Жезказган - медная столица Казахстана

1.

Проект: «Жезказган-медная столица
Казахстана».
г. Жезказган, средняя школа № 3
Альмишева Ляззат Шайзаевна,
учитель казахского языка и литературы.

2.

Қазіргі Жезқазған-еліміздің үлкен орталығы. Сонымен бірге жүз
мың тұрғыны бар әдемі қала. Жасанды Кеңгір көлінің жағасына
салынған қала ғажап жоспарланған, тамаша көгалдандырылған.
Академик Қаныш Сәтбаев
Сейчас Жезказган-крупнейший центр страны. Вместе с тем это
великолепный город со стотысячным неселением. Расположенный
не берегу искусственного озера Кенгир, город чудесно
спланирован, прекрасно озеленен.
Академик Каныш Сәтбаев

3. Жезқазған тарихы

Жезқазған деген сөздің түп тамыры көне заман бастауына жетелейді. Оның тарихы
жер бетіндегі өркениеттің даму кезінде мыс кен орнының болғанын, өндірілгенін
көрсетеді. Мыс кен түрінде көрініс берген орындар, оның қазындылары қола дәуірі
тарихымен тығыз байланысы туралы Геродоттың еңбектерінде тұңғыш рет аталады.
Жезқазған кен орындарында мыс кенін өндіру көне дәуірде басталған. Тас үйінділері
арқылы ертедегі кен қазушылар 1 млн. тоннадан астам тотыққан мыс кенін өндіргені
туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Капитан Рычков өзінің 1771 жылғы «Күнделік жазбаларында» Жезқазған мыс кені
туралы неғұрлым жан-жақты жазды. Осыдан кейін әртүрлі ресейлік экспедициялар
пайда болып, өнеркәсіпші Н.А.Ушаков 1847 жылы мыс кен орнын ресми түрде
тіркеді. Қарапайым шахталар мен Қарсақбай байыту фабрикасының, Байқоңыр
көмірінің негізінде ағылшын концессионерлері кен орынын игере бастағаны белгілі.
Қазан төңкерісі оларды қуып шықты. Кеңес дәуірінде Қарсақбай мыс қорыту зауыты
толығынан салынды. 1928 жылдың 19 қазанында Жезқазған кенінен тұңғыш мыс
алынды.
Қазақтың ұлы ғалымы Қ.И.Сәтбаевтың қажымас еңбегі мен мақсаты
табандылығының арқасында кен барлау жұмыстары кеңінен жүргізіліп, соның
нәтижесінде жас геолог ағылшындар мен Мәскеу шенеуніктерінің нақұрыс
болжамына қарамастан Жезқазған кен орындарында кеннің мол қоры бар екенін
дәлелдеді. 1931 жылы Үлкен Жезқазған комбинатын салу туралы Кеңес үкіметінің
шешімі қабылданды.

4.

5.

1943 жылы құрамында 17 шахта және ашық әдіспен игеруге арналған 3 карьері,
Қарсақбай зауыты мен Байқоңыр көмір кен орыны бар КСРО Түсті металлургия
Министрлігінің Жезқазған мыс комбинаты құрылды.
1958 жылы КСРО түсті металлургия Министрінің бұйрығымен өнеркәсіп торабының
барлық кәсіпорындары енетін Жезқазған кен-металлургия комбинаты (ЖКМК)
құрылды. Виктор Васильевич Гурба оның тұңғыш директоры болды.
1954 жылы 20 желтоқсанда Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумның Жарлығымен
Үлкен Жазқазғанның шағын қалашығы Жезқазған қаласы болып атанады, оның
құрамында «Рудник Жезказган» жұмысшы поселкесі және жаңа салына бастаған
Никольск қалашығы, (қазіргі Сәтбаев) қаласы енді.
1964 жылдың наурыз айында Жезқазған кен-металлургия комбинатына
Қ.И.Сәтбаевтың есімі берілді. Еңбектегі ерен табыстары үшін комбинат 1966 жылы
14 мамырда Ленин орденімен марапатталды.
Білім беру мен мәдениет салалары дамыды. Жезқазған республикадығы алғашқы
қалалардың бірі болып телевизияны игерді. Металлургтер, құрылысшылар мен
кеңшілер сарайы және мәдени орталық ретінде бірнеше кинотеатрлар жұмыс
істеді.Қ.И.Сәтбаев атындағы Жезқазған кен-металлургия комбинаты жанынан
Қарағанды политехникалық институтының кешкі факультеті ашылды. 1992 жылы
Жезқазған тау-кен технологиясы институты шаңырақ көтерді. Оның негізінде
Жезқазған педагогтік институты біріктіріліп, бүгінгі күні Ұлытау-Жезқазған өңіріне
ғана емес республикамызға танымал Ө.А.Байқоңыров атындағы Жезқазған
университеті құрылды.

6.

New hospital complex of Kazakһmys Corporation
in Zһezkazgan.
Новый медицинский комплекс корпорации
«Казахмыс».

7.

Академик Қ.И.Сәтбаев Жезқазған қаласының қалыптасуынан бастап, оның дамуына
баса назар аударып, мол көмек көрсетті. Оның тынымсыз қамқорлығының
арқасында темір жол мен электр желілерінің келуі, Кеңгір су оймасы мен алып
шахталардың, байыту фабрикаларының, мыс қорыту зауытының салынуы Орталық
Қазақстанда индустрия алыбының туғанын шындыққа айналдырды.
1973 жылы Жезқазған қаласы жаңадан құрылған Жезқазған облысының орталығы
болды.
Жезқазған кендерінде мыспен қатар басқа да элементтер аз емес. Қ.И.Сәтбаев
былай деген болатын: «Әрине, Жезқазған кенінде мыс саны басым, дегенімен ол
айқын көп металды кеніш және 20 негізгі бағыңқы және шашыранды металдарды
қамтиды». Жезқазған мыс қорыту зауытында таза мыс өндірумен қатар аммоний
перонатын, күкірт қышқылын, алтын, күмісі мен қорғасыны бар тозаңдыны өндіру
игерілді. 1995 жылы Жезқазған мыс қорыту зауытында осмий алынып, Жезқазған
кен орындарының кенінен металдарды кешенді айыруда жаңа талпыныс жүзеге
асырылды.
Жезқазған жылдам өрістеп, Қарағанды облысындағы сұлу қалалардың біріне
айналуда. Есімі әлемге танымал, қазақтың ұлы ғалымы Қ.И.Сәтбаевтың туғанына
100 жыл толуын атап өтуге әзірлік барысында қалалықтардың әлеуметтік-тұрмыс
және мәдени жағдайларын жақсарту жөнінде зор көлемдегі жұмыстар атқарылды.

8.

Zhezkazgan copper smelter territory.
Территория Жезказганского
медеплавильного завода

9. История Жезказгана

История возникновения слова «Жезказган» уходит в историческое прошлое. На русском
языке это «медные копи», а на казахском- «место, где велись раскопки меди». Суть всего
сводится к тому, что месторождение медных руд для добычи весьма ценного сырья-меди,
эксплутировалось с незапамятных времен. Именно за последние полвека звезда
Жезказгана зажглась ярко как никогда.
Об этих месторождениях в виде проявлений медных руд и их раскопках впервые
упоминается в трудах Геродота, что тесно связано с историей бронзового века. Более
подробно о Жезказганских медных рудах написал в своих «Дневных записках» в 1771 году
капитан Рычков. После этого появляются различные российские экспедиции и, в 1847 году
месторождение меди было зарегистрировано промышленником Н.А.Ушаковым. Далее
идут годы, когда началось первичное освоение местрождения английскими
концессионерами на базе примитивных шахт, Карсакпайской обагатительной фабрики и
Байконурских угольных копей. Октябрская революция положила конец английским
концессионерам. Был построен Карсакпайский медьзавод. 19 октября 1928 года была
получена первая карсакпайская медь из жезказганских руд.
Благодаря истинному труду великого казахского ученого К.И.Сатпаева, его
целеустремеленной настоичивости были проведены геологоразведочные работы, по
результатам которых, вопреки мизерным прогнозам англичан и московских геологов, было
доказано наличие огромных запасов руд Жезказганского месторождения. В 1931 году
принимается решение Советской власти о строительстве Большого Жезказганского
комбината. В 1943 году образован Жезказганский медный комбинат Министерства цветной
металлургии СССР в составе 17 шахт и трех карьеров для открытых разработок,
Карсакпайского завода и Байконурских угольных копей.

10.

Drilling machine in a mine.
Гидравлическая самоходная
бурильная установка «Параматик».

11.

В 1958 году приказом Министра цветной металлургии создан Жезказганский горнометаллургический комбинат (ДГМК), в который вошли все предприятия
промышленного узла. Первым диреткором его стал Виктор Васильевич Гурба.
20 декабря 1954 года Указом Президиума Верховного Совета Казахской ССР
поселок Большой Жезказган (Кенгир) был преобразован в город Жезказган, в состав
которого вошли рабочий поселок Рудник Жезказган и строящийся рабочий поселок
Никольский, ныне город Сатпаев.
В марте 1964 года Жезказганскому горно-металлургическому комбинату было
присуждено имя К.И.Сатпаева. За большие трудовые успехи комбинат 14 мая 1966
года был награжден орденом Ленина.
Развивались сети образования и культуры. Одним из первых городов страны
Жезказган освоил телевидение. Действовали дворцы: металлургов, строителей,
горняков и несколько кинотеатров. Был открыт вечерний факультет Карагандинского
политехнического института, преобразованный в 1992 году в горно-технологический
институт. На базе этого института и Жезказганского педагогического института позже
был открыт нынешний Жезказганский университет им. О.А.Байконурова, который
стал кузницей подготовки кадров для предприятий города и региона.

12.

Copper ore deposit.
Месторождение медной руды.

13.

Все эти годы академик Е.И.Сатпаев уделял пристальное внимание и оказывал
большую помощь развитию Жезказгана. Благодаря его неустанной заботе
появление железной дороги, электролиний, сооружение Кенгирского
водохранилища, создание гигантских шахт, обагатительных фабрик и медьзавода
стали реальностью в условиях знойных степей Центрального Казахстана.
В 1973 году город Жезказган стал центром вновь организованной Жезказган
области.
В рудах Жезказганского месторождения кроме меди немало других элементов.
К.И.Сатпаев говорил: «При перевалирующем, конечно, количества меди в руде
Жезказгана, однако, явно полиметалличны и заключают более 20 основных
подчиненных, и рессеянных металлов». На медеплавильном заводе кроме
производства рафинированной меди, освоены выпуск перронатаа аммония, серной
кислоты, золота, серебра и свинца в пылях, а также медеэлектролитных шламов. В
1995 году на Жезказганском медьзаводе получен осмий, чем был осуществлен
новый скачок в комплексном извлечении металлов из руд Жезказганского
месторождения.
Преображается город Жезказган, который становится одним из красивейших
городов Карагандинской области. В связи с подготовкой и проведенеим 100-летия
со дня рождения великого казахского ученого с мировым именем К.И.Сатпаева был
осуществлен большой объем работы по улучшению социально-бытовых и
культурных условий горожан.

14.

Gold ingots and granulated silver by
Balkhash gold & silver refining facilities.
Золото высокой пробы и гранулы
чистейшего серебра.

15. Мысты өңір

Жезқазғанның тарихының тамыры
мыңдаған жыл тереңінде жатыр.
Фирдоусидың «Шах-намесінде» айтылған
«Мыс сарайы» осы Жезқазған.
Қазыналы өңір орыс ғалымдарына ХVІІХVІІІ ғасырларды («Үлкен сызба кітабы»)
белгілі болды.
Орыс тау-кен кәсіпкерлерінің бұл кенішті
игеруге шамасы жетпедй. Ақыры оны 1907
жылы ағылшын капиталистеріне 260 мың
сомға сатып жіберді. Ағылшындар 19071917 жылдары 3 млн. 550 мың сомның
жұмысын тыңдарды және Қарсақбай мыс
қорыту зауытының құрылысын бастады.
Қазақ төңкерісінен кейін билікті алған
совет өкіметі Қарсақбай мыс зауытының
құрылысын 1928 жылы аяқтады.
Соғыстан кейін жезді аймақ үлкен құрылыс
алаңына айналды. Еліміз картасында
Жезқазған қаласы, Никольский (қазіргі
Сәтбаев) қаласы бой көтерді.
Медный край
История Жезказгана уходит своими корнями в
глубокую древность. В своем труде «Шах-наме»
Фирдоуси упоминает знаменитый «Медный замок»,
который по местрасположению совпадает с
древним рудником Жезказгана.
Жезказганское месторождение медных руд
разрабатывалось в доисторические времена,
размеры отвалов оставшихся от тех работ,
показывают, что древними рудокопами было
добыто более 1 млн. тонн окисленной руды.
Наш рудный край стал известен русским ученым
ХVІІ-ХVІІІ века («Большая чертежная книга»). У
русских горнопромышленников не хавтило силы
для освоения богатого медного края, и в 1907 году
они продали земли английским капиталистам за
260 тысяч рублей. С 1907 по 1917 голы англичане
очуществили работы на 3 млн. 550 тысяч рублей,
начав строительство Карсакпайского медьзавода.
Завершилось строительство завода при советской
власти в 1928 году. После окончания войны
меднорудный край стал огромной строительрой
площадкой. На карте страны появился город
Жезказган, поселок Никольский (ныне город
Сатпаев).

16.

Алтын төкті өр Алтай,
Мыс ағызды Қарсақбай.
Тянет с золотом руки Алтай,
Медь обильно дает Карскбай.

17.

Мыс самородігі.
Самородная медь
Байқоңыр шахтерлері
Құтынов Жұмаділда, Рахметов Құлманбет.
Бетехтенит.
Ашпирит.
Халькопирит.
Темір жол құрылысы. 1914 жыл.

18. Жезқазғанды қоршаған әлем

Ұлытау тауларында үдере көшкен халық, үйірлерімен жөңкіген жануарлар тобының
сиқырдағыдай көп салалы соқпақтары тоғысады. Созақ-Жезді-Ұлытау көне жолдары осыдан әрі
қарай Арғанаты даласына Терсаққан-Есіл-Оңтүстік Оралға («Кіші Жібек жолы») ұласады. Дәл
осы өңірде бүгінгі күнге дейін әртүрлі тарихи дәуірді ескерткіштері сақталған. Олар-Теректі
әулиедегі тас бетіндегі суреттер, барлық қазақ халқы рулары мен ұлыстарының таңбалары
соғылған Таңбалы Нұрадағы ру таңбалары. Осында «қазақ деген жаңа халық құру туралы
шешім қабылданғаны» халық аңызында айтылады.
Ұлытау қазақ жерінің географиялық орталығы болып табылады және дан барлық негізгі
тайпалардың жер аумақтары тараған. Қазақтардың ежелгі саяси орталығы Ұлытау болғандығын
онда жатқан Алашаханның, Шыңғысханның ұлы Жощыханның, орта ғасырлыө сарай күйшісі
Домбауылдың кесенелері дәлелдейді.
Ұлытау биіктерінің бірінде ата аңызға айналған Едіге батыр, Ақмешіт тауында өз халқына
жерұйық іздеуші Асанқайғы және оның бәйбішесі Тана мәңгілік тыныштық тапқан. Бүгінгі күні
бұл жерлер киелі болып есептеледі, оған келушілер бас иіп, қой сойып, талға мата байлап,
Алладан және аруақтан денсаулық сұрайды, баласыздыр бала тілейді.
Әмір Темір өзінің Ұлытауда болғандығы туралы Алтын Шоқы тауында тас плитаға қашап
ескерткіш жазулар қалдырған.
Шоқан Уәлиханов жазған, ұлы Мағжан Жұмабаев өз шығармасында өлеңге қосқан Қойлыбай
бақсы кесенесі де осында.

19. Мир вокруг Жезказгана

С вершин Улытауских гор, как в фокусе, сходятся многочисленные пути перекочевок и
миграции населения и стад животных. Отсюда продолжались дорога древности СозакЖезды-Улытау, а дальше раскинулись Аргантинские степи, Терсаккан-Есил-Южный Урал
(«Малый Шелковый путь»).
Именно на его просторах сооружены и сохранились до наших дней памятники разных
исторических эпох-наскальные рисунки Теректы-әулие, высеченные на камнях в Тамгалы
Нура родовые знаки (тамга) почти всех родов и племен казахского народа. Народные
предания гласят, что здесь принято решение об организации новой народности «казах».
Улытау находится в географическом центре казахской земли, и от него расходились
территории всех основных племен. Существование древнего политического центра
казахов в Улытау подтверждает и то, что здесь возвышаются мавзолеи Алаша хана, Жоши
хана сына Чингисхана, средневекового придворного музыканта Домбаула.
На одной из вершин нашел вечный покой легендарный Едыге батыр, на вершине Акмечети
искатель счастья для своего народа Асанкайги и его старшая жена Тана. В наши дни эти
места стали местом паломничества, куда приносят жертвенных баранов, привязывают к
кустам лоскуты ткани, просят всевышнего и аруахов о здоровье, бездетные просят
ребенка.
На горе Алтыншокы, на каменной плите, оставил память о своем пребывании в Улытау
эмир Тимур.
Здесь могила Қойлыбай баксы, о которм писал Ш.Уәлиханов, воспевал в своих
произведениях великий Мағжан Жұмабаев.

20.

Алашахан кесенесі.
Мавзолей Алашахана.
Жошыхан кесенесі.
Мавзолей Жошы хана.

21.

Домбауыл кесенесі.
Мавзолей Домбаула.
Қойлыбай кесенесі.
Мавзолей Койлыбая.

22.

Қойлыбайдың қобызы
Кобыз Койлыбая
Ертеде ел бар екен қалың Найман,
Қытайға қалың Найман қанат
жайған.
Қалың Найман ішінде Бағаналы,
Қазақта бақсы асқан жоқ
Қойлыбайдан.
М.Жұмабаев шығармалары,
А. «Жазушы» баспасы, 1989 ж. 230
бет.
В старину жил народ, населявший
наш край,
Это были Найманы, их знает Китай.
А в Найманских родов славен
Баганалы,
В нем баксы был выдающийся
Койлыбай.
М.Жұмабаев. Пророк А. «Жибек
жолы», 307 стр..., 2002 г.

23.

1936 жылы Ленинград Эрмитажына
апарған бұл ескерткіштегі жазуды
профессор Поппэ былай деп
мағынасын ашып жазған: «793 қой
жылы (біздің жыл
санауымызда1391 ж.)
Тоқтамысханға жорықта тоқмақ
өлкесінде болдым. Бұл жерде оба
тұрғызылды. Барлық адамдар мен
туралы сыйына еске алатын
болады».
«В год овцы 793 (1391 г.) прибыл в
страну Токмак в поход на
Тохтамышхана. В этом месте
воздвиг оба. Да, помнят все люди
обо мне с молитвой».

24.

Таңбалы Нұрадағы таңба басылған жар тастар.
Родовые знаки, высеченные на камнях в местности Нура.

25.

Тастағы ру таңбалары.
Родовой знак, высеченный на камне.
Ру таңбалары түсірілген жартас.
Скала, где высечены родовые знаки.

26. Теректі әулие. Тас бетіндегі суреттер. Петроглифы.

Дәл осы өңірде бүгінгі күнге дейін
әртүрлі тарихи дәуірдің ескерткіштері
сақталған. Олар-Теректі әулиедегі тас
бетіндегі суреттер (петроглифтер),
барлық қазақ халқы рулары мен
ұлыстарының таңбалары соғылған
Таңбалы Нұрадағы ру таңбалары.
Осында «қазақ деген жаңа халық құру
туралы шешім қабылданғаны» халық
аңызында айтылады.
Именно на его просторах сооружены Тигрогриф. Теректы.
и сохранились до наших дней
памятники разных исторических эпохнаскальные рисунки Теректы-әулие
(петроглифы), высеченные на камнях
в Тамгалы Нура родовые знаки
(тамга) почти всех родов и племен
казахского народа. Народные
предания гласят, что здесь принято
решение об организации новой
Повелитель стихий.Теректы.
народности «казах».

27.

1772 жылы капитан Н.Рычковтың 1771 жылғы қырғыз-қайсақ даласына саяхатынан күнделік
жазбалары кітап болып шыққан, онда Жезқазған мыс кен орыны туралы тұңғыш жазылған.
1847 жылы орыс өнеркәсіпшісі Н. Ушаков жезқазған мыс кен орнын ресми тіркетті.
1912 жылы желтоқсан айында «Спасские медные руды» акционерлік қоғамының жиналысы
Жезқазған мыс кені негізінде мыс қорыту зауытының және байыту фабрикасының
құрылысын бастау жөнінде қаулы қабылдады.
1925 жылы 10 маусымда «Атбасцветмет» тресі құрылып, оның құрамына Қарсақбай мыс
зауыты, Байқоңыр көмір ошағы және Жезқазған мыс кеніші кірді.
1928 жылы 19 қазанда Қарсақбайда бірінші мыс балқымасы алынды.
1929 жылы Қ.И.Сәтбаев «Атбасцветмет» тресінің геологиялық барлау бөлімінің бастығы
және бас геологы болып тағайындалды.
1934 жылы Москвада КСРО Ғылым Академиясы қазақстандық базасы ғылыми кеңесінің
Үлкен Жезқазғанның мәселелеріне арналған сессиясы болды.
1936 жылы 25 наурызда КСРО Ауыр Өнеркәсіп Халық комиссары С. Орджоникидзе
«Жезқазған мыс қорыту комбинатының құрылысы туралы» бұйрыққа қол қойды.
1937 жылдың қараша айында кең табанды темір жол Жезқазғанға дейін салынды.
1954 жылы 20 желтоқсанда Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесі Президиумның жарлығымен
Жезқазған қаласы құрылды.
1960 жылы 8 желтоқсанда Жезқазған телевизия студиясы жұмыс істей бастады.
1961 жылдың көктемінде Жезқазғанда Қазақ ССР Ғылым Академииясының, республика
геология және жер байлығын қорғау министрлігінің, Қарағанды халық шаруашылығы
кеңесінің және Жезқазған кен-металлургия комбинатының біріккен сессиясы болды.
1963 жылы Жезқазғанда екінші байыту фабрикасы іске қосылды.

28.

1964 жылдың наурыз айында Жезқазған кен-металлургия комбинатына академик Қ.И. Сәтбаев
есімі берілді.
1970 жылы Жезқазған түсті металл ғылыми-зерттеу, жобалау институты құрылды.
1971 жылы наурыз айында мыс қорыту зауытының бірінші кезегі қатарға қосылды.
1973 жылы 20 наурызында Жезқазған қаласы жаңадан құрылған аттас облыстың әкімшілік
орталығы мәртебесіне ие болды. Облыс 1997 жылы 3 мамырында қайта таратылды.
1973 жылы қала әуежайына «ТУ-154» жолаушы ұшағы қонды.
1987 жылы кен-металлургия комбинаты мен түсті металлургия ғылыми зерттеу және жобалау
институты бірігіп, «Жезказганцветмет» ғылыми-өндірістік бірлестігі құрылды.
1992 жылы орталық мешіт ашылды.
1993 жылы жезқазған облыстық автомобиль жолдары басқармасы «Жезқазған жолдары» ашық
акционерлік қоғамы болып қайта құрылды.
1993 жылы 30 маусымда қазақ-түрік лицей ашылды.
1995 жылы мыс қорыту зауытының сирек металлдар цехына алғаш осмий алынды.
1995 жылғы 28 қыркүйегіндегі ҚР Үкіметінің қаулысымен мемлекеттік кәсіпорын
«Жезказгансирекмет» («Жезказганредмет») құрылды.
1996 жылы тамыз айында халықаралық талапқа сай «Қазақмыс» корпорациясының медициналық
орталығы салынды.
1996 жылғы 7 мамырдағы ҚР Үкіметінің қаулысымен Ө.Ә.Байқоңыров атындағы Жезқазған
университеті құрылды.
1997 жылы жазда қалалық атқарушы орындардың тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты
реформалау тәжірибесін үйреніп зерттеу мақсатында Жезқазғанда облыстық семинар өтті.
1998 жылдың соңында «Қазақмыс» корпорациясының барлық кәсіпорындарының құрылымдарын
қайта құру аяқталды.

29.

1999 жылы сәуірде Ө.Ә.Байқоңыров атындағы Жезқазған университеті ҚР Білім және ғылым
министрлігімен, Қарағанды облыстық акиматымен, Жезқазған қалалық акиматымен,
«Қазақмыс» корпорациясымен бірлесіп «Академик Қ.И. Сәтбаевтың Қазақстанда инженерлік
істің қалыптасуына және дамуына үлесі» деген тақырыпта ғылыми-техникалық конференция
өткізді.
1999 жылы 3 мамырда «Алтай-Дунай» архео-этнологиялық экспедициясы Евразия
даласымен өтетін жолға аттанды.
2001 жылғы мамырда «Қазақмыс» корпорациясы «Wored Quality Commitment Award»
(жоғары) сапалы өнім үшін алтын дәрежесі белгісімен марапатталды.
2001 жылы мамыр айында православная шіркеуі салынды.
2001 жылдың 21 маусымында № 8 орта мектеп мектеп-гимназия болып, 2001 жылдың 6
қазанында № 7 орта мектеп мектеп-лицей болып құрылды.
2002 жылы Ө.Ә.Байқоңыров атындағы Жезқазған университеті өндіріске сапалы мамандар
дайындағаны, ғылымды және білім беруді дамытқаны үшін Франциядағы Өнеркәсіпке
ықпалдасу Ассоциациясының «Алтын медалімен» марапатталды.
2002 жылы қараша айында құрылыс материалдарын сататын «Парасат-Декор» сауда
орталығы ашылды.
2003 жылы желтоқсанда «Сарарқа» мәдени-демалыс орталығы ашылды.
2003 жылы қалада орталық әмбебап дүкені, «Нұр», «Самади» сауда үйлері бой көтерді.
2003 жылы наурызда «Менің ауылым-менің алтын бесігім» атты тақырыппен республикалық
ақындар айтысы өтті.

30.

В 1997 году вышла в свет книга «Дневные записки путешествия капитана Рычкова в киргиз-кайсацкие
степи в 1771 году», в которой впервые описывается Жезказганское медное месторождение.
В 1847 году русский промышленник Н. Ушаков зарегистрировал медные земли как Жезказганское медное
месторождение.
В декабре 1912 года собрание акционерного общества «Спасские медные руды» постановило на базе
Жезказганского месторождание приступить к строительству медеплавильного завода и обагатительной
фабрики.
10 июня 1925 год был образован Атбасарский трест цветных металлов, в состав которого вошли
Карсакпайский медьзавод, Байконурские угольные копи, Жезказганский медный рудник.
19 октября 1928 года получена первая карсакпайская медь.
В 1929 году К.И.Сатпаев назначен начальником геологоразведочного отдела и главным геологом
Атбасарского треста.
В 1934 году в Москве состоялась сессия Ученого совета казахстанской базы Академии наук СССР,
посвященная проблемам Большого Жезказгана.
25 марта 1936 года Нарком тяжелой промышленности СССH С. Орджоникидзе издаy приказ «О
строительстве Джезказганского медеплавильного комбината».
В ноябре 1937 года построена широколинейная дорога на Жезказган.
20 декабря 1954 год указом Президиума Верховного Совета Казахской ССР образован город Жезказган.
8 декабря 1960 года в Жезказгане состоялась объединенная научная сессия Академии наук Казахской
ССР, Министрества геологии и охраны недр республики, Карагандинского совнархоза и Жезказганского
горно-металлургического комбината.
В 1963 году вступила в строй вторая обагатительная фабрика.
В марте 1964 года жезказганскому горно-металлургическому комбинату присвоено имя К.И.Сатпаева.
В 1970 году создан иснститут «ЖезказганНИПИцветмет».
В марте 1971 года вступила в строй первая очередь медеплавильного завода.
20 марта 1973 года город Жезказган стал административным центром вновь образованной одноименной
области, Жезказганская область была упразднена 3 мая 1997 года.

31.

В 1973 году в Жезказгане приземлился первый пассажирский самолет «ТУ-154».
В 1987 году произошло объединение Жезказганского горно-металлургического комбината и
института «ЖезказганНИПИцветмет» в НПО «Жезказганцветмет» им. К.Сатпаева.
В 1992 году открыта мечеть.
В 1993 году решение Правительства Республики Казахстан областное управление
автомобильных дорог было преобразовано в акционерное общество «Жезказган жолдары».
30 июня 1993 года открыт казахско-турецкий лицей.
6 июля 1995 года Правительство РК передало акционерное общество «Жезказганцветмет» в
управление иностранной компании «Самсунг».
В 1995 году в редкометальном цехе медеплавильного завода (ныне-предприятие
«Жезказганцветмет») получен осмий.
Постановлением Правительства РК от 28 сентября 1995 года создана республиканское
государственное предприятие «Жезказганредмет».
Постановлением Правительства РК от 7 мая 196 года образован Жезказганский университет
им. О.А.Байконурова.
В августе 1996 года введен в действие медицинский центр корпорации «Казахмыс»,
построенный и оснащенный по международным стандартам.
С 1997 года выходят газеты «Сарыарка», «Подробности» и «Жезказганская газета».
В 1997 году состоялся областной семинар по изучению опыта работы органов
исполнительной власти и управление города Жезказгана по реформированию жилищнокоммунального хозяйства.

32.

В конце 1998 года полностью завершена реструктуризация всех предприятий корпорации
«Казахмыс».
В апреле 1999 года открыт памятник академику К.И.Сатпаеву.
В апреле 1999 года Жезказганский университет им. О.А.Байконурова совместно с
Министерством науки и образования РК, Карагандинским областным акиматом,
Жезказганским городским акиматом, корпорацией «Казахмыс» првел научно-техническую
конференцию «Академик К.И.Сатпаев и его вклад в становление и развитие инженерного
дела Казахстана».
3 мая 1999 гоа стартовала архео-этнологическая экспедиция экспедиция «Алтай-Дунай» путь
которой проходил через Евразийские степи.
В мае 2001 корпорация «Казахмыс» награждена знаком «Wored Quality Commitment Award»золотая категория за высокое качество продукции.
В 2001 году построен храм апостола Андрея Первозванного.
28 июня 2001 года средняя школа № 8 стала школой-гимназией, 6 октября 2001 года средняя
школа № 7-школой-лицеем.
В 2002 году Университет им. О.А.Байконурова во Франции получил награду «Золотая медаль
Ассоциации содействия промышленности» за качество подготовки кадров для
промышленности, развитие науки и образовательную деятельность.
В декабре 2002 года открыл двери культурно-развлекательный центр «Сарыарка».
С 2003 года действует центральный универсальный магазин, магазин «Нур», супермаркет
«Самади».
В марте 2003 года состоялся республиканский айтыс акынов «Мой ауыл-моя золотая
колыбель».

33.

Кенгирское водохранилище, где летом любят отдыхать жезказганцы.
Спасибо за внимание!!!