Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайына және физикалық дамуына еңбек

1. Студенттің өз бетінше атқарағын жұмысы Тақырыбы: Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайына және физикалық дамуына еңбек

“Астана медицина университеті” АҚ
Еңбек гигиенасы және коммуналдық гигиена кафедрасы
Кафедра меңгерушісі: м.ғ.к., доцент Сүлейменова Роза Қалдыбекқызы
Пәні: Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы.
Студенттің өз бетінше атқарағын жұмысы
Тақырыбы: Балалар мен жасөспірімдердің денсаулық
жағдайына және физикалық дамуына еңбек етудің
әсері.
Орындаған: Қайратқызы А.
Тобы: 402 ҚДС
Тексерген: Көшерова П.А.
Астана 2016 жыл

2. Жоспар

I. Кіріспе…….………………………………………..........3
II. Негізгі бөлім………………………………………...4-10
2.1 Өсіп жетілу процесінде организмнің өсуі мен даму
заңдылықтары.Хронологиялық және биологиялық
жас……………………….....................................................4-5
2.2 Биологиялық және физикалық жүйе
сенімділігі,денсаулық жағдайын бағалау…...…….....…..6-8
2.3 Қауіп факторларының үлестік салмағы және жас
жамасына байланысты кезеңдерге бөлу ерекшелігі…...9-10
III. Қорытынды……………………………………..........11
IV. Пайдаланылған әдебиеттер…………………………12
2

3. Кіріспе

Физикалық
даму
денсаулықтың
ең
алғашқы белгілерінің бірі.Физикалық даму
деңгейіне денсаулықтың басқа көрсеткіштері
тәуелді.Балалардың физикалық дамуының
массалық
тексерістерінің
пионері
–
Ф.Ф.Эрисман. 1879 жылы өткізген әртүрлі
жастағы
26
мың
балалар
мен
жасөспірімдердің
антропометриялық
өлшемдерін алу,жас ұрпақтың физикалық
дамуының
алғашқы
репрезентативті
мәліметтерінің негізі болып табылады.
3

4. Өсіп жетілу процесінде организмнің өсуі мен дамуы келесі заңдылықтармен өтеді.

Өсу мен дамудың бірқалыпты болмауы
Өсу мен дамудың жеке мүшелер мен жүйелердің
бірқалыпты болмауы(гетерохрондылық)
Өсу мен дамудың жыныстық ерекшелігі(жыныстық
диморфизм)
Функционалды жүйелер мен толықтай организмнің
биологиялық сенімділігі
Өсу мен дамудың генетикалық ерекшелігі
Қоршаған орта факторындағы өсу мен даму ерекшелігі
Балалар популяциясының өсу мен дамуының циклдық
процестер мен зпохиальды тенденциялары(секулярлы
тренд, акселерация, өсу мен дамудың ретердациясы)
4

5. Кейбір тұлғалардың дамуы өте тез, сондықтан өсіп жетілу деңгейі хронологиялық жасынан озады.Даму керісіншеде болуы мүмкін. Ол

үшін оны
Хронологиялық жас –
нақты жастық шекарасы
бар(күні,айы,жылы),
баланың туғаннан
бастап тексеріске
дейінгі кезеңі.
Биологиялық жас – жеке
тұлғаның өсуі мен
дамуымен байланысты
болатын организмнің
морфофункционалдық
ерекшеліктерінң
жиынтығы.
5

6.

Организмнің индивидуалды дамуы мен өсуін резервті
мүмкіндіктер мен жүйелердің сенімділігі қамтамасыз
етеді.Жүйелер сенімділіг мен организмнің өмірінің
кең шаралары болмаған жағдайда өмірдің тоқтап қалу
қауіптілігі болады.
Жүйелік
тізбектердің ісәрекет
динамикасы
Басқару
элементтері
нің көп
болуы
Биологиялық
жүйенең
сенімділігі
Реттеу
элементтерінің
қайталануына
және өзара
алмастырылуы
на
Тұрақты қалыпқа
тез оралу
6

7.

Жеткілікті
лабирилді және
пластикамен
бастапқы
жағдайына тез
оралатын
Жедел
бейімделуді
кепілдендіретін
Тізбектердің мүмкіншілік
қоры мен өзара
алмастырушылығымен
оңтайлы жолдары
қамтамасыз ететін
процестің элементтерінің
ара-қатынасы және
реттеудің деңгейі
Физиологиял
ық
жүйелердің
сенімділігі
7

8.

Жас тұрғындардың денсаулық жағдайын бағалауды, олардың
денсаулығына негіз болатын өлшемдердің сипаттамсын
денсаулық негіздерінің анықтаушыларымен береді:
Тексеру барысында
қандайда бір
аурудың
болмауы.Дұрыс
жұмыс жасау
деңгейі
Жас шамасына және
оған сәйкес келетін
жетілу(физикалық
және психикалық)
Сырқаттарға бой
бермеу
8

9.

Қоршаған ортаның
ластануы-20%
Климаттық жағдайлар10%
Мектеп ішілік
орта:
1-ші сыныпжок
4-ші сынып12.6%
8-ші сынып20.6%
Әлеуметтікгигиеналық
жағдайлар:
1-ші сынып27.5%
4-ші сынып21.1%
8-ші сынып13.95%
Патологиялық
зақымданулар:
1-ші сынып-23.3%
4-ші сынып-17.2%
8-ші сынып-20.8%
Оқушылардың денсаулық құрылымындағы қауіп факторлардың үлестік
салмағы(Г.Н.Сердюковская бойынша)
9

10.

Ерте балалық шақ(мектепке
дейінгі).Физикалық даму қарқыны
төмендеуі,физиологиялық
жүйелерінің жетілуі.Баланың
бұлшық ет салмағы артады.Бұл кезде
балалар затты қозғалтудың әр түрлі
әдістерін үйренеді,көптеген жаңа
қимыл дағдыларын үйренеді.Тәртібі
мен мінез-құлықтарының жеке
сипаттары анықталады.
Мектепке дейінгі кезең(3 тен 7
жас).Бала бақшаға бару кезеңі.
Кіші топ-10-15, орта топ-20, ересек
топ-20-25, даярлық топ-25-30
минуттық оқыту және тәрбиелеу
бағдарламасы жүргізіледі.Еңбекке
баулу – тамақтану кезіндегі
тазалық,асхана шай және ас
қасықтарын жуу түрінде және ол1015 минуттан артық болмауы керек.
Төменгі мектеп жасы(7-11жас).Сүт
тістері тұрақты тіске айналып,физикалық
жыныстық даму анықталынады.Ұл
балалар мен қыз балалардың өсу мен
жетілу типі бойынша да, жеке жыныстық
дене пішімі бойынша да ерекшеліктері
орын алады.Мектепте бала оқуда,қоғамдық
жұмыста, еңбекке тәрбиеленуде,спортта
алғаш рет ұжымдық әсерді сезінеді.Бұның
барлығы үйлесімді,дене және ерік
дамуына әсер етеді.
Жоғарға мектеп жасы(12 жастан
17-18жас).Кейде ересектік деп
аталады.Жасөспірімдерде,әсіресе
бүйрек үсті безі гормондарының
қарқынды бөлінуі,организмде
жоғары белсенділік жағдайын
қамтамасыз етеді.Дұрыс
тәртіп,жайлы жағдай,қызықты
іс,өзінде жоғары адамгершілік
қасиетті қалыптастыру себепші
болады.
10

11. Қорытынды

Қорытындылай келгенде,бала организмінің нақты ісәрекетке бейімделуі,қоршаған ортаның факторларына
тұрақты болуы белгілері бір жүйелердің өсіп жетілуі
деңгейімен анықталады. Сонымен,білім алуға, еңбекке және
спортқа
функционалды
дайындығы
біруақытта
қатыспайды,сондықтан қоршаған орта факторларының түрлі
анализаторлар мен функционалды жүйелерге әсерін
нормалау қажет.
11

12. Пайдаланылған әдебиеттер

1. В.Р.Кучма. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы.34-69
бет.
2. З.И.Бейсембаева. Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы
пәнінен тәжірибелік сабаққа арналған оқулық. 50-68 бет.
3. Б.А.Неменко. Г.К.Оспанова.Гигиена детей и подростков.
23-34 бет.
12