлигидан
далолат беради.

10.

Бу даврининг ўзига хос хусусияти
шундаки, кўплаб адабий ва тарихий
асарлар ўзбек тилида ёзилагн
муаллифи номаълум (нурратнома)
Муҳаммад Солиҳнинг Шайбонинома
асарлари ўзбек тилда ёзилган. Бундан
ташқари машҳур тарихчи Шарофиддин
Али Яздийнинг тарихий асарлари
хусусан "Зафарнома"си Улуғбекка
бағишланган "Мунтахаби Жомеъ ва
таворихи шохи" деган асарлар ўзбек
тилига ўгирилди.

11.

Хонликлар даврида
Қурилиш
иншоотлари
турлари янада
такомиллашади.
Кўплаб жамоат
бинолари қурилади.
Монументал
биноларнинг тарихи
киёфаси ўзгаради.
Бухоро шаҳри
баланлиги 10
метрли девор билан
ўралиб, шаҳар
дарвозалари
қурилади.

12.

Йирик бинолар
қуришда (Мир араб
мадрасаси, Хўжа
Зайниддин хонкаси)
халқ меъморчилиги
анъаналаридан
фойдаланилди,
шаҳар ташқарисида
монументал бинолар
қурилди. Ҳовлилар
тўрт тамондан айвон
хужралар билан
ўралди.

13.

Бухоро ва Тошкентдаги
Кўкалдош мадрасаси
бунга гувоҳлик беради.
Биноларни безашда
майда ўсимлик нақшли
парчинлар ишлатилди,
деворларга гул бериш
темурийлар давридаги
усуллар
ривожлантирди, қабр
тошлари ясашда юксак
бадиий даражада
тошларга ёзувларни
ўйиб ёзиш ривожланди.
(Шайбонийхонла қабр
тоши ва Чулдухтаронда
Абу Саид қабрига
қўйилган тошлари)

14.

Марказий осиёда хонликлари ва амирлик
ўртасида низолар бўлиб турсада маълум
даражада деҳқончилик, хунармандчилик,
совдо сотиқ давом топди. Фан адабиёти
санъатнинг ривожланиши кўпроқ сарой
доирасида ҳам диний ҳам амирликдаги
сиёсий воқеалар солномасини ифодалайди.
Ўша давр руҳи акс этганлиги билан тарихий
аҳамиятга эга. Муҳаммад Ёқубнинг «Гулшанулмулк», Муҳаммад Мир Олимнинг «Тарихи
амир Насрулло», Мулла Ибодулла ва Мулла
Муҳаммад Шарифнинг «Тарихи амир хайдар»,
Муҳаммда Хакимжон Тўранинг «Мунтахабуттаворих» каби асарлари диққатга созовордир.

15. Миллий кийимлар

16. Бу даврдаги меъморчилик ёдгорликлари хажми ва пардозининг жимжимадорлиги билан ажралиб туради.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23. Эътиборингиз учун раҳмат!