Эрбий. Жалпы сипаттамасы

1. Эрбий

Орындаған: Əбділда Назерке
БЗХТ 402

2. Жоспары

1.
Эрбийдің ашылу, жалпы сипаттамасы, минералдары
2.
Эрбийдің физика-химиялық қасиеттері
3.
Эрбийді бөлу əдістері
4.
Экстаркциясы
5.
Эрбийді спектроскопиялық анықтау əдістері
6.
Эрбийді экстракциялық анықтау əдістері
7.
Эрбийдің технологиялық алыну сызба-нұсқасы

3. Жалпы сипаттамасы

Химиялық таңбасы
Er
Атомдық номері
68
Латынша атауы
Erbium
Ашылған жылы
1843 ж.
Салыстырмалы атомдық
массасы
167,26г/моль
Тығыздығы
9,05г/см3
Период
6
Блок
f-элементі
Электрондық конфигурациясы
1s2 2s2 2p63s2 3p6 4s2 3d10
4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f12
Тотығу дəрежісі
+2,+3

4.

Алғаш рет 1843 жылы швед химигі К.Г.Масандер иттербийдан екі металл
оксидін алған. Оның бірі қызғылт түсті эрбий оксиді, екіншісі сары түсті
тербий оксиді. Эрбийді металл күйінде тек 1934 ж. Вильгельм Клем жəне
Генрих Боммер калий қатысында эрбий хлоридін қыздырып алған.

5.

Изотоптары
Атомдық
массасы
Табиғаттығы
мөлшері
162Er
161.929
0.139
164Er
163.929
1.601
166Er
165.930
33.503
167Er
166.932
22.869
168Er
167.932
26.978
170Er
169.935
14.91

6.

Жер қыртысындағы мөлш.- 3,3×10–4 мас.%
Теңіз суларында- 6×10–7 мг/л
Метеориттерде- 1,8×10-5%

7. Мына минералдардың құрамында кездеседі:

ксенотим,
бастнезит,
монацит,
эвксенит,
лопарит.

8.

Итрийдің минералы, сондай-ақ
құрамында ауыр лантаноидтар, аз
мөлшерде уран бар. Бразилия,
Норвегия, Шведция, Малазия
елдерінде кездеседі.

9.

Бастнезит- фторкарбонат
класының жəне церий тұзының
минералы (Ce,La,Y)CO3F. Ең
көп кездесетін жері – АҚШ.

10.

Монацит- лантаноид фосфаттарының
минералы. Индия, Бразилия, США,
Австралия, Индонезия, Мадагаскар,
Египет елдерінде жиі кездеседі.

11.

Ауыр лантаноидтар
оксидтерінің
радиоактивті
метамикалы
рентгендік аморфты
минералдары. Ресей,
Норвегия, АҚШ,
Бразилиа, Мадагаскар
елдерінде кездеседі.

12.

Күрделі оксидтер тобының
минералы. Оның хим.ф.
(Na,Ce,Ca,Sr,Th)(Ti,Nb,Fe)O3.

13.

Ядролы
энергетика
Қолданылу
аясы
Электрондық
элементтер
жасауда
Əйнек жасауда
Реактор
стержндері

14.

Физикалық қасиеті
Химиялық қасиеті

15. Эрбийдің химиялық қасиеті

2Er + 6H2O (ыстық) = 2Er (OH)3 +3H2
2Er + 6HCl (сұйл.) = 2ErCl3 + 3H2
Er + 6 HNO3 (конц.) = Er (NO3)3 +3NO2 +3H2O
4Er + 3O2 = 2Er2O3.
(3000C)
4Er + 6H2O + 3O2 = 4Er(OH)3
2Er + 3Cl2= 2ErCl3.
(3000C)
2Er + 3S = Er2 S3 (сары-қоңыр)
(500-8000C)
Er + 6NO2 =3NO + Er (NO3)3.
(2000C)

16.

Эрбийдің
қосылыстары
Химиялық
формуласы
Алынуы
Қосымша(қасиетт
ері, қолданылуы)
Оксиді
Er2O3
Er (NO3)3, Er2(CrO4)3
Er2(SO4)3
тұзары ауада 8001000 С темп.да ->
2Er(NO3)3 + 3H2O=
Er2O3 + 6HNO3
Арнайы керамика,
лазерлі шыны
дайындауда
электроникада,
ядролы
энергетикада қолд.
Гидроксиді
Er (OH) 3
Эрбий тұздарынан
алады
Суда ерімейді,
қызғылт түсті
Трихлориді
ErCl3
Трифториді
ErF3
Трибромиді,трийо ErBr3, ErI3
диді
Гигроскопты,метал
л Er алуда қолд.
Er2O3+ HF->500
C.та н/се
(NH4)3ErF6->
Оксидіне бром, йод Күлгін түсті,
қосып алуға болады гигроскопты, суда
жақсы ериді

17. Эрбийді бөліп алу əдістері

Храматографикалық
Экстракциялық

18. Нитрат-хлорлы ері.ден Er,Sm,Pr экстракция арқылы бөліп алу

Экстрагент
Инертті еріткіш
Олеин қыш.(көлемдік сөлшері 13-15%)
рН
3-5
NaCl/KCl мөлшері
О:С
0,001-0,014моль/л
Керосин
1:9

19.

20.

21.

Экстрагент
рН
Экстракция уақыты
Изооктил спирті
3-6
30мин

22.

23. Қолданылған əдебиеттер тізімі

Эрбий и его применение в соременной технике (статья)
А. В. Васильева, А. А. Гетман, Военно-морской политехнический институт, г. СанктПетербург, Россия. E-mail: a.a.getman.mail.ru
Мегаэнциклопедия Кирилла и Медафодия «Эрбий»
Физико-химические свойства редкоземельных элементов, используемых в
активных компонентах волоконно-оптических систем передачи.(статья) Туляганов
З. Я.
Р.А.Лидин, В.А.Молочко, Л.Л.Андреева- «Неорганическая химия в
реакциях(справочник)» Москва 2007г-157ст.