Респираторлық вирустық инфекциялардың қоздырғышы - ортомиксовирустар

1.

Тақырып: «Респираторлық вирустық
инфекциялардың қоздырғышы - ортомиксовирустар,
парамиксовирустар (паратұмау вирустары, паротит,тар
қызылша, респираторлы-синцитиальды вирус),
тогавирустар, поксвирустар »
г. Семей
2020 ж.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

2. Основные вопросы:

Основные вопросы:
Ортомиксовирустар, парамиксовирустар, тоговирустар, поквирустардың
вириондарының құрылымы мен химиялық құрамын айтып береді
Ортомиксовирустардың, парамиксовирустардың, тогавирустардың,
поксвирустардың антигендерін атап береді
Ортомиксовирустарды, парамиксовирустарды, тогавирустарды, поксвирустарды
өсіру туралы айтады
Ортомиксовирустардың, парамиксовирустардың, тогавирустардың,
поксвирустардың төзімділігі туралы айтып береді
Тұмау, паратұмау, эпидпаротит, қызамық, қызылша, нағыз шешек патогенезін
түсіндіреді
Тұмау, парагрипп, эпидемиялық паратит, қызылша, қызамық, шешек кезіндегі
иммунитеттің даму механизмін түсіндіреді
Тұмау, паратұмау, эпидемиялық паратит, қызылша, қызамық, нағыз шешектің
микробиологиялық диагностикасы туралы айтып береді
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

3. Жедел респираторлы вирусты аурулар

• Бұл топқа аэрогенді жолмен таралатын вирустар
жатады.
• Бұл өте үлкен топ, онда көптеген тұқымдастықтар
кіреді.
• Клиникасы әртүрлі: жеңіл мұрыннан су ағудан
бастап ауыр генерализенген инфекция түрінде де
өтеді.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

4. Т ұ м а у вирусының ашылу тарихы

Гиппократ және Тита Ливия тағы басқа да авторлар
көрсеткендей: тұмау антикалық дәуірден бері белгілі.
Нақты алғаш рет15 ғасырда сипаттаған.
Ұзақ уақыт (1933 ж. дейін) тұмау қоздырғышы
Пфайффер таяқшасы деп келді (Haemophilus influenzae),
бірақ А.А. Смородинцевтің жұмыстары бұны жоққа
шығарды.
Смит, Эндрюс және Лейдлоу А тұмау вирусы
тұқымдасының алғашқы өкілін ашты (1933 ж);
Френсис и Меджил – 1940 ж. – вирустың В типін
ашты;
Тейлор 1949 ж – С типті тұмау вирусын анықтады.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

5.

Тұқымдасы: Orthomyxoviridae
Түрлері: Influenzae virus
- А1 тұмау вирусы,
- А2 тұмау вирусы,
- А3 тұмау вирусы,
- В тұмау вирусы,
- С тұмау вирусы.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

6. Вирион гриппа

Ортасында - РНК (шамамен1%),
капсид - қоршаған (70% ақуыз),
капсид сыртынан – екі қабатты
липидтер – суперкапсид.
Сыртқы қабықшаның
липопротеидтері және гликопротеидтері
құрамына липидтер және
көмірсулар кіреді.
Өсінділер – бұл нейраминидаза және
гемагглютинин.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
Вирион гриппа
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

7. Н және N биологиялық мәні

Гемагглютинин (Н) – гликопротеид,
вирустың сезімтал жасушаға
адсорбциясын және оған енуіне
мүмкіндік жасайды, эритроциттердің
жабысуын және олардың гемолизін шақырады.
Нейраминидаза (N) – фермент, вирустың ие
жасушасынан босап шығуына қатысады.
Н және N антигенді дрейф және антигенді шифт
нәтижесінде өзгереді.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

8. Антигенді д р е й ф

Антигенді дрейф – Нантигеннің
гендегі
нүктелік
мутация
нәтижесінде аздап өзгеруі.
Процесс
антигенде
аздап өзгеріс тудырады,
бірақ
популяцияда
айналымда
жүрген
антидененің
қасиетін
төмендетеді.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
Антигенный ш и ф т
–
SSMUofficial
геннің толық ауысуы, жаңа
антигендік
варианттың
пайда
болуын қамтамасыз етеді (мұндай
көрініс өте сирек кездеседі).
Бұл ірі эпидемия және
пандемияны тудырады, себебі
иммунды жауаптың болмауынан.
Мысалы А2
және
А3 тумау
вирусының пайда болуы.
Антигенді шифт - адам және
жануар вирусы штамдарының
генетикалық рекомбинациясының
нәтижесі деген ұғым бар.
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

9. Т ұ м а у эпидемиологиясы

Инфекция
көзі:
науқас
адам
немесе
тасымалдаушы (инаппарантты, яғни симптомсыз
инфекция кезінде).
Жұқтыру жолы: ауа - тамшылы.
• А тұмау вирусы – адам, жануарлар (жылқылар,
шошқалар және т.б.) және құстар үшін патогенді әртүрлі варианттары.
• В және С тұмау вирусы – тек адам үшін
патогенді.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

10. Тұмау патогенезі

Вириондар
тыныс жолдары эпителиінің шырышты қабаты
вирустардың репродукциясы
жасушалардың өлуі
(иммунды)
вирусемия
лимфа түйіндері
интоксикация
лейкоциттердің зақымдалуы, иммунды
жетіспеушілік
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

11. Т ұ м а у клиникасы

Инкубациялық кезең – 1-3 күн (8 сағаттан кейін бір
вирус бөлшегінен 103 жаңа вирус бөлшегі пайда
болады).
Клиникалық көрінісі: дене температурасы 37,5-38оС,
әлсіздік, дел – сал күй, миалгия, мұрынның
бітелуі, жөтел, бас ауруы – лихорадка кезеңі 3-5
тәулік.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

12.

- Вирусоскопиялық: мұрын шырышынан жағынды - таңба – ИФР –
экспресс-диагностика
- Вирусологиялық: зерттеу материалы – мұрын жұтқыншақтан
шайынды, тауық эмбрионында немесе жасуша дақылында
дақылдандыру.
Идентификация: диагностикалық сарысумен ГАТР
(гемагглютинацияны тежеу реакциясы).
- Серодиагностика: науқас қанынан антиденелерді анықтау. Қанды
екі рет алып (қос сарысу), тұмау диагностикумымен ГАТР қояды.
Диагнозды антидене титрінің 4 есе өсуінде қояды.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

13. Тұмауға қарсы вакциналар

1. Тазартылған тірі тұмау вакцинасы
2. Инактивтендірілген вакцина
3. Үшвалентті полимер-суббірлікті сұйық тұмау вакцинасы
(Гриппол) – тұмау вирусының үш түрастының өте сапалы
тазартылған ақуыздық антигенінен (гемагглютинин және
нейраминидаза) тұрады.
Тұмау вирусына қарсы вакцинаның тиімділігі
Тұмауға қарсы вакциналар гуморальді иммунитетті
тудырады және өте әлсіз – жасушалық иммунитетті.
Иммунитет қысқа уақыттық, сондықтан жыл сайын
вакцинациялауды талап етеді.
Вакцина әсерінің қысқа уақытқа ғана әсер етуі
вирустың өзгергіштігімен түсіндіріледі.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

14. Парамиксовирустар

Туыстасы:
Paramyxoviridae (para –
маңында, myxa –
шырыш)
Роды: Paramyxovirus –
паратұмау,
эпидемиялық паротит
Паратұмау вирионы
вирусы
Паратұмау
вирусының
морфологиясы
басқа
миксовирустарға ұқсас.
Вирион сфера пішінді, диаметрі 80-120 нм. Нуклеокапсид
спираль типті симметрия, өскін тәрізді сыртқы қабықпен
қорщалған: гликопротеиндер - NH; F
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

15. Паратұмау вирусының биологиялық қасиеті

- Тауық эмбрионында нашар көбейеді,
дақылдандыру үшін жасуша дақылын пайдаланады.
- ЦПӘ әлсіз көрінеді, бірақ гемагглютинин бар
болғандықтан
–
индикациялау
және
идентификациялау
үшін
гемадсорбцияны
пайдаланады.
Паратұмау
вирусы
эксперименттік
жануарлардың (хомяктар, ақ тышқандар, жас ақ
егеуқұйрықтар, жас теңіз шошқаларының) өкпесінде
көбейеді (клиникалық көрініссіз).
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

16. Патогенез және клиника

Зақымдалу жолы – ауа-тамшылы
Инкубациялық кезең – 3-6 күн
Біріншілік репродукция – жоғары тыныс жолдарының
эпителиі
жоғары тыныс жолдарының к а т а р ы (әсіресе
балаларда ауыр өтеді)
Асқыну: бактериалды пневмония, отит
Антидененің болуы реинфекцияға кедергі бола алмайды
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

17. Паротит вирусы

Геном – біржіпшелі РНК, НN және F ақуызнан
тұратын суперкапсид бар. Гемагглютинациялаушы,
гемолитикалық, нейраминидазалық және симпласт
түзуші белсенділікке ие. Вирус тауық эмбрионында
және жасуша дақылында сипласт
түзе отырып жақсы көбейеді.
Антигендік құрылымы
тұрақты, сероварианттары
белгісіз.
https://slideplayer.com/slide/3383543/
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

18. Паротит патогенезі

Кіру қақпасы: жоғары тыныс жолдары
Бірінщілік репродукция: мұрын – жұтқыншақ және құлақ
маңындағы сілекей бездерінің эпителиі
Қ а н (вирусемия)
қабыну және дене температурасының
жоғарылауы
ішкі ағзалар:
аталық без,
ұйқы безі,
қалқанша безі, ми
@ssmukz
semeymedicaluniversity
қабыну,
асқыну,
менингит
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

19. Эпидемиялық паротиттің клиникалық көрінісі

- манифестті
инфекция
- екіжақты паротит
- эпидидимоорхит
- асептикалық
менингит
- оофорит
- панкреатит
https://en.wikipedia.org/wiki/Mumps
https://www.the-sun.com/lifestyle/401902/whatis-mumps-symptoms-vaccine-treatment-andsigns-in-adults/
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

20. Зертханалық диагностика

Зерттеу материалы –
сілекей, цереброспинальді
сұйықтық, зәр, қан сарысуы.
Вирус тауық эмбрионының
немесе тауық
фибробласттарының жасуша
дақылдарында дақылданады.
Серологиялық әдістер – ГАТР,
ИФР, БР, КБР, ИФТ
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
https://safeapp.me/blog/2019/12/22/mycoplasmagenitalium-another-common-sti/
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

21. Қызылша вирусының жүйеленуі және номенклатурасы

Туыстасы: Paramyxoviridae
(para – маңында, myxa – шырыш)
Род: Morbillivirus – қызылша
және жеделдеу склероздаушы
панэнцефалит вирусы
1954 ж. Дж. Эндерс және Т.
Пиблес ашты.
Өлшемі 120-250 нм,
гликопротеидті өсіндісі бар
суперкапсид, нейраминидаза
анықталмаған.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
https://www.slideshare.net/Medical_PPT_
Images/measles-virus-medical-images-for-power-point
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

22. Дақылдануы

Жасуша дақылында дақылдандырады, онда
цитопатикалық әсер шақырады: гигант жасушалардың,
симпласттардың немесе шыбық тәрізді жасушалардың
түзілуі.
Гемагглютинациялаушы қасиеті: маймылдардың
эритроцитін аглютинациялайды.
Идентификация үшін
гемадсорбция және
гемадсорбцияны тежеу
реакциясы (жасуша дақылында)
қолданылады.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

23. Эпидемиология және патогенезі

Зақымдалу жолы: ауа-тамшы
Біріншілік репродукция: жоғары тыныс жолдарының және
мұрын – жұтқыншақтың шырышты қабатының эпителиі
қан
(вирусемия)
ОЖЖ
энцефалит
капиллярлар эндотелінің
зақымдалуы
бөртпе, интоксикация, жоғары t,
ОЖЖ-нің нейрондарында персистенциялануы мүмкін
жеделдеу склероздаушы панэнцефалит
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

24. Клиника

Қызылшаның белгілері:
Температура (38-390С)
Жөтел, мұрынның бітелуі, көздің
қызаруы
Бөртпе
Қызылшаға тән белгілер —
ауыздың, жұмсақ және қатты
таңдайдың
шырышты
қабатында ұсақ
ақшыл
бөртпелер
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
https://www.health.nsw.gov.au/Infectious/
measles/Pages/key-facts.aspx
https://www.sciencephoto.com/media/2594
38/view/measles-koplik-s-spots-in-mouth
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

25. Зертханалық диагностика

Зерттеу материалы –
мұрын-жұтқыншақтан
шайынды,
бөртпе элементтерінен
сүртпе, қан, зәр.
Серологиялық әдістер –
ГАТР, БР, КБР және
От-ПТР
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
қан жұқтырылған жасуша
дақылындағы көпядролы гигиант
жасушалар
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

26. Туыстастығы: Togaviridae. Қызамық вирусының құрылысы

Вирион сфера пішінді, өлшемі 60
нм.
Геном – біржіпшелі РНК,
гликопротеидтен тұратын суперкапсид:
Е1 – гемагглютинациялаушы
қасиетке ие,
Е2 – жасушамен әрекеттескенде
рецептор қызметін атқарады.
Екеуі де антиген болып табылады.
1 серовары белгілі.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
http://labmed.pro/analysis00029.html
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

27. Қызамық патогенезі

Жұқтыру:
ауа - тамшы жолы
Репродукция: мойын, желке, құлақ маңы бездері
( үлкеюі, ауырсынуы)
ҚАН
(вирусемия)
лихорадка, бөртпе,
жоғары тыныс
алу жолдарының,
зақымдануы
буындар мен бұлшықеттегі
ауырсыну
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
жүктілік кезінде
плацента арқылы
эмбрион зақымдалады,
даму ақауы (0-3 айда - 80%,
кейін – 8 - 25%),
ұрықтың өлуі мүмкін
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

28. Жүре пайда болған қызамықтың клиникалық симптомдары

Инкубациялық кезең – 11-24 күн
Ауру аздап дене температурасының
көтерілуімен және жеңіл катаральді
симптомдармен, конъюнктивитпен,
сонымен бірге мойынның артқы және
желке лимфа түйіндерінің үлкеюімен
(«қызамықтық мүйіздер») басталады.
Сосын барлық денеге жайылған
нүктелі-папулезді бөртпе пайда
болады.
Негізінен қызамық балаларда
жеңіл өтеді.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

29. Туа пайда болған қызамықтың клиникалық көрінісі

• Үштік ақаудың дамуы:
- Толығымен көрмей қалатын көру ағзаларының
зақымдалуы
- Толығымен естімей қалатын есту ағзаларының
зақымдалуы
- Күрделі комбинирленген жүрек ақауларының
дамуы
• Есту, көру және ОЖЖ біріккен зақымдалуы ақыл –
ой дамуының артта қалуына әкеледі.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

30. Дақылдандыру

• Қызамық вирусы қоян және маймылдың бүйрек
жасушасынан алынған VERO, адамның амион
жасушасынан алынған дақылда өседі.
• Вирус жасуша цитоплазмасында көбейеді, онда
жасуша моноқабатының ошақты деструкциясын және
цитоплазматикалық эозинофильді қосындылардың
түзілуін шақырады.
• Қызамық вирусы әдетте инфекция симптомсыз өтетін
әртүрлі зертханалық жануарлардың (маймыл, хомяк,
қояндар, егеуқұйрықтар) организмінде көбеюге
қабілетті.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

31. Қызылша, паротит, қызамықтың профилактикасы

Вакцинаның әртүрлі түрлері бар:
1. Қызылшаға моновакцина (тірі
аттенуирленген)
2. Паротитті аттенуирленген вакцина
3. Қызамықтық аттенуирленген
вакцина
4. Ассоциирленген екі және үштік
вакциналар: қызылша, паротит және
қызамық вакцинасы (ҚҚП).
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

32.

Табиғи шешек (variola vera)-немесе қорасан
шешек өте қауіпті жоғары қатынастық жұқпалы
ауру, ауа-тамшылы,ауа-шаң жолдарымен , дене
қызбасымен, өткір интоксикациямен
сипатталады.

33.

Шешек туралы алғашқы дерек
• Шешек ауруы ерте заманнан бері белгілі
адамдардың жұқпалы індеті.
• Шешек ауруын жұқпалы ауру деп
сипаттаған алғашқы дәрігер Ибн Сина
болды.
• Б. з. д. VI ғасырда шешек ауруы Еуропаға
еніп, XVI-XVII ғасырларда барлық жерге
таралып, жойқын індеттер тудырды.
• Еуропада шешек ауруымен жыл сайын 10
миллионға дейін адам ауырып, өлім 25-40%
- ға жетті.
Ибн-Сина (Авиценна)
• 1796 жылы ағылшын дәрігері Э. Дженнер
адамға сиыр шешегін егу арқылы шешек
ауруының
алдын-алу әдісін ұсынды,
кейінгі жылдары оған қарсы вакцинация
кеңінен таралды.

34.

• Ресейде 1918 жылы жалпы вакцинация енгізілді..
• 1958 жылы ДДҰ КСРО-ның ұсынысы бойынша ауруды жою
бағдарламасын қабылдады.
• 1977 жылы Сомали мемлекетінде әлемдегі ең соңғы табиғи
шешек ауруы
тіркелді.Табиғи шешек нозологиялық ауру
түрінде жойылды.
• 1978 жылы Бирмингемде зертханалық инфекция нәтижесінде
екі адам ауырып қалды.
• 1980 жылы ДДҰ-ның 33-ші сессиясында шешек ауруын жою
туралы сертификатқа қол қойылып, шешек ауруына қарсы
вакцинация тоқтатылды. Алайда, шешек вирусының мәдениеті
кейбір вирусологиялық орталықтарда сақталады. Табиғи шешек
қоздырғышына генетикалық жағынан өте жақын вирустардан
туындаған аурулар бар, сондықтан өте қауіпті (карантиндік)
жұқпалы ауруға қатысты сақтануы тиіс.

35.

Этиология
• Табиғи шешек қоздырғышы- Orthopoxvirus variolae - тұқымға
жатады Orthopoxvirus.
• Шешек қоздырғышы 1906 жылы Германияда Энрике Пашен
ашқан, сондықтан вирустың көрінетін қарапайым бөлшектері
Пашен денелері деп аталады.
• Вирус құрамында РНҚ бар, мөлшері 200300 мкм, цитоплазмада көбейіп,
қосындылар түзеді.
• Табиғи шешек вирусының адам қанының
А тобындағы эритроциттермен
антигендік байланысы бар, бұл
иммунитеттің әлсіздігін, адамдар
тобының жоғары ауруы мен өлімін
тудырады.

36.

Эпидемиология
• Инфекцияның жұқтыру көзі- науқас адам,аурудың барлық
кезеңдерінде жұқпалы.
• Берілу механизмі-аэрозоль арқылы
• Инфекция ауалы – тамшылы жолмен және тұрмыстық
заттармен,науқастың киімдерімен жанасқанда жұғады.
• Шешек ауруы сезімталдығы өте жоғары, контагиоздық
индексі 95% құрайды.
• Ауырып тұрғаннан кейін тұрақты иммунитет қалыптасады,
дегенмен аурудың қайталанатын жағдайлары сипатталған.

37.

Патогенез
Вирус ағзаға жоғарғы тыныс алу жолдарының
шырышты қабаты арқылы еніп,регионарлық лимфа
түйіндеріне шоғырланады, 1-2 күннен кейін қанға
өтіп, вирусемияны тудырады.
Вирустарды
ретикулоэндотелиальды
жүйенің
жасушалары (ағзаның әртүрлі бөліктерінде таралған,
кедергі және фагоцитарлық функция және
метаболизм функциясы бар жасушалар жүйесі)
сіңіреді, онда вирус эпителий ұлпасына таралып,
экзантема мен энантема қалыптасады.

38.

Клиникалық көрініс
Жасырын
кезеңінің
ұзақтығы-5-14
күн,кейде 22 күнге дейін созылады.

39.

Табиғи шешектің бірнеше клиникалық түрлері
1.
Жеңіл түрі
Вариолоид
бөртпесіз шешек
температурасыз шешек
Аластрим
2. Орташа ауырлығы
• Дискреттік шешек
3.
Ауыр түрі
Жаппай біріккен шешегі
Геморрагиялық немесе қарайған қосылысқан шешек
Шешек пурпурасы

40.

Жеңіл түрі
1. Вариолоид бұл егілген адамдарда кездесетін табиға шешек
Ол аурудың қысқа кезеңімен , элементтердің аздығымен,
олардың
супурациясының
болмауымен
сипатталады,
Вариолоидта тыртықтар пайда болмайды.
2. Бөртпесіз шешек кезінде тек бастапқы кезеңде шешекке тән
табиғи белгілер байқалады: бас ауруы және сакрум
аймағындағы ауырсыну. Ауру 3-4 күнге созылады.
3. Температурасы жоқ шешек: теріде және шырышты
қабықтарда түйіндік-көпіршікті бөртпе пайда болады; жалпы
жағдай бұзылмайды. Бөртпесіз шешек пен шешек ауруын
температурасыз білу тек инфекция ошағында мүмкін болады.
4. Шешектің жеңіл түріне Оңтүстік Америка мен Африка
елдерінде кездесетін аластрим (синоним: ақ шешек, шешек)
жатады. Бұл пішін тыртық қалдырмайтын ақ бөртпелердің
болуымен сипатталады.

41.

Орташа ауырлық түрі
1.алдын-ала болжау кезеңі (2-4 күн);
2.бөртпе кезеңдері(4-5 тәулік);
3.іріңдеу кезеңі (7-10 тәулік);
4.реконвалесценция кезеңі(20-30 тәулік ).

42.

Алдын-ала болжау кезеңі (2-4 күн) қауіпті , қалтырау, дене
температурасының 39,5—40°дейін көтерілуінен басталады. Жүрек айнуы,
құсу, қатты
бас ауруы және бел аймағында ауырсыну пайда
болады.Аурудың 2-3-ші күнінде кейде денеде бөртпе пайда болады. Бірақ
бұл бөртпе анық емес. Осы кезеңнің соңында, аурудың 3-4-ші күнінде
температура күрт төмендейді, жалпы жағдай жақсарады.

43.

Бөртпе кезеңі (4-5 күн) шешек бөртпесі пайда болады. Ең алдымен, ол
ауыздың, жұмсақ таңдайдың, назофаринстің, конъюнктиваның шырышты
қабаттарында, содан кейін теріде бірінші бетке, бастың, мойынның, кейін
қолдың, дененің және аяқтың түктерінде пайда болады.7-8-ші күні
көпіршіктер пустулаларға айналады.

44.

Іріңдеу кезеңі температураның
көтерілуімен және науқастың
жағдайының күрт нашарлауымен
бірге жүреді. Терінің, әсіресе беттің
күрт ісінуі байқалады.Мұрын
жолдары іріңді экссудатпен
толтырылады. Аузынан жағымсыз
иіс шығады. Жұтынғанда,
сөйлегенде, зәр шығаруда, дефекация
кезінде ауырсыну белгісі байқалады,
бұл бронхтың шырышты қабығында,
конъюнктивада бір уақытта
көпіршіктердің пайда болуына
байланысты болады. 3-ші аптаның
басында пустула аурулары ашылып,
олардың орнында қара қабыршақ
пайда болады. Науқаста төзімсіз
қышу байқалады.

45.

7-ші күн пустулярлы бөртпе

46.

47.

Реконвалесценция кезеңі (20-30 күн) аурудың 4-5 аптасынан
басталады.Науқастың жағдайы біртіндеп жақсарады, температура
қалыпқа келеді.Осы кезеңде қабыршақтың толықтай болмауы және
қарқынды пиллинг пайда болады. Қабыршақтар
түскен уақытта
орнында қызғылт тыртық
қалады, ал қара терісі бар адамдарда
депигментация тыртықтары болады.Асқынбаған жағдайларда ауру 5-6
аптаға созылады.

48.

Ауыр түрі
• Жаппай біріккен шешек бүкіл денеге, оның ішінде бастың, беттің, жоғарғы
тыныс жолдарының шырышты қабаттарына және конъюнктиваға тез
таралатын көп бөртпелермен сипатталады. Везикулалар тез арада
пустулаларға айналады. Ауру тұрақты жоғары температурамен, ауыр
токсикозбен жүреді. Өлім-30%.
• Пустулярлы-геморрагиялық шешек пен инкубациялық кезең де қысқарады.
Жоғары температура, токсикоз байқалады. Геморрагиялық көріністер
папула пайда болған кезде қалыптасады, бірақ әсіресе қарқынды —
пустулалардың пайда болу кезеңінде, оның мазмұны қанды болып,
алдымен қара қоңыр, содан кейін қара түс береді. Қақырықта, құсықта,
зәрде қан болуымен анықталады. Геморрагиялық пневмонияның болуы
мүмкін. Өлім - 70%.
• Шешек күреңінде (қара шешек) жасырың кезең қысқарады. Аурудың
алғашқы күнінен бастап температура 40,5°дейін көтеріледі. Теріге,
шырышты қабаттарға және конъюнктиваға бірнеше қан кетулер тән ,
мұрыннан, өкпе, асқазан, бүйректе байқалады . Өлім-100%.

49.

Асқынулар
инфекциялық-токсикалық
менингоэнцефалит
пневмония
Абсцесс
флегмондар
сепсис
кератит соқырлыққа әкеледі

50.

Диагностика
• Зерттеуге алынатын заттар :визикула және
пустула бөлінділері ,мұрын-жұтқыншақ
шайындысы , сілекей,қан,бөртпе қабықшалары,
зақымданған ағзалардың тіндері.Вирусты тауық
эмбрионы және жасуша дақылдары арқылы
бөлуге болады. Зерттелетін материалдағы вирус
антигендерін анықтау және ауруханаға жатқызу
кезінде және 10-14 күннен кейін алынған қан
сарысуындағы ерекше антиденелерді анықтау
үшін пайдаланады, ИФТ.

51.

Емдеу
1. Табиғи шешекпен ауыратын барлық науқастар ауру басталғаннан
бастап кемінде қырық тәулік уақытта жұқпалы аурулар госпиталінің
мамандандырылған бөлімшелеріне дереу емдеуге жатқызылуы тиіс
2. Аурухана жағдайында науқас ем алу
тәртібін сақтауы
керек(қабыршақтар жойылғанға дейін созылады)
3. Диета-механикалық және химиялық жеңіл (стол № 4)
4. Этиотропты емдеу (метисазон - 4-6 тәулік бойы күніне 2 рет 0,6 г,
балалар-дене салмағының 1 кг-на 10 мг-нан; рибавирин - 5 күн бойы
тәулігіне 1 рет 100-200 мг/кг-нан; ұрықтануға қарсы
иммуноглобулин-бұлшықетке 3-6 мл-нан; екіншілік бактериялық
инфекцияның алдын алу-жартылай синтетикалық пенициллиндер,
макролидтер, цефалоспориндер)
5. Табиғи шешектің патогенетикалық емі (жүрек-қан тамырлары
препараттары; витамин терапиясы; десенсибилизациялайтын заттар;
глюкоза-тұз және полион ерітінділері; глюкокортикоидтар)
6. Симптоматикалық емдеу (анальгетиктер; ұйықтататын дәрідәрмектер; қабыршақтың пайда болу кезеңінде қышуды азайту үшін
1% ментол жақпа майы қолданылады)

52.

Алдын алу
• Аурудың алдын алу шаралары ретінде, ең алдымен,
вариоляция бөлінеді (яғни алғашқы және қауіпті емес
вакцинада вакцинация әдісі қолданады ).
• Табиғи шешек-бұл алғашқы , сондай-ақ жаппай вакцинация
арқылы жеңіске жеткен жұқпалы аурулардың бірі.
• Сонымен бірге, табиғи шешекке қарсы егу – 70-жылдардың
аяғында КСРО аумағында қолдану тоқтатылған алдын алу әдісі,
яғни қазір шешекке қарсы екпелер арнайы түрде жасалмайды.
• Табиғи шешек аса қауіпті инфекция ретінде әсер ететіндігін
ескере отырып, ауру адамдар, сондай-ақ ықтимал инфекцияға
жақын адамдарға стационар жағдайында тиісті клиникалық
тексеру және емдеу жүргізу, міндетті түрде оқшаулау қажет.
Науқаспен бірге байланыста болған адамдар үшін (немесе
шешектің белгісіне қатысты күдік бар адаммен) 17 тәулік
уақытқа карантин белгіленеді.

53. НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz