Максим Танк

1. Максим Танк 

Максим Танк
Евгений Иванович Скурко

2.

Максім Танк (сапраўднае імя Яўген
Іванавіч Скурко) — Народны паэт
Беларусі, пісьменьнік і перакладчык
- нарадзіўся 17.09.1912 г. у вёсцы
Пількаўшчына Мядзельскага раёна
Менскай вобласці ў сялянскай сям'і.

3.

Сям’я Скурко. У першым
радзе (злева направа) – бацька
Іван Фёдаравіч Скурко,
Яўген Івановіч Скурко
(Максім Танк), маці Домна
Іванаўна Скурко.
У другім радзе (злева
направа) – сястра бацькі
Соф’я, брат Ціхан, сястра
бацькі Храсціна

4.

Друкавацца пачаў у 1932 годзе ў часопісе «Пралом» (які выдаваў
разам з паэтам Я. Гарохам), «Часопісе для ўсіх», газэтахаднадзёнках «На пераломе» і «Беларускае жыццё» (апошняя
выдадзена ў Львове, у ёй зьмешчаны першы, падпісаны
псэўданімам Максім Танк, верш «Заштрайкавалі гіганты-коміны»).

5.

Заслугі
1968г. – народны паэт Беларусі
1972г. – акадэмік Акадэміі навук
Беларусі
1974г. – Герой Сацыялістычнай Працы
1987г. – ганаровы грамадзін Мінска
1992г. – ганаровы грамадзянін
Радашковічаў

6.

Грамадская і журналісцкая дзейнасць
1947-1971гг. – старшыня Вярхоўнага Савета БССР
1948-1967гг. – галоўны рэдактар часопіса «Полымя»
1958-1991гг. – старшыня Рэспубліканскага камітэта
савецка-польскай дружбы
1966-1986гг. – сакратар праўлення Саюза пісьменнікаў СССР
1967-1990гг. – Старшыня Саюза пісьменнікаў Беларусі
1991-1995гг. – старшыня таваыства «Беларусь - Польшча»

7.

Узнагароды
Дзяржаўная прэмія СССР (1948) за зборнік паэзіі «Каб ведалі»
Дзяржаўная прэмія БССР імя Янкі Купалы (1966) за зборнік
«Мой хлеб надзённы»
Народны паэт БССР (1968)
Прэмія аўтарскага аб’яднаньня «ЗАІКС» (1971) за пераклады
твораў польскай літаратуры і ўмацаваньне дружбы паміж
народамі
Ленінская прэмія (1978) за зборнік «Нарочанские сосны»
(Масква, 1977)

8.

Ушанаванне памяці
• Імя Максіма Танка прысвоена
Беларускаму дзяржаўнаму педагагічнаму
ўніверсітэту, Мінскаму педагагічнаму
каледжу, Сваткаўскай сярэдняй школе
(Мядзельскі раён) і Мядзельскай раённай
бібліятэцы.
• У Мінску, на вуліцы яго імя і на доме, дзе
ён апошнія гады жыў і працаваў (вул.
Кульман, 15), устаноўлены
мемарыяльныя знакі.

9.

• Нацыянальны банк Беларусі 29 жніўня 2013 года ўвёў у абарачэнне
памятную манету — «Максім Танк. 100 гадоў».
• 5 снежня 2014 года ў Мядзеле адкрылі першы ў Беларусі помнік Максіму
Танку. Аўтары кампазіцыі — скульптары Іван Міско і Аляксандр Фінскі,
архітэктар Армен Сардараў

10. Максім Танк-перакладчык

На беларускую — асобныя творы Аляксандра
Пушкіна, Уладзімера Маякоўскага, Паўло
Тычыны, М. Рыльскага, А. Венцлавы,
Я. Судрабкална, Адама Міцкевіча,
Юльюша Славацкага, Юльяна Тувіма,
У. Бранеўскага, Р. Дабравольскага,
Т. Ружэвіча, А. Германава і іншых.

11.

Вось як выглядаюць у ягоным перакладзе Міцкевічавы «Акерманскія стэпы»:
Я выплыў на прастор сухога акiяна;
Воз, быццам лодка, тоне, ў зеленi нырае,
У хвалях кветак, шумных траў, мiнаю
Здалёк каралавыя астравы бур’яну.
STEPY AKERMAŃSKIE(арыгінал)
Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu,
Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi,
Śród fali łąk szumiących, śród kwiatów powodzi,
Omijam koralowe ostrowy burzanu.
Цямнее. Не вiдаць нi шляху, нi кургана.
Już mrok zapada, nigdzie drogi ni kurhanu;
Для лодкi пуцяводных ў небе зор шукаю;
Patrzę w niebo, gwiazd szukam, przewodniczek łodzi;
Там воблака блiшчыць? Цi золак там палае?
Не, гэта — Днестр i ўсходзiць лямпа Акермана. Tam z dala błyszczy obłok - tam jutrzenka wschodzi;
To błyszczy Dniestr, to weszła lampa Akermanu.
Як цiха! Спынiмся! Я журавоў лёт чую,
Stójmy! - jak cicho! - słyszę ciągnące żurawie,
Якiх бы нават сокал быстры не угледзеў;
Których by nie dościgły źrenice sokoła;
I як матыль калыша кветку палявую,
Słyszę, kędy się motyl kołysa na trawie,
Як з шорахам вуж прапаўзае недзе.
Kędy wąż śliską piersią dotyka się zioła.
У гэткай цiшынi так чутка ўсё лаўлю я,
W takiej ciszy - tak ucho natężam ciekawie,
Што чуў бы гук з Лiтвы. — Нiхто не клiча,
Że słyszałbym głos z Litwy. - Jedźmy, nikt nie woła.
едзем!

12.

Паэма «Дзяды»
Нe дбаю, якое пракляцце Спадзе — ці Сібір, ці кайданы,—
Заўсёды, як верны падданы, Гатоў на цара працаваць я. Я думаю
ў шахце падземнай, Узрываючы глыбы цяжкія: З руды маёй
зробяць, напэўна, Сякеру на царскую шыю.
Nie dbam, jaka spadnie kara, Mina, Sybir czy kajdany. Zawsze ja,
wierny poddany, Pracować będę dla cara. W minach kruszec kując
młotem, Pomyślę: ta mina szara, To żelazo,— z niego potem Zrobi
ktoś topór na cara.

13.

Лірычная мініяцюра «Паліліся мае слёзы...»:
Паліліся мае слёзы, як дождж чысты i краплісты, На маленства,
што было анельскім, сельскім, На юнацтва час мой шумны,
неразумны, А таксама на век сталы, век няўдалы: Паліліся мае
слёзы, як дождж чысты i краплісты...
У арыгінале: Polały się łzy me czyste, rzęsiste, Na me dzieciństwo
sielskie, anielskie, Na moją młodość górną i durną, Na mój wiek
męski, wiek klęski; Polały się łzy me czyste, rzęsiste..

14.

Віслава Шымборска
Віетнам
Кабета, як цябе зваць? – Ня знаю.
Калі нарадзілася, скуль ты паходзіш? – Ня знаю.
Нашто сабе ў зямлі выкапала нару? – Ня знаю.
Чаму ты мне палец сярэдні ўкусіла? – Ня знаю.
Ці знаеш, што зла мы ня зробім табе? – Ня знаю.
А ты на чыёй старане? – Ня знаю.
Зараз вайна. Мусіш выбраць. – Ня знаю.
Ці вёску тваю не спалілі? – Ня знаю.
Ці гэта ўсе твае дзеці? – Так.

15.

«Блюз уцекачоў» англа-амэрыканскага паэта Ўістана Х’ю Одэна.
(мяняе арыгінальны загаловак, называючы твор па першых словах:
«Дзесяць мільёнаў».)
Дзесяць мільёнаў людзей, як гавораць,
Жыве ў гэтым месцы.
Частка – ў палацах,
А частка – гібее ў развалінах дзесьці,
Але там няма для нас месца, мой мілы,
Няма для нас месца.
І мы сваю мелі айчыну,
Здавалася, добрую нават,
На карце любой, пашукаўшы,
Знайсьці яе лёгкая справа,
Але туды нельга вярнуцца, мой мілы,
Нам нельга вярнуцца.

16.

Чэслаў Мілаш
Ars poetica?
Заўсёды сумаваў за формаю зьмястоўнай,
Якая б ні была паэзіяй занадта і занадта прозай
І дазволіла б дамовіцца, не падвяргаючы нікога, –
Ні аўтара, ні чытача на мукі і пакуты.
У сутнасьці паэзіі непрызваітае ёсьць нешта:
З нас паўстае рэч, аб якой ня ведалі, што ў нас існуе,
Адно вачмі міргае, быццам выскачыў з нас тыгр,
Стаў у сьвятле, свае бакі лупцуючы хвастом.
Таму, знаць, і слушна, што даймон паэзію дыктуе,
Хоць перабольшваюць, што ён зьяўляецца ангелам.
І цяжка зразумець паэтаў ганарыстасьць.
Бо сорамна мне, бачачы іх слабасьць.
Ці ж чалавек разумны захоча быць дзяржавай д’яблаў,
Якія ім валодаюць, як у сябе, гаворачы на розных мовах.
Як быццам бы замала ім было, замала ўкрасьці яго вусны, рукі,
Патрабуюць да выгады сваёй зьмяніць і яго лёс?
Паколькі хваравітае сягоньня ўсё ў цане,
Хтось мо падумае, што я жартую толькі,
Ці, можа, вынайшаў яшчэ адзін я спосаб,
Каб з дапамогаю іроніі мастацтва захваляць.
Быў час, калі ў нас мудрыя чыталі кнігі,
Якія памагалі ў болі і няшчасьці.
Гэта ня тое самае, што заглядаць у тысячы
Твараў і псыхіятрычных клінік.
А сьвет жа не такі, як нам здаецца,
І не такі як нашыя трызьненьні.
Таму людзі захоўваюць маўклівую добрасумленнасьць,
Так здабываючы сваякоў і суседзяў пашану.
Гэта карысьць з паэзіі, што нам напамінае,
Як цяжка застацца той самай асобай,
Бо дом наш адкрыты, і ў дзьвярах няма ключа,
І нябачныя госьці ўваходзяць сабе і выходзяць.
Што гавару тут, паэзіяй не зьяўляецца, згода.
Бо вершы пісаць трэба рэдка і неахвотна,
Пад невыносным прымусам і толькі з надзеяй,
Што добрыя духі свой у нас маюць інструмэнт.
Пераклаў з польскай Максім Танк

17.

Вершы Пушкіна (пераклады М.Танка)
Анчар
Анчар *
Дзе
след
жыцця
ў пустыні
К
Прынёс
яму
і птушка
ён
згубную
не
ляціць,
смалу, знік,
На
грунце
бедным,
амярцвелым,
А
Галлё
толькі
з завяўшымі
вецер
мімалётны
лістамі,
Анчар,
грознынабяжыць
вартаўнік,
На
І пот
дрэва
паяк
бледнаму
смерці
чалу
–
Стаіць
адзін
на свеце
цэлым.
ІСцякаў
прэч імчыцца
халоднымі
ўжоруччамі;
смяротны.
Принес
К
ионптица
смертную
не илетит
смолу
В нему
пустыне
чахлой
скупой,
Да
И
ветвь
нейдет
сзноем
увядшими
—раскаленной,
лишь
листами,
вихорь черный
Натигр
почве,
И
На
пот
древо
покак
бледному
смерти
набежит
челу
Анчар,
грозный
часовой,
Струился
И
мчится
прочь,
хладными
ручьями;
тлетворный.
Стоит
— один
воуже
всей
вселенной.
Прырода
Калі
Прынёс
ж над
- высахшых
і аслабеў
спёкаю пяскоў,
і пяскоў
лёг
Яго
дзень будана
гневу
Зблукаўшы,
Падўзасень
хмаранарадзіла
старога,
тут заплача,
ІАтрутны
карэння
да раб
лістоў
І ад
згінуў
бедны
дождж
з яго
ля ног
лістоў
Густой
напаіла.
Сплывае
Уладараатрутай
свайго
на пясок
ліхога.
гарачы.
Принес
И
если туча
—
и оросит,
ослабелстепей
и лег
Природа
жаждущих
Под
Блуждая,
шалаша
егопородила
дремучий,
на лыки,
Его всводом
деньлист
гнева
И
С его
умер
ветвей,
бедный
ужраб
ядовит,
у ног
зелень
мертвую
ветвей
Непобедимого
Стекает
владыки.
в песок горючий.
И корни дождь
ядом напоила.
Дыхнуць
паўдзённыя
вятры –
Ды
А князь
чалавека
атрутай
князь
загадаў
паслаў
Атрута
капае
расіцай,
Да
Насыціць
дрэва
смерці
стрэлы-бліскавіцы,
і пакуты.
Пад
вечар
стыне
на кары
І той
разам
пайшоў,
з імі
смерць
ледзь
змрок
паслаўапаў,
Густой,
празрыстаю
жывіцай.
ІЁн
раніцой
за суседнія
прынёс
граніц
атруты.
1828
Но
человека
человек
Ядкнязь
каплет
сквозь
его
кору,
А
тем
ядом
напитал
Послал
к анчару
властным
взглядом:
К полудню
растопясь
от зною,
Свои
послушливые
стрелы
И тот
послушно
в путь потек
застывает
ввечеру
И с ними гибель разослал
И
к утрупрозрачною
возвратилсясмолою.
с ядом.
Густой
К соседам в чуждые пределы.

18.

Вязень
Узник
Сяджу я за кратамі дні і гады,
Спазнаўшы няволю арол малады.
Мой сумны таварыш махае крылом,
Дзяўбе пад акном акрываўлены корм.
Сижу за решеткой в темнице сырой.
Вскормленный в неволе орел молодой,
Мой грустный товарищ, махая крылом,
Кровавую пищу клюет под окном,
Дзяўбе і кідае, за краты глядзіць,
Нібы пра адно са мной марыць і сніць.
Заве мяне позіркам, крыкам сваім
І хоча сказаць мне: «Давай паляцім!
Клюет, и бросает, и смотрит в окно,
Как будто со мною задумал одно;
Зовет меня взглядом и криком своим
И вымолвить хочет: "Давай улетим!
Мы вольныя птушкі; пара, брат, пара!
Туды, дзе за хмарай бялее гара,
Туды, дзе сінее краіна мая,
Дзе вецер гуляе свабодны... ды я!»
1822 Пераклад: Максім Танк
Мы вольные птицы; пора, брат, пора!
Туда, где за тучей белеет гора,
Туда, где синеют морские края,
Туда, где гуляем лишь ветер... да я!.."

19.

«Для дальніх берагоў айчыны...»
Для дальніх берагоў айчыны
Ты пакідала край чужы;
У векапомную хвіліну
Я доўга плакаў і тужыў.
Ды
на жаль,рукі
дзе неба далі
Маетам,
знясіленыя
Гараць
у сонцы
залатым,
Цябе хацелі
затрымаць;
Дзе
лёг аліваў
цень на
хвалі,
Мучэння
страшнага
разлукі
Апошнім
заснула
ты.
Мой стогнсном
прасіў
не супыняць.
Твая краса і нараканні
Але ад горкіх
цалаванняў
Схаваліся
ў зямлі
сырой –
Ты
вусны адняла
свае;
І пацалунак
знік спаткання...
З
краіны
сумнага
выгнання
Ды
веру я:
ён за табой...
Ты
звала
ў іншыМаксім
край мяне.
1830
Пераклад:
Танк
Казала ты: «У дзень спаткання
Сярод аліўкавых дуброў
Свайго гарачага кахання
Мы пацалункі злучым зноў».
Для берегов отчизны дальной
Ты покидала край чужой;
В час незабвенный, в час печальный
Я долго плакал пред тобой.
Моитам,
хладеющие
руки своды
Но
увы, где неба
Тебя старались
Сияют
в блеске удержать;
голубом,
Томленье
страшное
разлуки
Где тень олив
легла на
воды,
Мой стонтымолил
не прерывать.
Заснула
последним
сном.
Твоя краса, твои страданья
Но ты отвгорького
лобзанья
Исчезли
урне гробовой
Свои
устапоцелуй
оторвала;
А
с ними
свиданья...
Из края
мрачного
изгнанья
Но
жду его;
он за тобой...
Ты в край иной меня звала.
Ты говорила: "В день свиданья
Под небом вечно голубым,
В тени олив, любви лобзанья
Мы вновь, мой друг, соединим".

20.

Дон
Ззяе між палёў шырокіх.
Вунь плыве ён!.. Слаўся, Дон!
Ад сыноў тваіх далёкіх
Я прывёз табе паклон.
Як праслаўленага брата
Знаюць рэкі ціхі Дон;
Ад Аракса і Еўфрата
Я прывёз табе паклон.
Адпачыўшы ад пагоні,
Чуючы зямлю сваю,
П'юць ужо данскія коні
Арпачайскую брую.
Падрыхтуй жа, Дон празрысты,
Для наезнікаў сваіх
Сок гарачы і бруісты
Вінаграднікаў тваіх.
1829 Пераклад: Максім Танк
Дон
Блеща средь полей широких,
Вон он льется!.. Здравствуй, Дон!
От сынов твоих далеких
Я привез тебе поклон.
Как прославленного брата,
Реки знают тихий Дон;
От Аракса и Евфрата
Я привез тебе поклон.
Отдохнув от злой погони,
Чуя родину свою,
Пьют уже донские кони
Арпачайскую струю.
Приготовь же, Дон заветный,
Для наездников лихих
Сок кипучий, искрометный
Виноградников твоих.

21.

Няньцы
Рэха
Сяброўка дзён маіх суровых!
Даўно,
сне,
Ці звер даўно,
раве ў наяве,
глушыўлясной,
Сярод
глушы
сасновых
Ці песня
чутналясоў
за гарой,
Адна
чакаеш
ты мяне.
Ці гром
грыміць
па-над зямлёй –
Ты
пад акном
сваёй хаціны
Ў цішы
заўжды
Гаруеш,
быццам
на часах,
На кожны
голас водгук
свой
Марудзяць
з кожнаю хвілінай
Народзіш ты.
Пруткі
паморшчаных
У буру ўловіш
гул ракі, р ...
Глядзіш
частасаснякі,
на вароты,
Як гром ты
калыша
На
чорны і пастухоў
далёкі шлях.
Як граюць
ражкі –
Сум,
прадчуванні
і клапоты
І шлеш
у свет Адказ;
табе ж ніхто...
Ляглі
Такі І цяжарам
ты, паэт. у грудзях.
То
мроіцца
табе...
1831
Пераклад:
Максім Танк
1826 Пераклад: Максім Танк
Няне
Эхо
Ревет
ли дней
зверьмоих
в лесу
глухом,
Подруга
суровых,
Трубит
рог, гремит
Голубкали
дряхлая
моя! ли гром,
Поет
дева за
холмом
—
Одна ли
в глуши
лесов
сосновых
На
всякий
звук
Давно,
давно
ты ждешь меня.
Свой
отклик
воздухе
пустом
Ты под
окномв своей
светлицы
Родишь
тыбудто
вдруг.на часах,
Горюешь,
Ты
внемлешь
грохотуспицы
громов,
И медлят
поминутно
И
гласу бури
и валов, руках.
В твоих
наморщенных
И
крику сельских
Глядишь
в забытыепастухов
вороты —
И
Нашлешь
черныйответ;
отдаленный путь;
Тебе
нет отзыва… Таков
Тоска,жпредчувствия,
заботы
И
ты, поэт!
Теснят
твою всечасно грудь.
То чудится тебе. . . . . . .

22.

«Я помнік збудаваў сабе нерукатворны...»
Exegi monumentum.
Exegi monumentum.*(Я памятник себе воздвиг
нерукотворный)
Я помнік збудаваў сабе нерукатворны,
За гэта
доўга
буду любы
народу,
Не
зарасце
людская
да ягоя трапа,
Што лірай
лепшыя
абуджаў,
Вышэй
чалом
сваім надзеі
ён ўзняўся
непакорным
Што ў мой суровы слупа.
век праславіў я свабоду
Александрыйскага
І міласць да няшчасных зваў.
Не, я ўвесь не памру - у ліры застанецца,
Загаду
божаму, о муза,
будзь слухмянай,
Прах
перажыўшы
мой, душы
пявучы дар –
бойсябуду
крыўды,
лаўраў
жадай,
ІНе
слаўны
я, пакуль
на не
цэлым
свеце
Не пераймайся
хлуснёй паганай
Жыць
будзе хоцьславай
адзін іпясняр.
І ў спрэчцы дурня не чапай.
Вядомы
буду я наМаксім
ўсёй Русі
1836 Пераклад:
Танквялікай,
І імя маё кожны назаве язык,
І горды ўнук славян, і фін, і сёння дзікі
Тунгуз, і стэпаў друг калмык.
Я памятник себе воздвиг нерукотворный,
К нему не зарастёт народная тропа,
И долго буду тем любезен я народу,
Вознёсся выше он главою непокорной
Что чувства добрые я лирой пробуждал,
Александрийского столпа.**
Что в мой жестокий век восславил я свободу
И милость к падшим призывал.
Нет, весь я не умру - душа в заветной лире
Мой прах переживёт и тлeнья избежит Веленью бoжию, о муза, будь послушна,
И славен буду я, доколь в подлунном мире
Обиды не страшась, не требуя венца;
Жив будет хоть один пиит.
Хвалу и клевету приeмли равнодушно
И не оспаривай глупца.
Слух обо мне пройдёт по всей Руси великой,
И назовёт меня всяк сущий в ней язык,
И гордый внук славян, и финн, и ныне дикий
Тунгус, и друг степей калмык.

23.

МАКСІМ ТАНК — ПЕРАКЛАДЧЫК ПАЭМЫ ЮЛЬЮША СЛАВАЦКАГА
«У ШВЕЙЦАРЫІ»
Паэма «У Швейдарыі» — гэта, пасутнасці, гімн каханню. Як лірычны запеў гучаць
пачатковыя радкі («Яна, як мара, знікла залатая»), якія надаюць усяму далейшаму апавяданню
характар трагедыйнасці, што, нібы жалобны вэлюм, ахінае ідылічную гісторыю кахання. Тым
не менш успаміны аб гэтым каханні прасякнуты невыказнай радасцю.
Вось як апісваецца першая сустрэча юнака з дзяўчынай: Tam ją ujrzałem! i wnet
rozkochany, 1 Maciejewski Jarosław. Florenckie poematy Słowackiego.— Wrocław, Że z tęczy wyszła
i z potoku piany, Wierzyć zacząłem i wierzę do końca; Tak jasną była od promieni słońca! Tak pełna
w sobie anielskiego świtu! Tak rozwidniona zrennicą z błękitu!
У перакладзе M. Танка: Тут я яе сустрэў аднойчы рана, Нібы з вясёлкі яркай, з пены белай
Яна з'явілася неспадзявана. Здаецца, ў сонцы ўся яна гарэла. Здаецца, ўся яна была абвіта
Святлом анёльскім i нябёс блакітам.

24.

М.Танк у перакладзе захаваў вобразную характарыстыку дзяўчыны.
Праўда, часам словы «анёл», «анёльскі», якія ў арыгінале часта
паўтараюцца, замяняе апісальнымі словазлучэннямі тыпу «пасланец,
прадвеснік божы», або перадае «czy mnie anieli do nieba zabiorą» — «ці я
ўзлятаю ў неба па-над светам» i інш.
У шостым фрагменце дакладна перададзены мажорны настрой
лірычнага героя паэмы: Ах, жартаўніца-хваля! Вусны мілай Яна з маімі
вуснамі злучыла, Хоць толькі сэрцы мы злучыць паспелі. Яна ў праменнях
сонечных гарэла. Нас акружыла серабрыстым колам, Змяшала, быдцам
постаці анёлаў.
У арыгінале: Ach! fala taka szalona i pusta! Że połączyła nawet nasze usta,
Choć sercem tylko byliśmy złączeni, Fala tak pełna ruchu i promieni, Ze jednym
światła objąwszy nas kołem, Zmięszala niby anioła z aniołem.

25.

У
сёмым
фрагменце
перакладчык
па-майстэрску
выкарыстаў выяўленчыя магчымасці прасодыі беларускай
мовы: Ёсць прад усходам месяца хвіліна, Калі ў дуброве салаўі
змаўкаюць I нават шэпат лісця замірае, Ледзь дыхаюць у
травах ручаіны, Нібыта зорка ў час маўклівы гэты Збіраецца
пагаварыць са светам.
У арыгінале: Jest chwila, gdy się ma księżyc pokazać, Kiedy się
wszystkie słowiki uciszą І wszystkie liście bez szelestu wiszą, І ciszej
źródła po murawach dyszą; Jakby ta gwiazda miała coś nakazać, І o
czym cichym pomówić ze światem.

26.

МАКСІМ ТАНК — ПЕРАКЛАДЧЫК ПОЛЬСКАЙ ПАЭЗІІ XX СТАГОДДЗЯ
Л. Стафа «Міцкевіч»:
Не ў сілах бронза нежывая
Нам перадаць нi сум вялікі,
Нi як ён жыў здалёк ад краю,
Калі яго ніхто не клікаў.
У арыгінале:
Skrzepły spiżowym swym bezruchem
Pomnik wyrazić go nie zdoła,
Jak cierpiał, żyt w pustkowiu głuchem,
Co milczy: Jedźmy, nikt nie woła!
Жыве ён з анямелым смуткам
I з чэрствым пілігрыма горам
Паміж спакойным Навагрудкам
I цёмным штармавым Басфорам.
У арыгінале: On cały jest z swym niemym smutkiem,
Ze swym pielgrzymim, twardym bolem
Pomiędzy szarym Nowogródkiem
I czarnym Konstantynopolem.
Л. Стаф піша «нямы смутак», у перакладзе «анямелы смутак», па-народнаму проста i трапна, усё
роўна як «скамянелы», «закачанелы» i г. д. Стафаўскае «pielgrzymim, twardym bolem» M. Танк
перадае «чэрствым пілігрыма горам». Чэрствым можа быць хлеб, чалавек, у М. Танка гэты эпітэт
набывае яшчэ адно значэнне. У выніку ствараецца вельмі шматгранны, насычаны i глыбокі вобраз.
У Л. Стафа «шэры Навагрудак» гучыць як «закінуты», «глухі» i г. д. М. Танк знайшоў сваё i вельмі
добрае вызначэнне «спакойны»

27.

Ю. Тувіма верш «Невядомае дрэва»
Паэт сцвярджаў, што рыфму ў вершы ствараюць не літары, a гукі, пры гэтым спасылаўся на думку
Ц. Норвіда, што рыфма не ў канцы, a ў сярэдзіме радка, як зоркі, не там, дзе яны свецяць.
Пацвярджэннем такой думкі абодвух паэтаў можа служыць пераклад названага верша, дзе М. Танк
удала выкарыстаў мастацкія i выяўленчыя магчымасці прыблізнай рыфмоўкі i гукапісу:
Ходзіць у смутку борам, гарою,
Усё не знаходзіць дрэва свайго ён.
У арыгінале:
Błądzi strapiony po czarnym borze,
Drzewa swojego znaleźć nie może.
Беражліва захоўваючы ідэі i вобразы верша, перакладчык знаходзіць удалы эквівалент: борам,
гарою — po czarnym borze.
Урывак з паэмы «Кветкі Польшчы» («Малітва») Ю. Тувіма
Вярні нам хлеб з палёў радзімы,
Вярні нам труны з польскіх сосен
арыгінал:
Przywróć nam chleb z polskiego pola.
Przywróć nam trumny z polskiej sosny.

28.

Максім Танк – перакладчык
• Байран, Дж. Г. Выбранае / Джордж Гордан Байран; рэд. кол.: П. Глебка [і інш.]. — Мінск: Дзярж. выд-ва
БССР, 1963. — 410 с. — Пераклады М. Танка на С. 61-62.
• Байран, Дж. Г. Лірыка / Джордж Гордан Байран; уклад. В. Небышынца. — Мінск: Маст. літ., 1989. — 287
с. — Пераклады М. Танка на С. 80-81, 97, 132-135.
• Германаў, А. Касцѐр на вяршыні / А. Германаў: уклад. А. Вярцінскага. — Мінск: Маст. літ., 1975. — 114 с.
— Пераклады М. Танка на С. 76-81.
• Канановіч, М. Ю. Мой гай дубовы: лірыка: пер. з польскай / Мацей Юзаф Канановіч. — Мінск: Маст. літ.,
1986. — 70 с. — Пераклады Максіма Танка на с. 44-49, 51, 53.
• Латышская савесткая паэзія: анталогія у 2 т. / рэд. Р. Барадулін. — Мінск: Маст. літ., 1984. — 254 с. —
Пераклады М. Танка на С. 37-41, 59-63.
• Мальцінскі, Х. Мой добры голуб: выбранае: пер. з яўр. мовы / Хаім Мальцінскі. — Мінск: Беларусь. — 256
с. — Пераклады Максіма Танка на С. 95, 98, 127, 160.
• Міцкевіч, А. Выбраныя творы / Адам Міцкевіч; склаў Янка Брыль, рэд. пер. Максім Танк. — Мінск:
Дзярж. выд-ва БССР, рэд. маст. літ., 1955. — 271 с.
• Ісакоўскі, М. Выбраныя творы / Міхаіл Ісакоўскі; пер. пад рэд. А. Куляшова. — Мінск, 1952. — 288 с. —
Пераклады Максіма Танка на с. 77, 156, 182.
• Нагнібеда, М. Трэцяе спатканне: паэзія / Мікола Нагнібеда: пер. з укр. мовы пад рэд. А. Вялюгіна. —
Мінск : Беларусь, 1971. — 159 с. — Пераклады М. Танка на С. 81-82.

29.

• Нэруда, П. Крыві бунтоўнай кроплі: выбраная лірыка: пер. з іспанскай / Пабла Нэруда / уклад. К.
Шэрмана. — Мінск: Маст. літ, 1976. — 127 с. — Пераклады Максіма Танка на С. 27-30.
• Пушкін, А. С. О муза… / А. С. Пушкін; пер. М. Танка. — Мінск: Беларус. навук, 1999. — 30 с.
• Рыльскі, М. Выбраныя творы: пер. з украінскай / Максім Рыльскі. — Мінск: Дзярж. выд-ва БССР, рэд.
маст. літ., 1952. — 188 с. — Пераклады Максіма Танка на с. 78, 109, 117.
• Сасюра, У. Выбранае / Уладзімір Сасюра. — Мінск: Дзярж. выд -ва БССР, рэд. Маст.літ., 1960. — 187 с.
— Пераклады Максіма Танка на с. 38, 42, 49, 152.
• Славацкі, Ю. Выбранае / Юльюш Славацкі. — Мінск: Дзярж. вы -ва БССР, рэд. Маст. літ, 1959. — 175
с. — Пераклады М. Танка на С. 37-49.
• Харык, І. Выбранае: пер. з яўр. мовы / Ізі Харык. — Мінск: Беларусь, 1969. — 176 с. — Пераклады М.
Танка на С. 51-52.
• Харык, І. Выбраныя творы / Ізі Харык. — Мінск: Дзярж. выд-ва БССР, рэд. Маст. літ., 1958. — 181 с. —
Пераклады М. Танка на С. 117-118.
• Хрусцялеўскі, Т. На слядах майго дома: вершы / Тадэвуш Хрусцялеўскі; уклад. Я. Брыль. — Мінск:
Маст. літ., 1977. — 96 с. — Пераклады Максіма Танка на с. 9, 13-17.

30.

Пераклады твораў Максіма Танка на іншыя мовы
На англійскую мову
Tank, M. The Torch of Fire / Maxim Tank; transl. from byelorus. By Walter May. — Minsk: Mast. lit publ.,
1986. — 143 c.
Tank, M. Ped Lilies of the Valley / Maksim Tank; transl. by A. Prokofieva. — [Minsk: s. n.], 1986. — 80 p.
На рускую мову
Беларусь моя: сб. стихотворений белорус. поэтов в пер. ленинградцев / сост.: Е. В. Миклашевский, Б.
А. Кежун. — Ленинград : Лениздат, 1983. — 240 с. — Произведения М. Танка на с. 3-7.
Танк, М. Избранное: авт. пер. с белорус. / М. Танк. — Москва: Гос. изд-во худ. лит., 1949. —359 с.
Танк, М. Избранное: пер. с белорус. яз. / Максим Танк; сост. и вступ. ст. В. Рагойши. — Минск : Маст.
літ., 1999. — 397,[1] с.
Танк, М. Янук Сялиба / М. Танк; пер. с белорус. П. Семынин. — Москва: ОГИЗ, 1944. — 75 с.
На ўзбекскую мову
Танк, М. Гулистони Саодат = Цветник счастья / Максим Танк. — Душанбе: Ирфон, 1965. — 67 с.
На ўкраінскую мову
Танк, М. Хліб мій насущний / Максим Танк. — Київ: Дніпро, 1968. — 262 с.

31.

На польскую мову
Tank, M. Kartki kalendarza / Maksym Tank; z jez. bialorus. przel. Stefan Atlas; wstep i przypisy Floriana
Nieuwaznego. — Warszawa : Ksiazka i Wiedza, 1977. — 387 s.
Tank, M. Poezje wybrane / Maksim Tank; wstepem poprzedzil aut.; wyboru dokonal J. Plesniarowicz; posl.
opatr. A. Barszczewski. — Warszawa : Ludowa Spoldzielnia Wydawnicza, 1977. — 157 s.
Tank, M. Wiersze wybrane / Maksim Tank; wybr. i wstepem opatrz. I. Sikirycki. — Lodz : Wydaw. Lodzkie,
1974. — 271 s.
На латышскую мову
Tanks, M. Gadu pēdas / Maksims Tanks. — Riga: Latvijas valsts izd-va, 1960. — 134 c.
На літоўскую мову
Tankas, M. Kalendoriaus Lapeliai / Maksimas Tankas; verle A. Zukauskas. — Vilnius, 1969. — 203 c.