Қазақ фольклорының зерттелу тарихы

1.

2.

3.

Аңыздар
Халық
шығарма
шылығы
Қиссалар
фольклор
Жаңылтпа
штар
Ертегілір
жұмбақтар
мақалмәтел

4.

Қазақ
фольклоры
Миф,аңыздар
Әлеуметтік
тұрмыс эпос
Батырлар жыры
Эпостық жыр
Бақташылық
Тарихи жырлар

5.

Миф,аңыз
Көшпелілер мәдениет
інің ең бір
көне нұсқалары —
ол миф пен әпсаналар
. Миф —
фольклордың ең көне
жанры. Оның тұптамырлары сонау
алғашқы
қауымдық құрылыста
н басталады. Адам ба
ласы өзін қоршаған
орта, табиғат, жанжануарлар, өмір, өлім
, өсіп-өну туралы ерте
заманнан-ақ өз
түсініктерін
қалыптастырған.
бақташылқ
көне аңызәңгімелерінде мал түл
іктерінің жебеушісі,
пірі бар. Мысалы,
қойдың иесі —
Шопан ата,
жылқының иесі —
Қамбар ата, түйенің
иесі — Ойсыл қара,
сиырдың
қолдаушысы — Зеңгі
баба деп түсінген.
Қазақ "Ойсыл қара,
оңдай гөр", "Қамбар
ата, қолдай гөр",
"Шопан ата байыта
гөр"," Зеңгі баба,
жарылқай гөр", —
деп, малдың жебеуші
лерінен көмек
сұраған.
Эпостық
жыр
Түркі мәдениетіні
ң, одан бері қазақ
мәдениетінің кере
мет құнды дүниел
ерінің бірі —
эпостық жырлар.
Архаикалық
кезең
Оғыз кыпшақ
дәурі
Ноғай дәуірі
Қалмақ шабуыл
дәуірі
Кейінгі дәуір

6.

Әлеуметтік тұрмыс
эпос
Тарихи жырлар
Батырлар жыры
Қазақтың эпостық мұра
сының қомақты бір
бөлігі — әлеуметтіктұрмыс эпосы, оны
кейде лиро-эпостық
поэмалар дейді.
Бұл шығармаларда ерлік,
батырлық, ел
қорғау мақсаты емес,
жеке бастың мүддесі —
махаббат еркіндігі
мәселесі алға шығады.
Кезеңдік дамуы жағынан
алып
қарағанда, ғашықтық жы
рлар архаикалық,
қаһармандық эпостан
кейін туындаған
шығармалар.
Қазақ фольклорының
тағы
бір қомақты бөлігін тар
ихи жырлар құрайды.
Тарихи жырларда кейде
оқиғалар жазба тарих
сарынына сәйкес баянда
лса, екінші бір тұста
қиялдау,
көркемдік жинақтау түрі
нде беріледі.
Қазақ халқының көне
эпостық жырларына бат
ырлар жыры жатады.
Батырлық
эпос халықтың сан
ғасырлар бастан кешкен
тарихын, елін, жерін
қорғауды дәріптейді.

7.

Фольклор — халық шығармашылығы, яғни аңыздар, қиссалар,
ертектер, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар және т.б.
Алғашқы қауымдық құрылыс кезінде пайда болған фольклор
дамыған қоғамның этностарында да сақталған. Ол нақты
тарихи фактілер мен тұлғаларды бейнелеуге ғана арналмай,
өткен тарихтың басты-басты мән - мазмұнын көркемдік-бейнесі
тұрғыдан білдіруге саяды. Фольклор рухани мәдениеттің
маңызды құрамдас бөлігі, халық бұқарасының, этностардың
көркемдік ой-толғамының неғұрлым пәрменді нысаны,
олардың эстетикалық дарыны мен талғамының, адамгершілік
ереже - қағидаларыныңшоғырлы көрінісі мен топтамасы болып
табылады. Фольклордағы көркемдік жинақтама бейнелер
арқылы халық қоғамдық өмірдің әр түрлі құбылыстарына
көзқарас тұрғысын білдірген.

8.

Пайдаланған әдебиеттер:
1.
Ә. Төлеубаев, Ж. Қасымбаев, М. Қойгелдиев, т.б. — Алматы:
"Мектеп" баспасы, 2006. — 232 бет
2.
Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы:
“Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ж.
3.
А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002
жыл. – 456 бет.