Зоонозды инфекциялардың қоздырғыштары - бруцелла, иерсиния, бацилла, франциселла, лептоспира, листериоз

1.

Тақырып №5: «Зоонозды инфекциялардың
қоздырғыштары - бруцелла, иерсиния, бацилла,
франциселла, лептоспира, листериоз»
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

2. Негізгі сұрақтар:

1. Бруцелла, иерсиния, бацилла, франциселла, лептоспира,
листериоздың морфологиялық, дақылдық және биохимиялық
қасиеттері туралы айтып береді
2. Бруцелла, иерсиния, бацилла, франциселла, лептоспира,
листериоздың патогенділік және токсигенділік факторлары
туралы айтып береді
3. Бруцелла, иерсиния, бацилла, франциселла, лептоспира,
листериоздың резистенттілігі туралы айтып береді
4. Бруцеллез, оба, туляремия, сібір жарасы, лептоспироз,
листериоз кезіндегі зақымдану патогенезін түсіндіреді
5. Бруцеллез, оба, туляремия, сібір жарасы, лептоспироз,
листериоз кезіндегі иммунитет туралы айтып береді
6. Бруцеллез, оба, туляремия, сібір жарасы, лептоспироз,
листериоздың зертханалық диагностиканы туралы айтып
береді
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

3. Бруцеллез қоздырғышы.

• Бруцеллез қоздырғыштарыBrucella melitensis,
• Brucella abortus,
• Brucella suis..

4. Бруцеллез қоздырғышы

• Бруцеллез қоздырғышы - Brucella melitensis, Brucella
abortus, Brucella suis.
• Морфологиясы – коккобактериялар, грам теріс, спора,
капсула түзбейді, қозғалмайды.
• Қатал аэроб, қорек орталарына
талапшыл, сарысу және қан бар
қорек орталарында баяу өседі.
• Адам үшін үш түрі патогенді
болып табылады: ұсақ мүйізді
малдардың бруцеллёзі қоздырғышы
(Brucella melitensis), ірі мүйізді малдардың бруцеллёзі
қоздырғышы (Brucella abortus), шошқалар бруцеллёзінің
қоздырғышы (Brucella suis) .
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

5. Бруцеллалар төзімділігі.

• Шикі сүтте – 273 күн, майда 142 күн,
құртта(сыр)1 жыл, айранда 11 күн
сақталады.
• Қайнатқанда және пастерленгенде 5
мин ішінде өледі.
• 3 апта етте, сүт тағамдарында
сақталады, 60 С өледі.

6. Биохимиялық және биологиялық қасиеттер.

• СО2 және Н2S қажет етеді.
• Сары су агарында ұсақ, мөлдір
колониялар тузеді.
• Каталаза және уреаза тузеді.
• Эндотоксин түзеді, аяқталмаған
фагоцитоз туғызады.

7. Эпидемиология.

• Инфекция көзі – ірі қара, ұсақ
малдар, шошқалар.
• Жұғу жолы – алиментарлы (ет, сүт),
қарым қатынас, ауа шаң, ауа
тамшы. Ауру адамнан адамға
берілмейді.
• Бруцеллез созылмалы ауру. Жедел
және созылмалы түрлері болады.

8. Патогенез.

• Қоздырғыш ағзаға түседі лимфа бездерін
зақымдайды, лимфоаденопатия пайда
болады, қанға шығады бактеремия
байқалады. Қанмен айналып
ретикулоэндотелиалды жүйені
зақымдайды, жасушаішілік паразит,
бүйрек, бауыр, ми кемігі және буын,
жүрек, орталық жүйке жүйесін
зақымдауы мүмкін. Созылмалы сепсис
түрінде өтеді.

9. Патогенез.

• Зақымдалған мүшелерде гранулома,
микроабцесстер пайда болады.
• Инкубациялық кезең 1 аптадан 6 айға
дейін.
• Лимфа, бауыр, жүйке және тірек қимыл
жүйелері зақымдалады.
• Симптомдар – безгек, қалтырау, түнгі
терлеу, әлсіздік, бас аурады, , буындар
аурады, қақсайды, миалгия байқалады.

10. Лабораториялық диагностика.

• Зертелетін зат – қан, зәр, нәжіс, сүт,
қызыл ми кемігі.
• Серологиялық әдіс- – Райт және
Хедделсон реакциялары (агглютинация
рекциясы). КБР,ИФР, ГАТР.
• Бактериологиялық әдіс.
• Аллергиялық әдіс – Бюрне сынамасы
• ( бруцелин антигенын енгізеді).

11. Бактериологиялық әдіс.

• Осы әдісті арнайы лабораторияларда
жүргізеді.
• Ең тиімді миелодақыл(қызыл ми кемігі),
уринодақыл жедел және сауығу
кезеңінде, гемодақыл 1 айда қоздырғыш
бөліп алуға болады.
• Зертелетін затты тауық эмбрионына
жұқтырады, 5 күннен кейін қөрек
орталарына себеді.
• Биологиялық сынама – ақ тышқандарға
жұқтырады.

12. Емдеу.

• Емдеу –антибиотиктер,
стероидты емес қабынуға қарсы
препараттар.
• Алдын алу – Вершилованын тірі
әлсіреген вакцинасы.
• Тұрақты иммунитет пайда
болады.

13.

Туляремия – табиғи – ошақтық зоонозды
ауру.
Туляремияның табиғи ошақтары барлық
жерлерде кездеседі.
Алғаш рет туляремия XX ғасырдың
басында АҚШ-да Туляре деген жерде
анықталған болатын, аурудың атауы да
осымен байланысты.
Мc Cоу 1912 жылы Chapin бірігіп ауру
суырлардан қоздырғышты бөліп алды.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

14. Үш түршесін ажыратады

• Голарктикалық (биоварлары – жапондық,
эритромицинсезімтал және
эритромицинтұрақты)
• Ортаазиялық
• Арктикалық емес немесе америкалық
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

15.

1. Номенклатура - Francisella tularensis
2. Ұсақ, кокк тәрізді таяқшалар, кейді
сопақша
3. Спора түзбейді, қозғалмайды
4. Вирулентті формаларында – капсула
болады
5. Грамм теріс
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

16. Дақылдық қасиеті

Қорек орталарына
талапшыл:
- сарыуызды орта;
- цистин және глюкозасы бар
қанды агар;
- тауық эмбрионының саруыз
қапшығы.
Колониялар ұсақ, нәзік,
кейді сүт түсті, ылғалды.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

17. F. tularensis биохимиялық ерекшеліктері

Қоздырғыш глюкоза, мальтоза, манноза,
фруктоза және декстринді қышқылға дейін
ыдыратады.
- Голарктикалық – глицеринді ыдыратпайды,
цитруллинуреидаза ферменті жоқ
- Ортаазиялық - глицеринді ыдыратады,
цитруллинуреидаза ферменті бар
- Арктикалық емес - глицеринді ыдыратады,
цитруллинуреидаза ферменті бар, бірақ қояндарға
біршама патогенді.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

18. Патогендік факторлары

Арктикалық емес түршесі тері арқылы енгенде
адам үшін жоғары патогенді болып табылады,
голарктикалық және ортаазиялық түршесі әлсіз
патогенді. S-формалы колониялар вирулентті
болып келеді. Патогендік қасиеті қабықшадағы
антигендік кешенмен және эндотоксин тәрізді
токсикалық заттармен байланысты. Қоздырғыш
сүтқоректілердің көптеген түрлері үшін патогенді,
бірақ патогенділік дәрежесі әртүрлі. Зертханалық
жануарлардан теңіз шошқалары және ақ
тышқандар жоғары сезімтал.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

19. Эпидемиология

Табиғаттағы резервуары: кеміргіштер (эпизоотия болуы
мүмкін).
Жануарлардың қоздырғышқа сезімталдығы бойынша 4
топқа жіктеледі:
1 топ - біршама сезімтал: су егеуқұйрықтары, үй тышқандары,
ақ тышқандар, теңіз шошқалары және басқалар. Өлім дозасы
– 1 микроб жасушасы.
2 топ – аз сезімтал: сұр егеуқұйрықтар, суырлар және т.б. Dcl минимальді өлім дозасы – 1 млрд. микроб жасушасы.
3 топ - жыртқыштар: мысықтар, түлкілер. Жоғары дозаға
тұрақты, инфекция латентті.
4 топ – қабылдамайтын жануарлар: тұяқтылар,
салқынқандылар, құстар.
Адам жануардан жұқтырады, минимальді доза - 1
микроб жасушасы.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

20. Эпидемиологиясының ерекшелігі -

Эпидемиологиясының ерекшелігі Инфекция қоздырғышын жұқтыру
механизмінің
және
берілу
жолдарының
көптігі
туляремия
эпидемиологиясына тән ерекшелік
болып табылады, адамдаржынысқа
және жасына қарамастан 100%
қабылдағыш.
Адамнан
адамға
инфекция берілмейді.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

21. Жұқтыру жолдары

Трансмиссивті жол - масалар, бүргелер, кенелер.
Контактілі – зақымдалған тері немесе шырышты
қабықтарға науқас немесе өлген кеміргіштердің
жанасуы.
Алиментарлы - кеміргіштер зақымдаға тағам
өнімдері, сулар.
Аэрогенді – ауру кемргіштердің нәжістерімен
зақымдалған астық, пішен, сабанмен жұмыс кезінде
солардан шығатын шаңмен демалу.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

22. Туляремия

1. Саусақты кескен жердегі қабыну және ісік
2. Туляремияның бубонды формасы
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

23. Tularemia

@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

24. Диагностика әдісі

• Бактериологиялық:
Таза дақылды бөліп алу:
Зерттеу материалды (қан, бубонан алынған пунктат,
биопсия материалы) зертханалық жануарға жұқтырады,
ары қарай таза дақылды алады. Тауық эмбрионына
жұқтыруға болады (сарыуыз қапшығына), ары қарай
иммунофлюоресценция
реакциясы
көмегімен
идентификация жасайды.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

25. Диагностика әдісі

• Серодиагностика:
агглютинация
реакциясы, ТГАР және т.б.
• Аллергиялық:
сынамасы
сынама).
@ssmukz
semeymedicaluniversity
(2-ші
SSMUofficial
туляринмен
тері
күннен бастап оң
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

26. Иерсинияның жіктелуі

ТУЫС -
Enterobacteriaceae
ТҰҚЫМДАС - Yersinia
ТҮР -
@ssmukz
Y. pestis
Y. pseudotuberculosis
Y. enterocolitica
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

27. ОБА

– ауыр интоксикациямен, лихорадкамен,
бубондар түзіле отырып, лимфа жүйесінің
зақымдалуымен сипатталатын, септицемия,
пневмония дамитын, генерализациялануға
бейім және жоғары өлім көрсеткіші тән
табиғи ошақтық жедел инфекциялық ауру.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

28. Y.pestis морфологиялық қасиеті

• Сопақша пішінді, қысқа, грамм
теріс таяқша
• Биполярлы боялады (Леффлер
немесе Романовский-Гимзе
бойынша)
• Қозғалмайды, нәзік капсуласы
бар
• Спора түзбейді
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

29. Дақылдық қасиеті

• Факультативті анаэроб
• Оптимальді өсу
температурасы 280С
• Қарапайым қорек
орталарында өседі
• Колониялар – «кестеленген орамал» тәрізді
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

30.

Негізгі иесі - кеміргіштер (суырлар, тарбағандар,
егеуқұйрықтар).
Обаны тасымалдайтын бүргелердің 99 түрі белгілі.
Олар 1 жыл бойы обаны тасымалдаушылар болуы
мүмкін. Негігі роль – егеуқұрықтардағы ересек
бүргелер.
ЖҰҚТЫРУ:
1. ЗАҚЫМДАЛМАҒАН ТЕРІ АРҚЫЛЫ
2. АУА-ТАМШЫ (өкпеліа форма)
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

31.

Резервуар
(жабайы оба)
Жыртқыштар
(қасқырлар,
түлкілер,
қорқаулар
Тікелей
контакт
Адам
(суырлар,
Егеуқұйрықтар және т.б.)
@ssmukz
semeymedicaluniversity
Плотоядные
(иттер,
мысықтар)
Синантропты
кеміргіштер
(тышқан, егеуқұйрық)
Жабайы кеміргіштер
Бүргелер
Резервуар
(қалалық оба)
Қоздырғышты
ингаляция
SSMUofficial
ssmukz
Бүргелер
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

32. Y.Pestis патогенділік факторлары

Адгезия – пили, сыртқы мембрана құрылымы
Инвазивті – фибринолизин, нейраминидаза,
пестицин, аминопептидаза
Антифагоцитарлы – капсула, рН6-антиген, Vжәне W- антигені, супероксиддисмутаза
Токсиндер – эндотоксин (жасуша өлгенде босап
шығады), «тышқандық» токсин (бауыр және жүрек
жасушасының митохондриясының жұмысын
тежейді, сонымен бірге тромбтардың түзілуін
тудырады)
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

33. Оба патогенезі

@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

34. Обаның клиникалық формалары

• Терілік, бубонды,
тері – бубонды
• Біріншілік – септикалық,
екіншілік – септикалық
• Біріншілік өкпелік,
екіншілік өкпелік
• Ішектік формасы (өте сирек)
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

35. Оба

@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

36. Обаның зертханалық диагностикасы

Биологиялық әдіс
Теңіз шошқаларына
жұқтыру
Микроскопия
Бактериоскопиялық
әдіс
Бубоннан пунктат
Қан сарысуы
Қақырық, қан
Бактериологиялық әдіс
Таза дақылды бөліп алу
Морфологиялық,
дақылдық-биохимиялық қасиеттері бойынша
идентификация
Серологиялық әдіс
ТеГАР; ИФТ
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
Аллергиялық әдіс
Пестинмен сынама
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

37. Сібір жарасының қоздырғышы

• Туысы Bacillaceae
• Тұқымдасы Bacillus
• Түрі Bacillus anthracis

38. Морфологиясы

• ұштары кесілген, өлшемі 6-8 мкм
болатын ірі таяқша.
• Грам оң
• Организмде олар қосарланып
немесе қысқа тізбек түрінде
орналасады. Қорек орталарында
ұзын тізбек болып та орналасады.
• Сібір жарасы бацилласы
қозғалмайды.
• Организмде бір, екі немесе барлық
тізбекті қоршайтын капсула түзеді.
• Сібір жарасы бацилласы сопақша
пішінді, ортасында орналасқан,
микроб жасушасының
көлденеңінен аспайтын спора
түзеді.

39.

• факультативті анаэроб
• талапшыл емес
• 35-38С температурада өседі
• ЕПА-да шеті қырлы тегіс емес ірі колония түзеді
• Сібір жарасы бацилласының
сорпада өсуі табиғи өсумен
сипатталады.
• Қоздырғышты пенициллин
қосылған ЕПА себу кезінде
бацилланың “інжу моншағы”
тәрізді ыдырауы байқалады.

40.

Сахаролитикалық қасиеті:
глюкоза, лактоза, мальтоза, левулеза
және басқа да қанттарды қышқылға
дейін ыдыратады.
Протеолитикалық қасиеті:
- сүтті пептондау,
- желатинді ыдырату,
- сүтті ыдырату (баяу). Олар
күкіртсутек және аммиак түзеді,
нитратты нитритке айналдырады,
крахмалды гидролиздейді және т.б.
эритроциттерді гемолиздемейді.
- Сібір жарасы фагымен лизиске
ұшырайды.
- Сібір жарасы бацилласы - диастаза,
пероксидаза, липаза ферменттерін
түзеді

41. Антигендік құрылымы және токсин түзуі

1. Арнайы топтық полисахаридті
термостабильді антиген, жасуша
қабырғасымен байланысқан (Асколи бойынша
сақиналы преципитация реакциясымен
анықталады)
2. Арнайы түрлік капсулалық термолабильді
антиген
3. Сібір жарасы токсинінің протективті антигені

42. B.Anthracis патогенділік факторы

Капсула – адгезивті және антифагоцитарлы
қасиетке
Кешенді токсин - некротикаық және ісікктік
фактордың протективті антигенінен тұрады

43. Сібір жарасының эпидемиологиясы

Инфекция көзі – үй жануарлары
Берілу жолдары тұрмыстық-қатынас, ауа-тамшы, тағам
Берілу механизмі
Контактілі – науқас жануарды күту, сою, тушаны бөлшектеу,
етті кулинарлық өңдеу, мал өнімдерімен жұмыс істеу кезінде
Аэрозольді – жануарлар шикізатымен (тері, жүн т.б),
инфицирленген топырақпен қатынасқан кезде
Энтеральді – сүт, сүт өнімдер, ет, ет өнімдері арқылы
Трансмиссивті – шіркей және шағатын шыбындар, олардың
ауыз қуысында қоздырғыш 5 күнге дейін сақталады
Сібір жарасы адамнан адамға берілмейді

44. Патогенез

• Қоздырғыш адам организміне тері, тыныс жолдарының шырышты қабаты
және кейде – АІЖ шырышты қабаты арқылы да енеді
• Инкубациялық кезең – бірнеше сағаттан 3-4 тәулікке дейін, бірақ 8 – 14
тәулікті құрауы да мүмкін
• Микроб енген жерде карбункул дамиды – серозды – геморрагиялық
қабынған некроз ошағы және оның маңайындағы тіндер ісінген, аймақтық
лимфаденит.
• Адамдардың көбінде патологиялық процесс қоздырғыш енген жерде ғана
болады.
• Аурудың генерализденген формасы көбінесе аэрогенді механизммен
жұқтырғанда дамиды, бұл кезде қоздырғыш спорасы трахея, бронхтар және
альвеоланың шырышты қабаттарына түседі.
• Осы жерден қоздырғыш аймақтық лимфа түйіндеріне таралады, ол олардың
деструкциясына әкеледі.
• Қоздырғыш лимфа түйіндерінен қанға оңай енеді, ол генерализденген
патологиялық процестің бастамасы болып табылады.
• Жұқтырудың алиментарлы жолы да ауру ағымының генерализациясына
әкелуі мүмкін.
• Клиникалық формасы қоздырғыштың ену қақпасына байланысты болады –
терілік, өкпелік, ішектік формлар

45. Сібір жаралық карбункулдың терілік формасы

46. Зертханалық диагностика

Зерттеу материалы аурудың клиникалық формасына
байланысты болады: везикула, карбункул, жара бөліндісі,
қан, қақырық, нәжіс, лимфа түйіндерінен пунктат және т.б.
Қолданылатын зерттеу әдістері:
- бактериоскопиялық
- бактериологиялық
- серологиялық
- биологиялық
- ПТР
- тері - аллергиялық

47. Иммунофлюоресценция әдісі – экспресс-әдіс

48.

Бактериоскопиялық
әдіс – жағынды дайындап
Грам бойынша бояйды –
ірі, грам оң, капсуламен
қоршалған таяқшаларды
көруге болады

49. Бактериологиялық әдіс

ЕПА немесе қанды
агарға себу жасап таза
дақылды бөлу

50. B.Anthracis таза дақылын идентификациялау

Келесі қасиеттерді анықтайды:
- морфологиялық
- дақылдық
- биохимиялық
- «інжу моншақтарына» тест (пенициллин қосылған
ЕПА өсуі – жасуша қабықшасын жоғалтуы
«моншақ» тізбегінің түзілуіне әкеледі
- сібір жарасы бактериофагына сезімталдық
- тышқандарға, теңіз шошқаларына, қояндарға
вируленттілік

51. Серологиялық диагностика әдісі

• Сібір жарасы антигенін анықтау – тікелей
патологиялық материалмен ТеГАР, ИФТ
реакциялары, Асколи бойынша термопреципитация
реакциясы көмегімен
• Зерттелетін сарысулардан арнайы антиденелерді
ТеГА, ИФТ реакциялары арқылы ретроспективті
диагностика үшін анықтайды (аурудың терілік
формасында)

52. Арнайы профилактика және емі

• Арнайы ем сібір жарасына қарсы
иммуноглобулинмен жүргізіледі
• Антибиотикотерапияны пенициллин
тобындағы препаратармен, тетрациклинмен,
аминогликозидтермен, ципрофлоксацинмен
жүргізеді
• Сібір жарасыының белсенді
профилактикасы үшін:
- СТИ тірі вакцинасы - B.anthracis-тің
капсуласыз штамының спорасынан тұрады
- Комбинирленген вакцина, оның құрамына
СТИ тірі вакцинасы және B.anthracis-тің
протективті антигені кіреді

53. Листериялар

• Листериоз – адамның және жануарлардың
зоонозды, табиғиошақтық инфекциялық ауруы.
• Қоздырғышы - Listeria monocytogenes
• Қызбамен, интоксикациямен, лимфа
түйіндерінің, жүйке жүйесінің зақымдалуымен,
жиі сепсиспен сипатталатын ауру.
• Шотлан хирургы Д.Листердің құрметіне ашылған
• Адам патологиясында Listeria monocytogenes
маңызы зор, алғаш рет 1911 ж. М. Хамфеспен
сипатталған.

54.

Listeria monocytogenes
Листерии - короткие грамположительные, иногда кокковидные
палочки правильной формы, мелкие (0,4-0,5 х 0,5-2,0 мкм).
Подвижны при комнатной температуре (перитрихи). Спор
и капсул не образуют.
Листериялар – қысқа грам оң, кейде дұрыс формалы кокка тәрізді таяқшалар,
ұсақ (0,4-0,5х0,5-2,0 мкм). Бөлме температурасында қозғалғыш ( перитрихтар).
Спора және капсула түзбейді

55. Дақылдық қасиеттері

• Листериялар – факультативті анаэробтар (5-10%
СО2 бар атмосферада жақсы өседі)
• Дақылдандыру температурасы– 37 °C
• Листериялардың дақылдық ерекшеліктерітөмен температурада да көбейе алу қабілеті
(холодильникте).
• pH 7-7.2 қарапайым қоректік орталарда өсе
алады
• Қанды агарда гемолиз аймағымен ұсақ
жартылай мөлдір колониялар түрінде жақсы
өседі.

56. Қасиеттері

• Глюкоза, мальтоза және маннозаны қышқылға
дейін ыдыратады. Каталаза +, индол-, H2S-,
желатинді сұйылтпайды.
• Антигендер: соматикалық O-Ar, N-Ar. Листерия 7
серовары анықталған.
• Резистенттілігі: төмен температураға,
мұздатқанға, кептіруге төзімді. Сүт пен етте + 4 °
С температурада - олар белсенді түрде көбейеді.
Қайнатуға және дезинфекциялауға сезімтал

57. Эпидемиологиясы

• Листериоз – табиғи-ошақтық ауру
• Адамдардың зақымдалу көзі– үй жануарлары
(қой, шошқа, ірі қара мал, ит, мысықтар) және
жабайы жануарлар (кабандар, түлкі, қояндар).
• Инфекцияның таралу жолдары: негізінен
алиментарлы (ауру жұқтырылған көкөністер, сүт,
ірімшіктер, ет, су арқылы), жанасу (ауру
жануарларға күтім жасау кезінде) және ауадағы
шаң (жұқтырған шаңмен дем алған кезде). Сирек
- трансплацентальды (анадан ұрыққа) және туу
жолдарынан өту кезінде).

58. Патогенез

• Листерияның патогенезі олардың аяқталмаған
фагоцитозды тудыру қабілетімен байланысты
• Денеге енгеннен кейін лимфа ағынымен және
қан ағымымен таралады, бұл жайылмалы
инфекцияның қаупін тудырады
• Қан ағымымен листериялар некротикалық
түйіндер пайда болатын орталық жүйке
жүйесіне, бадамша бездерге, бауырға,
көкбауырға, өкпеге, лимфа түйіндеріне енеді

59. Клиникасы

• Инкубациялық кезеңі – 3 тен 45 күнге дейін (орташа 1820 күн).
• Қалыпты иммунитеті бар адамдарда ауру әлсіз әлсіздік
немесе баспа түрінде пайда болуы мүмкін
• Клиникалық формалары: менингит, энцефалит,
менингоэнцефалит
• Ағымы созылмалы
• Туа біткен листериоз ұрықтың өлімімен, өздігінен түсік
тастаумен, мерзімінен бұрын босанумен, ұрықтың
аномалиясымен аяқталады
• Иммунитет тұрақсыз

60. Микробиологиялық диагностикасы

• Бактериологиялық әдіс
• Материал: цереброспинальды сұйықтық, қан, лимфа
түйіндерінің пунктаты, мұрын-жұтқыншақтан шырыш,
қынаптан бөлінді, амниотикалық сұйықтық, плацента,
мәйіт материалы. Қан агарына себу. Морфологиялық,
тинкториалдық, дақылдық, биохимиялық, антигендік
қасиеттері бойынша идентификациялау.
Серологиялық әдіс. РСК, РПГА, ИФА (жұптық
сарысулардағы антидене титрінің жоғарылауын
зерттеу).
Аллергиялық әдіс. Тері немесе тері ішілік тест. 24-48 сағат
ішінде есепке алу.Инфильтраттың диаметрі 5 мм-ден
кем емес.
Молекулалық биологиялық әдіс (ПТР)

61. Емі және алдын алу

• Емі антибиотиктермен: тетрациклин,
левомицетин және т.б.
• Профилактика. Арнайы алдын алу жоқ
• Арнайы емес: эндемиялық ошақта санитарлықветеринарлық шаралар

62. Leptospira interrogans – лептоспироз қоздырғышы

63. Қоздырғыштың таксономиясы

Домен: Bacteria
Типі: Spirochaetes
Қатар: Spirochaetales
Тұқымдас: Leptospiraceae
Туыстастық Leptonema, Leptospira, Turneriella

64. Лептоспираның құрылысы

65. Дақылдық қасиеттері:

Грам теріс (Грам бойынша нашар боялады)
Микроаэрофилдер
pH 7,0 – 7,4
28 – 30oC
Азот көзі - бейорганикалық аммоний тұздары,
пурин негіздері
• Олар құрамында сарысу, сарысулық альбумин
немесе май қышқылдары + вит бар сұйық /
жартылай сұйық орталарда (гидрофилдерде)
өседі. B1 және B12
• Каталаза, пероксидаза бөледі
• Колониялары жалпақ диск тәрізді

66. Антигендері

Лептоспиралар олардың спецификасын
анықтайтын жалпы ақуыздық соматикалық
антигенге ие. Топтық және серовариантты
саралау критерийі ретінде қызмет ететін
беттік полисахаридті антигендері бар.
Лептоспираның антигендік қасиеттері
микроагглютинация реакциясында және
иммуноадсорбциялық талдау әдісімен
зерттеледі.

67. Эпидемиологиясы

Лептоспироз - ең көп таралған және әлеуметтік
маңызы бар табиғи ошақты зооноз.
• Табиғи ошақтарда инфекция көздері көбінесе
кеміргіштер болып табылады.
• Ауыл типтегі антропургиялық ошақтарда ірі
және ұсақ малдар кездеседі.
• Қалалық типтегі антропургиялық
орталықтарда қара және сұр егеуқұйрықтар
мен иттер кездеседі.
Лептоспирозбен ауыратын адамдар басқаларға
қауіпті емес.

68. Лептоспироздың берілу жолдары

• Қатынас: ауру жануарлармен, зәрімен
немесе тіндерімен қатынаста болғанда.
• Су: ластанған суды, ваннаны немесе
ластанған топырақты пайдаланған кезде.
• Алиментарлы: ластанған тамақты немесе
суды пайдлану.

69. Патогенділік факторлары

• Адгезияфакторы
Гепатоциттерге және проксимальды
түтікшелік нефротелийге цитоадезиндер
• Инвазия факторлары
Гиалуронидаза, фибринолизин;
Спиральды конфигурация, белсенді
қозғалғыштық, вискотаксис

70. Патогенділік факторлары

• Токсиндер
Гемолизиндер, липаза, лецитиназа
Ақуыздық токсикалық заттар
Эндотоксин
• Антифагоцитарлы факторы
Жасушаішілік орналасу (макрофагтарда)
Плазмокоагулаза

71. Лептоспироз патогенезі

5 негізгі кезеңін ажыратады:
1. Инкубациялық кезең (7-20 күн). Қоздырғыш
шырышты қабаттар және терідегі
микрожарақаттар арқылы енеді.
2. Инфекцияның генерализациясы (2-5 күн). Қан
арқылы бүйрекке, бауырға, бүйрек үсті
безіне, көкбауырға, миға және жұлынға
барады. Температура, ауырсыну, жүрек айну.
3. Жоғары токсемия және мүшелердегі
бұзылыстар (20-28 күн). Геморрагия, бауырда
(сарғаю), бүйректе (бүйрек жетіспеушілігі )
некроз, мидың ісінуі , миокардит

72. Лептоспироз патогенезі

4. Стерильді емес иммунитеттің фазасы (> 1
ай). Лептоспиралардың жаппай өлімі,
клиникалық көріністерінің жойылуы
5. Лептоспираның гомологты сероварына
стерильді иммунитетті қалыптастыру.
Қалпына келтіру.
Ауру 5-6 аптаға созылады. Гуморальды,
тұрақты, типке тән иммунитет
қалыптасады

73. Лептоспироздың диагностикасы

74. Лабораториялық диагностика

• Гемограммада лейкоцитоз, айқын нейтрофильді ығысу,
ЭТЖ-нің едәуір жоғарылауы анықталады. Ауру дамыған
кезде эозинофилдер, эритроциттер мен тромбоциттер
саны азаяды, гемоглобин мөлшері азаяды.
• Лептоспироздың сарғаюлы түріндегі биохимиялық қан
параметрлеріне билирубиннің жоғарылауы (байланысқан
басым), аминотрансфераза индексінің жоғарылауы,
гипохолестеринемия және сілтілік фосфатаза
белсенділігінің артуы болады.
• Қараңғы өрістегі жаншылған тамшының микроскопиясы,
сондай-ақ қоректік ортаға қанды, зәрді немесе ми-жұлын
сұйықтығын себу кезінде бөліп алу.

75.

• Серологиялық әдіс. Диагноз микроагглютинация және
агглютинация-лизис реакцияларымен, сондай-ақ РСК
және РНГА-мен расталады. Реакциялар аурудың өршу
кезеңінде және реконвалесценция кезеңінде алынған
жұптық сарысуларда жүзеге асырылады. Сарысуды
сұйылту 1: 100 ең төменгі диагностикалық титр ретінде
қабылданады.
• Биологиялық тест: теңіз шошқаларына 3-5 мл қан, несеп
немесе науқастың ми-жұлын сұйықтығы тамырішілік,
құрсақішілік немесе тері астына енгізіледі; жануарлар
өлгеннен кейін лептоспира түрлі мүшелерде жағындыны
күміс нитратымен бояғаннан кейін анықталады.

76.

Введите текст
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!