Қазақстандағы физикплық географиялық зертеулердің негізгі кезеңдері

1.

Тақырыбы: Қазақстандағы физикплық
географиялық зертеулердің негізгі кезеңдері.
Орындаған: Жеткін.Н.Х
ГО-21тобы
Тексерген: Абиева.ГБ.

2. Пайдаланған әдебиеттер:

1. Е. Н. Вилесов, А.А.Науменко,К.Веселова,Б.Ж.Аубекеров
Қазақстанның физикалық географиясы Алматы «Казак
университет!» 2009
2. Өтемағамбетов М. Қазақстанның физикалық
географиясы. – Алматы.: Мектеп, 1967. - 183б.
3. Чупахин. В.М Физическая география Казахстана. - АлмаАта : Мектеп, 1968. - 260 с.
4. Қазақстанньң физикалық географиясы, Алматы:
Атамұра, 2008.

3. Жоспары:

1. Қазақстанның физикалық-географиясына жалпы шолу
2. Алғашқы мәліметтер туралы үзінді.
3. Орыс ғалымдарының Қазақстан экспедицияларының табиғатын
зерттеу (XIX ғасырдың ортасына дейін).
4. Қазақстан экспедицияларының табиғатын зерттеу Орыс
ғалымдары (ХХ ғасырдың басына дейін).
5. Кеңес дәуіріндегі Қазақстанның табиғатын зерттеу (1918-1945).
6. Қазақстан табиғатын зерттеу ХХ ғасырдың екінші жартысы 1991
жылға дейін.
7. Қазақстанның табиғатын зерттеу ХХ соңында - XXI ғасырдың
басында.
8. Қортынды.

4. Кіріспе

Қазақстан Республикасының территориясы – Евразия материгінің орталық
бөлігінде, ТМД елдерінің оңтүстігінде 55°26-40°56с.е. және 45°27-87°18 ш.б.
аралығында орналасқан, яғни батысында Волга өзенінің төменгі ағысынан
шығыста Алтай тауларының етегіне дейін 3000 км-ге, ал солтүстікте Батыс
сібір жазығынан оңтүстігінде Тянь-Шань тау жүйесіне дейін 1600 км-ге
созылып жатыр. Жалпы Қазақ жері қоңыржай белдеудің орта және оңтүстік
ендіктерін, ал қиыр оңтүстіктегі субтропикаға өтпелі белдеудің солтүстік
шетін алып жатыр.Қазақстан мемлекеттік щекарасының жалпы ұзындығы
15000км, оның 12000км құрлықпен, 3000км сумен (Каспий және Арал
теңіздері)өтеді.Батысында, солтүстігінде және солтүстік батысында Ресей
Федерациясымен, оңтүстігінде және оңтүстік батысында Орта Азия
(Түркімен, Өзбекстан, Қырғызтан), оңтүстік шығысы мен шығысында ҚХРсымен шектеседі. Қазақстанның қазіргі шекарасы ұлттық ерекшеліктерге,
қазақ халқының ежелгі қоныстану өңірлеріне сай қалыптасқан.Жер көлемі –
2,7 млн.км², дүние жүзі жерінің ауданы жөнінде 9-орында тұр, атап айтсақ
Республиканың территориясы Батыс Европадағы ең ірі держава –
Франциядан 5 есе үлкен, яғни Қазақстан жеріне Франция, Испания,
Португалия, Италия, Греция, Швеция, Норвегия және Финляндия
мемлекеттері еркін сияды

5.

6.

Қазақстанның ішкі ахуалы туындайды климаттың континенталды және
құрғақшылығы.Барлық табиғи аймақтарда жетіспеушілік, және
оңтүстігінде ылғал жетіспеушілігі анық. Сонымен, тегіс жерде
Орташа жылдық жауын 370 мм, ал шөлейт аймақта - 100-150 мм
шашыннан аспайды. Айта кету керек, экономикалық нәтиже
белсенділігі - 50-жылдардың ортасында жаппай жырту ,ХХ ғасырдың
солтүстігіндегі 35 миллион гектардан астам алпауыт дала, Орталық
Қазақстанда жолдарды салатын, ұйымдар көптеген мемлекеттік
шаруа қожалықтары, бөгеттерді салу, дамыту сондай-ақ ашық кен
минералдары әскери бөлімдердің кейбір аумақтарындағы қызмет
біздің даламыздың көрінісі түбегейлі өзгерді.Шөл аймағында
өзгерістер (суару, жайылымдарды су басу,су қоймаларын салу, мұнай
құбырларын төсеу және т.б.) және таудың өңірлерінде (жолдарды
төсеу, тау беткейлерін игеру) бағбандық, құрылыс және демалыс
үшін)
орындалды.
Бүкіл Қазақстанның аумағы экологиялық жағдайды нашарлады.

7. 1 Алғашқы мәліметтер туралы үзінді.

Қазақстан табиғатын зерттеу тарихы көне заманда шамамен 2500 жыл бұрын басталады. VIІ ғасырдан
бастап Қазақстан территориясын зерттеуде арабтар
көрнекі роль атқара бастайды. Ал арабтар VIІІ
ғасырдың басында аса ірі мемлекет болып
қалыптасқан. Араб ғалымдары өз саяхаттарының
жазба ескерткіштері және сұрастырып білгендерінің
негізінде жалпы географиялық деректер қалдырған.

8.

Арабтар саяхатшылары отаршылдық саясатының
мүдделеріне байланысты негізінен әкімшіліксанақ сипатындағы мағлұматтарды жинаған.
Шығыста қоныстанған халықтары туралы,
қалалар мен елді-мекендер және олардың тұрған
орындары
жөнінде,
жолдар,
сондай-ақ
басқыншыларға білуге қажетті басқа да
объектілер жайында деректерге көбіне-көп көңіл
бөлінген.
Х-ХІғасырларда
Қазақстанда
феодалдық қарым-қатынастардың одан әрі
дамығаны, тау-кен жұмыстары мен меллургия
өндірісіне байланысты көптеген елді-мекендердің
пайда болғаны тарихтан мәлім.

9.

Х ғасырда араб географтарының классикалық мектебі
қалыптасып, «Жолдар мен елдер» (ал-массалик ва-лмамалик) атты сериямен көптеген еңбектер жарық
көрді. Академик В.Бартольд Х-ғасырды «Араб
географиялық әдебиетінің шарықтаған шағы» деп
атады. Аса көрікті араб геогрофтарының еңбектерін
Голланд шығыс танушысы де Гуе 1870-1894 жылдары
басып шығарды. Оның Bibliotheka geographorum
orabicorum (ВУА) сериясы 8 томнан құралды.
Қзақстанды географиялық тұрғыдан зерттеу
тарихы үшін араб геогрофтары Ибн Хордадбехтің,
Макдисидің, Ибн Хаукальдың, Ибн Рустенің, әлИстахридің, әл-Масудидің, әл-Идрисидің және басқа
ғұламалардың еңбектерінің маңызы айрықша зор.

10.

Ибн Хордадбех жазып-баяндау түріндегі
тұңғыш жалпы географиялық
шығармаларының авторы болып саналады.
Оның еңбегі «Ктаб асмасалик ва-лмамалик» («Саяхаттар мен мемлекеттер
кітабы») деп аталған. Ибн Хордадбех
қазақтың географиялық атауларына
қарлұқтар мекендейтін жер ретінде Фараб
(Отырар) шаһарын әңгіме етеді. Талас
алқабын көшіп-қонуға қолайлы жылы аймақ
ретінде атап көрсетеді. Испиджаб (Сайрам)
қаласынан Тараз (Талас) қаласына дейінгі
жолды егжей-тегжейлі суреттейді. Ибн
Хордадбех осы екі шаһардың аралағындағы
кейбір қалалар мен елді-мекендерді –
Шарабты, Будахкетті, Тамтаджды,
Арабтаджды, Джувикатты атайды. Ибн
Хордадбехтің кітабында Амудария өзені
құятын Арал теңізі Күрдер теңізі деген
атпен көрсетіледі.

11. Максиди араб саяхатшысы

Максиди Сырдария өзенінің оң жағалауында Сауран
(Сапран) және Шагльджан (Ишкан Түркістан қаласынан
солтүстікке қарай 26 шақырым) қалаларының болғанын
атап көрсетеді. Максидидің айтуы бойынша, Сауран –
огуздермен және кимактармен шекаралас бекініс. Сол
сияқты Шагльджан да «Қимақтарға қарсы тұрған қамал
көптеген жайлы құбылыстары бар бекініс» болған.
Максиди Сауранның арғы жағында шағын бекініс Тұрар
қаласы мен оның төңірегіндегі Зерах мекені
орналасқанын айтады да, қатар қоныстанғандықтан екеуі
қосылып Тұрар-Зерах шаһары аталған ой түйіндеді

12. Ибн-Хаукалдың Махараннахр Орт Азия картасы.

Шаш аймағында орналасқан
Бискент қаласын суреттеп жазды.
(1-сурет).Бұл Арыс өзенінің
алқабында тұрған осы күнгі
Піскент қаласына тура келеді.
«Мұнда деп жазды Ибн Хауколь, қазіргі кезде ислам дініне кірген
түрік-гүздер мен қарлұқтар
тайпалары жиналған». Қарлұқтар
жерін көп шарлаған саяхатшы
«Қарлұқтар мекенінің батысынан
шығысына жету үшін тіпті отыз
күн жол жүруге тура келеді» деп
көрсетеді.
Ибн Хаукаль Фараб атрабының
жер бедерін былайша сипаттаған:
«Бұл елдің топырағы сортаң,
қопарлары көп, ал егістік алқап
Шарап батыс жағынды .

13. Геродот

(б.з.б. V ғ) Каспий
теңізінің алып жатқан орнын,
оның басқа сулармен
жалғаспайтын тұйық алап
екенін, солтүстіктен оңтүстікке
созыла біткен жалпы пішінін
көрсеткен. Геродот жасаған
«Жер пішіні» картасында Сар
(Еділ), Лик (Жайық), Сергис
(Жем) өзендері
белгіленген.:Каспий теңізінің
алып жатқан орнын, оның
басқа сулармен жалғаспайтын
тұйық алап екенін,
солтүстіктен оңтүстікке созыла
біткен жалпы пішінін
көрсеткен.

14.

Геродот жасаған «Жер
пішіні» картасында Сар
(Еділ), Лик (Жайық), Сергис
(Жем) өзендері
белгіленген.Страбон (б.з.б. 6324 ж)Каспий теңізін тұйық
алап емес , Солтүстік
мұхиттың шығанағы санаған .
Ол кезде теңіздің бәрі
мұхитпен жалғасып жатады
деп ойлаған . Арал
теңізін Каспийдің шығанағы
(«Скиф шығанағы ») деп
есептеген . Ол Сырдария (
Яксарт ) мен Әмудария ( Окс )
жөнінде дұрыс мәлімет
қалдырған

15. Страбон б.з.б 63-24ж

.

16. Скиф шығанағы

17. 2 .Орыс ғалымдарының Қазақстан экспедицияларының табиғатын зерттеу (XIX ғасырдың ортасына дейін)

Географиялық зерттеулерді одан әрі дамыту, Қазақстан Ресейге
қосылумен байланысты болды. 1731жылы кіші жүздің ханы
Әбілхайыр Анна Ивановна императрицаға,Ресейге адалдықпен
қызмет етемін деп ант берді. 1735 жылы Сол антты Орта Жүздің
ханы Семек билеушісі алып келді. Тек 1846 ж Қоқан тұрғындарынан
қорғауға арналған жоғары тұрған топ жоңғар Ресейге қосылуға
келісті.

18.

1734-1737 жылдары. И.К. Кирилова Орынбор
экспедициясында. жұмыс істеді. Кіші және Орта
жүздер жерлерінде Орынбор картасы жасалды. кейін
1739-1750 жж қайтыс болуы. В.Н.Татишев бастаған
экспедицияның ол келіп жатқан жерлердің табиғатын
сипаттады. 1738ж.Орынбор экспедициясының
қатысушы астроном және математик,ағлшындық Д.
Эльтон (Жайық) картасына сипаттама берді.
1740-1741 жж. аралығында экспедиция лейтенант
Д.В.Гладышева және геодезист И. Муравина бойынша
ұйымдастырылған .Әбілхайыр ханның өтініш үшін
салынған қала сағасы Сырдария. Арал мен дельта
бөлігінің картасы жасалды.

19.

1725 жылдан бастап Санкт-Петербург ғылым
академиясының ғалымдары,Ресейдің шет аймақтарын
зерттеуде маңызды рөл атқарды.Олардың бірі Орынбор
экспедициясында көптен бері қызмет істеген П.И.
Рычков Оның «Орынбор топографиясы» (1-21, 1762)
табиғаттың барлық компоненттері бойынша
капиталды зерттеу Орынбор облысы, Кіші жүздің
жерлерін қамтитын. XVIII ғасырдың екінші
жартысындағы табиғатты зерттеудегі ең маңызды
оқиға Қазақстан Батыс. XVIII ғасыр 1768-1774
жылдары, академиялық экспедиция жұмысы болды.

20.

1830 жылы Семейден Шымкентке саяхат Сібір казак әскерлерінің
хоры Н.И. Потанин - атақты ғалым .әкес Г.Н.Потанин. Г.Н. Потанин
Орталық Азияға алғашқы саяхатын Н.М. Пржевальскийден бұрын
1863 жылы жасады. Орталық Азияға 8 рет саяхат жасап, 36 жыл
бойы, 1899 жылға дейін, ауыр жағдайда жүріп қажымай-талмай
зерттеді.Орыс География ғылымына көп еңбек етіп, үлкен
жаңалықтар қосты. Ғалым, географ алғашқы зерттеу
жұмыстарын өзінің туған Отаны Қазақстан жеріне бастады. 1863
жылғы бірінші экспедициясында Оңтүстік Алтай мен Зайсан
қазаншұңқырын зерттеді.1864 жылы – Тарбағатайды, бұдан кейін
1876 жылдан бастап Орталық Азияны зерттеуге кірісті. Ол 1876–
1877, 1879-1880, 1883-1886, 1892-1893 жылдары саяхат жасады.
Бұл экспедициялардың бәрінде де өзінің сүйікті зайыбы әрі көмекшісі
А.В. Потанинамен бірге болады. Бұл экспедицияларда жиналған
мәліметтер бұрынғы кеңес дәуірінде толқтырылып басылып
шықты. Ол 45 таулы массивтер және 20 өзендерді сипаттады.

21.

Алғаш рет оның ұсынысы
Шу өзені көлден ағып
кетпейді.
Ыстықкөл және оның шығу
тегі қырғыз қыратында
жатыр.
Белгілі ресейлік ғалым А.И.
Левшин (1823 ж алдымен
«Қазақша»
терминін
қолданды)
«Қырғыз-казак
немесе
Қырғыз- Кайсақ
ордасы мен даласы «(1832)
онда
шекараны
анықтады.Тұран шатқалы,
қазақ далалары 7 топқа
бөлінген(аймақтар).
Ш.
Уәлиханов оны «Қазақтың
Геродоты» деп атады.

22. 3 .Қазақстан экспедицияларының табиғатын зерттеу Орыс ғалымдары(ХХ ғасырдың басына дейін)

1845 жылы маңызды оқиға болды. Империялық орыс
географиялық қоғамы-Ресейдегі
географиялық
зерттеулердің негізгі орталығы Қазақстанның табиғатын
зерттеудің жаңа кезеңінің басталуын атап өтті .

23.

ИОГҚ-ның алғашқы
мүшелерінің қатарында,
біздің өңірді зерттеп,
географ Я.В. Ханыков,
«Орынбор облысының
географиялық шолуы»
(1839) және «Ішкі
Қырғыз ордасының күйі
туралы эссе»
1841ж(1849)ж және
бірқатар карталарды
зертттеген.

24.

М.И.Иванин ИОГҚ-ның
тағы бір мүшесі. 1846
жылы ол Ақтау мен
Қаратау
Маңғыстау,тауларында
мұнай, әктас. глаубердің
тұзы мен қабығының бар
екендігін атап өтті.

25. Семенов-Тянь-Шаньский

1856 жылы Терісай-Алатау
өткелдері арқылы Тянь-Шань
сиресіне
барды
және
Нарынның
жоғарғы
шекараларын
ашты
Сырдарияның негізгі көзі.
Содан кейін ол Сарыжаздың
көздеріне
барды
мұздақтарымен бірге ХанТәңірі көрмей қалды,ТяньШаньдағы
вулкандар,
жоқтығын
анықтады
А.Гумбольдт бұл
таудан
шыққан вулкандар туралы
қателігін
дәлелдейді.Ең
егжей-тегжейлі
түрде
Семенов
солтүстік
ТяньШаньды ауқымды зерттеді.

26. П.П.Семеновтың жоңғар Алатау мен Тянь-Шаньға саяхаты

Семенов Тянь-Шаньның
солтүстік бөлігін зерттеді, ол
Іле деп атады,өзінің
ландшафтық аймағын
белгіледі, Жоңғар Алатауының
солтүстік беткейлері
өзендерінің аңғарларын
сипаттады.Бұл зерттеулер
оның кітабында көрсетілген
«1856-1857 жылдары ТяньШаньға саяхат» (1947)жылдың
Осы сапардың 50 жылдығы
кезінде патшаның
жарлығымен
Тянь-Шаньның
аты Семеновтың атына

27. Елдің табиғатын зерттеу тарихында лайықты орынды Шоқан Шыңғысұлы Уәлихановты ұстады.  

28.

Орыс географиялық ғылымы алдындағы еңбектері.1858-1859 жылдары
Шоқаннан Қашқарияға саяхат жасады ,бұл өте қауіпті болды.Шоқанның
Қашғарияға сапары ғалымдық, ағартушылық саласындағы еңбегінің жаңа
белеске көтерілуіне жол ашты.Қашғария ол кезде Ресей тарапынан
зерттелмеген өлке болатын.Саудагер ретінде Қашғарияға құпия барған
Шоқан, өлкенің экономикалық саяси құрылымын зерттеп, оның тарихы мен
этнографиясынан көптеген материалдар жинайды.Қашқарияға
сапарынан «Алтышаһардың, яғни Қытайдың Нан лу уәлаятының шығыстағы
алты қаласының жайы»атты еңбегі дүниеге келді
.Бұл Шығыс Түркістан халықтарының тарихына, әлеуметтік құрылысына
арналып, сол заман ғылымының биік деңгейінде жазылған әлемдегі тұңғыш
зерттеу жұмысы еді. Бұл сапар оның денсаулығына қатты әсер етті, 1861
жылы ол Санкт-Петербургте қызметтен кетуге мәжбүр болды. өзінің туған
даласына барып, 1865 жылы ерте қайтыс болды,үлкен ғылыми мұра
қалдырды.

29. Иван Васильевич Мушкетов

Көрнекті геолог
профессор Иван
Васильевич Мушкетов
Сонымен қатар ол ірі
физик-географ және
геоморфолог болды.1873
жылы профессор
Д.Романовскиймен бірге
Тянь-Шаньның
геологиясы мен пайдалы
қазбаларын зерттеді.

30. 4 Кеңес дәуіріндегі Қазақстанның табиғатын зерттеу(1918-1945).

Табиғи жағдайлар мен ресурстарды зерттеудегі
жаңа дәуір ел ,1917 жылғы Қазан төңкерісінен
кейін басталды бұл зерттеу тікелей байланысты
болды
Кеңестік кезеңде ғылыми зерттеулер алынды
жүйелі сипатта болады. Олардың көлемі жыл
сайын өсті. Олардың ортақ саны соншалықты
керемет, бұл экспедицияның тек біреуі ғана
жүздеген және айтпағанның өзінде көптеген
томдарды қажет етеді, олардың мыңдаған
атаулары.

31.

Алғашқы Кеңес жылдары (1918-1930). арнайы
геологиялық жұмыстары минералдардың пайда болуы.
КСРО Ғылым академиясының қазақстандық
экспедициясылары (1926-1928)жылдары К.Д.Глинка
және Л.И. Прасолова, онда C.C. Неуструев, Е.Н. Иванова,
И.П. Герасимов, Е.В. Лобова, А.В. Мухлия және басқалар
Геоботаникалық зерттеулерден, экспедиция И.В.Ларина,
Н.И. Бекетова, Р.И. Аболина, Е.П. Коровин, М.Г. Попова
және басқалары. .

32.

Орталық Қазақстан, Тянь Шан
және Жезқазған өңірінде мыс,
темір рудасы, марганец. ірі
қорларды ашқан Қ.И Сатпаев.
Ғалымның негізгі ғылыми
еңбектері кентасты кендер
геологиясы
мен Қазақстанның минералды
ресурстарына
арналған. Жезқазған кенін зерттеу
және Орталық
Қазақстанның (Сарыарқаның)
металлогендік және болжам
картасын жасауда көп еңбек
сіңірген. Ол ғылымға
формациялық металлогендік
анализдің кешендік әдісін
енгізген. 1926-1929 жылдары кені
мардымсыз өңір болып саналған
Жезқазғанды ірі мыс кентасты
аудан қатарына көтеруде
Сәтбаевтың еңбегі өте зор болды.

33.

Бұрынғы геологиялық деректерге терең талдау жасап, бұл кен
ауданының кең көлемдегі геологиялық-барлау жұмыстарын
ұйымдастыруға болатын ірі нысан екенін дәлелдеген. Минералдық
шикізаттарға бай Сарыарқа, Кенді Алтай және басқа да аймақтарды
ерекше назар аударып зерттеген. 1927-1928 жылдары – Жезқазған,
Қарсақбай, Атбасар, Спасск аудандары, Қарағанды тас көмір алабы
және Қаратау полиметалл кендері жөнінде ғылыми маңызды
еңбектер жариялаған. 1929 жылы Атасу темір-марганец кендерін
игерудің негізінде Қарағанды облысында қара металлургия
өнеркәсібін дамыту туралы мәселе көтерген. Жезқазған – Ұлытау
ауданында мыстан басқа темір, марганец, көмір, қорғасын кендерін
ашып, барлау нәтижесінде маңызды геологиялық қорытындылар
жасаған.

34. 5 Қазақстан табиғатын зерттеу ХХ ғасырдың екінші жартысы 1991 жылға дейін

Соғыс жылдарынан кейін 1946 жылы
КазФАН СССР болып қайта құрылды.Қазақ КСР ғылым
академиясын тұңғыш президенті академик Қ.И.
Сәтбаев.болды. Академия құрамында мамандандырылған
Институттар геологиялық ғылымдар жемісті жұмыс
істеді, топырақтану, ботаника,зоология және т. б.

35.

ХХ ғасырдың екінші жартысындағы ірі ғалымдар
арасында геология, тектоника, металлогения, ондаған
және онда жарияланған жүздеген монография және
геологиялық мазмұн карталарын К.И. Сатпаев, Н.Г.
Кассии, И.П. Новохатский, И.И. Бок, В. Ф. Бес палов, Г.Н.
Щерба, Р.А. Борукаев, Г.Б. Жилинский, Е.И. Паталаха,
Г.Ф. Ляпичев, Е.Д. Шлыгин, А.К. Каюпов, П.Т.
Тажибаева, С.К. Калинин, Ш.Е. Есенов, В.Г. Ли, А.А.
Абдулин және тағы басқа ғалымдар зерттеді.
Гидрогеологтардан У. М. Ахмедсафин, В. В. Велесов, Ж.
С. Сыдыков, С. М. Шапиро, В.Ф. Шлыгина, В.И.
Порядин, С.М. Мухамеджанов, Е.В. Посохов, B.C.Жеваго
және тағы басқалары.

36.

Ботаника институты 9 томды «Флора»
дайындады жәнежариялады Қазақстан 19561966жж жариялады. Бұл ғылымның өкілдері
М.Г. Попов, Н.В. Павлов, Б.А. Быков, Н.Н.
Рубцов, Б.П. Голоскоков, З.В. Кубанская, И.И.
Ролдугин, М.В. Кулътиасов, Л.Я. Курочкина,
Р.П. Плисак, Н.П. Огарь, МС. Байтенов, Е.И.
Рачковская және тағы басқалары.

37.

Зоология
институтында барлық фауна
түрлерін зерттеген ғалымдар В.Н.
Шнитников, АЛ. Слудский, И.Н.
Формозов, П.И. Мариковскш, И Л.
Долгушин, И. Г. Галузо, В. П. Митрофанов,
Е.В. Гвоздев, А.В. Ковшаръ, B.C.
Корнилова тағы басқа

38. 6 Қазақстанның табиғатын зерттеу ХХ соңында - XXI ғасырдың басында

XXI ғасырдың 90-шы жылдары алғашқы
жылдары қазақстандық ғылым үшін ең
қиын.жылдар болды. Бөлуден кейін Қордың
қаржыландыруы бірнеше есеге азайған ғылыми
зерттеулер. Көптеген ғылыми жабық, тақырыптар
болды , бірнеше рет ғылыми жұмысшылар.
Сонымен қатар, географиялық зерттеулер жаңа
әлеуметтік-экономикалық жағдай
жалғасты.Қазіргі уақытта профессором А.Р.
Медеу басқарады.

39.

География институтында 7 лаборатория бар гляциология, тау-кен геоэкологиясы,
рекреациялық география,геоақпараттық
жүйелер, гидроэкология,ландшафты зерттеу
және табиғат пайдалану мәселелері,
геоморфология геология және геоақпараттық
карталарды жасау.

40.

Бұдан басқа, сол жылдары Институт 30 астам
тақырыптық шарттық тапсырмаларды орындады.Аталған
жобаларды басқарды П.А. Черкасов, ИВ. Северский, А.Р.
Медеу, В.П. Благовещенский, А.А. Турсунов, ЖД.
Достой, ИМ. Мапьковский, Г.В. Гельдыева, Ф.Ж.
Акиянова, Э.И. Нурмамбетов. География институтының
ең үлкен жетістігібірегей үш томдық «Ұлттық атлас»
басылымы Қазақстан Республикасы «(2006 ж.) Атластың
ұқсастығы жоқ ТМД елдерінде 350-ден астам карталар
бар және оларды сүйемелдеумен айналысады.

41.

Монография үш томдық: T. 1 - табиғи
жағдайлар және T. 2 - Әлеуметтікэкономикалық даму, T. 3 -Қоршаған орта және
экология. Көптеген жылдар бойы тиісті
тақырып болды жетекші университеттердің
географиялық факультеттерінде ұсынылған

42.

Жаналиева Г.М.Ландшафтарды зерттеуге
бассейндік көзқарасты пайдалану, А.А. Науменко гидрофизикалық динамиканы зерттеуге арналған
дала топырақтарының қасиеттері мен
антропогенезі, мелиоративтік география, В.Г.
Сальникова - экологиялық және климаттық бағалау
бойынша Қазақстан Республикасының әлеуеті, Р.И.
Халперин - көпжылдық режимге сәйкес өзен
ағынының ауытқуы, М.Х. Сарсенбаева мелиоративті гидрология. АСУ-да - А.С. Бейсенова табиғат тарихы туралы Қазақстан аумағы және
т.б. Қазіргі уақытта республиканың географиялық
ғылымы жеткілікті қуатты ғылыми кадрлық
әлеуетке ие:

43. Қортынды:

Қазақ жерінің зерттелу тарихының дәуірлерге бөлініп қарастырылуы
оның сол заманғы зертеу жұмыстарының алдына қойған мақсаттарымен
байланыстырады. I дәуір. Қазақ жерінің көрінісі туралы үзік-үзік
қарапайым деректер саудагерлер мен елшілердің кездейсоқ
саяхаттарының нәтижесінде жинақталса,II дәуір. Тарихи жағынан
Қазақ жерін Ресейдің жаулап алу мерзімінен сәйкес келіп зерттеу
жұмыстары жаңа территорияларды басып алу және отарға айналдыру
мақсатында жүргізілген. III дәуір. Ресей елінің боданы болған қазақ
Қазақ жерінің табиғат жағдайлары негізінен жеке компаненттері
бойынша зертеліп географиялық,гидрологиялық,
топырақтану,ботаникалық,зоологиялық,және тағы басқалар арнаулы
ғылыми экспедицмялар физикалық география үшін көптеген мағұлмат
тізбектеді.IV дәуір. Кеңес үкіметі жылдарында отарлау мүддесіне қызмет
еткендіктен зерттеулер әрі қарай жүйелі түрде жалғастырылып,елдің
бүкіл территориясын қамтиды.Сонымен бірге бұл дәуірде кешендік
физикалық географиялық зертеулер де кең өріс алғанын көре
аламыз.Сонау ежелгі заманнан бері жиналып келген Қазақ жерінің
зерттелу тарихы туралы деректер бүгінгі күні еліміздің география
саласында қол жеткізген жетістіктердің бірі деп білемін.