Нейровирустық инфекциялардың қоздырғышы - арбовирустар, рабдовирустар, буньявирустар, приондар

1.

Тақырып: «Нейровирустық инфекциялардың
қоздырғышы - арбовирустар, рабдовирустар,
буньявирустар, приондар»
тар
г. Семей
2020 ж.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

2. Негізгі сұрақтар:

Арбовирустар, буньявирустар, рабдовирустар вириондарының құрылымы мен
химиялық құрамын айтады
Арбовирустар, буньявирустар, рабдовирустар антигендерін атап береді
Арбовирустар, буньявирустар, рабдовирустарды дақылдандыру туралы айтып береді
Арбовирустар, буньявирустар, рабдовирустар төзімділігі туралы айтып береді
Нейровирустық инфекциялар - кене энцефалиті, құтыру, Конго-Қырым геморрагиялық
қызбасы инфекциясы зақымдануының патогенезін түсіндіреді
Нейровирустық инфекциялар - кене энцефалиті, құтыру, Конго-Қырым геморрагиялық
қызбасы кезінде иммунитеттің даму механизмін түсіндіреді
Кене энцефалиті, құтыру, Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы микробиологиялық
диагностикасы туралы айтып береді
Приондардың құрылысы мен химиялық құрамын айтып береді
Приондар тудыратын ауруларды атап береді
Прионды аурулардың патогенезі туралы айтып береді
Прионды аурулардың зертханалық диагностикасы туралы айтып береді
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

3. Туыстасы: R a b d o v i r i d a e Құтырма вирусы

Вирус оқ пішінді формада.
Ұзындығы 180 нм, диаметрі
- 60-85 нм.
Геном – біржіпшелі РНК,
РНК- полимеразасы бар.
Вирус бөлшегі екі қабатты
липидті мембранамен, беті
шиптармен қоршалған
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

4. Құтырма эпидемиологиясы

Құтырма – зооантропоноз.
Вирустың көзі және резервуары: шөпқоректі жабайы және
үй жануарлары: иттер, мысықтар, қасқырлар, қорқаулар,
түлкілер, жарқанаттар және т.б.
Берілу жолдары:
• шағу, тістеу (зақымдалған жануардың сілекейі
арқылы),
• аэрогенді –
жарқанаттардан.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

5. П а т о г е н е з

Патогенез
Біріншілік репродукция:
ену қақпасына жақын жатқан бұлшықет тіні
периневральді кеңістік (3 мм сағатына)
ОЖЖ жасушасы
(гипокамп, сопақша ми, бас жүйке талшықтары,
симпатикалық ганглилер)
көбею
қан
сілекей бездері
вирустың
бөлінуі
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

6. Қ ұ т ы р м а: жалпы клиникалық картинасы

- Инкубациялық кезең - 10 күннен 1 жылға дейін;
- Аурудың жалпы ұзақтығы — 4-7 күн;
- Алғашқы белгілер тістеу және шағу орнында
байқалады;
- Жалпы әлсіздік, дене температурасының жоғарылауы,
ұйқының бұзылуы анықталады;
- Құтырманың өршу кезеңі: судан қорқу ұстамасы,
психомоторлы қозу ұстамасы: галлюцинация, көп
мөлшерде сілекей бөліну;
- Салданулар, өлім жүрек тоқтауынан немесе тыныс
алу орталығының салдануынан болады.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

7. Құтырманы зертханалық растау

Гистологиялық зерттеулер:
• Жасушадан Бабеш – Негри
денешіктерін анықтау
• Иммунофлюоресцентті талдау
көмегімен жасушадан құтырма
вирусының антигендерін
анықтау
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

8. Құтырманың зертханаық диагностикасы

Науқас тірі болса
диагноз клиникалық
мәліметтер бойынша
қойылады
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
Науқастың сілекейін, ми
тінінен немесе жақасты
безінен алынған
материалды жаңа туған
тышқандарға немесе
сириялық хомяктарға
жұқтыру арқылы
биологиялық сынама
қоюға болады.
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

9. Құтырма профилактикасы

Емі: симптоматикалық
Профилактика: антирабикалық тірі
вакцина («фиксирленген вирус»)
белсенді иммунитет,
антирабикалық сарысу
пассивті
иммунитет
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

10. Арбовирустар

• Көптеген
• Ерекшеліктері - қансорғыш
буынаяқтылардың шағуы арқылы берілуі.
• Ауру
• Вирусты ауру тасымалдаушының өмірлік циклімен
және оның өмір сүру мекенімен байланысты
мезгілділікпен сипатталады.
• Арбовирустар – таксономиялық үсінік емес.
400 вирустың ішінде шамамен 100-і адам үшін патогенді.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

11.

Арбовирустар
Flaviviridae
Bunyaviridae
КЭВ, ОГҚ, СЛВ,
БНҚ, ЖЭҚ
@ssmukz
semeymedicaluniversity
ҚКГҚ,
SSMUofficial
ssmukz
Togaviridae
Қызамық
вирусы
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

12. Flavivirus

Бұл вирустардың адам патологиясында
маңызы жоғары –
- кенелік энцефалит,
- Омбы, геморрагиялық қызбасы,
- Қырым геморрагиялық қызбасы,
- Батыс Ніл қызбасы.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

13. Flavivirus

1. РНК-құрамды, өлшемі 40-50 нм, сфера
пішінді, суперкапсиді бар.
2. Тауық эмбрионында, жасуша
дақылында ошақты дегенерация тудыра
отырып көбейеді.
Гемагглютинациялаушы
белсенділікке ие.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

14. Кене энцефалитінің эпидемиологиясы

Инфекция көзі: көптеген омыртқалылар сүтқоректілер және Алтай, Сібір тайгасының
құстары (табиғи – ошақты ауру).
Тасымалдаушылар:
иксод кенелері.
Жұқтыру жолдары:
трансмиссивті – кенелер – 80% жағдайда,
алиментарлы – шикі сүт – 20% жағдайда.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

15. Кене энцефалитінің патогенезі

Біріншілік репродукция:
тамырлар эндотелиі жасушалары, лимфа түйіндері,
бауыр, көкбауыр (инкубациялық кезең 4-7 күн)
Вирусемия
ішкі ағзалар (бауыр және т.б.),
Орталық жүйке жүйесі (нейрондар)
энцефалит
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

16. Кене энцефалитінің клиникасы

Ауру жедел басталады: қалтырау, қатты бас ауру, дене
температурасы 38-390С, жүрек айну, құсу, бұлшықеттердегі
ауырсыну, олардың тартылуымен сипатталады, менингеальді
белгілер дамиды.
КЭ 3 негізгі формасын ажыратады:
лихорадкалы: менингит белгілері жоқ, соңы жағымды – 3050%;
менингеальді форма: менингеальді синдром, лихорадка,
астеникалық синдром – 40-60% науқаста;
ошақты форма: менингеальді синдром, бас миының ошақты
зақымданулары, салданулар, мидың стволды бөлігінің
зақымдануы - жүрек және тыныс алу қызметінің бұзылуы.
Жоғары өлімділік.
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

17.

• Серологиялық: қос
• Вирусологиялық:
сарысуда антиденені
анықтау - ГАТР, КБР,
заманауи әдістер - ИФТ
зақымдайды:
1. Тауық эмбрионы эмбрионның өлуі, ГАР
2. Тауық эмбрионының
жасуша дақылы және т.б
ЦПӘ, ГАТР
3. тышқандар – сорғыштар миына және теріастына
жануардың өлуі - БР
@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz

18.

Буньявирус тұқымдасы
(Bunuaviridae)
Бұл тұқымдастықтың масаларымен берілетін
алғашқы өкілі Орталық Африканың Буньямвера
жерінде табылған,сондықтан да осы топқа жататын
вирустар-буньявирустар деп аталған.
Буньявирус тұқымдасы 4 туыстасқа жатады:
Phlebovirus, Bunyavirus, Nairovirus, Hantavirus.

19.

Морфология
Буньявирустардың вириондары сфера пішінді, диаметрі -90-нан 110 нм
Нуклеокапсид сыртқы екі қабатты липидты суперкапсидпен жабылған. Оның бетінде
беткейлік торша түрінде біріктірілген гемагглютинациялаушы белсенділігі бар
ақуыздық құрылымдар (тікенекшелер –G1 жәнеG2 гликопротеиндер) орналасқан.
Геномы- шеңбер тәріздес тұйықталған және инфекциялық қасиеттері жоқ
үш
фрагменттен (L,M,S) тұратын минус (-) РНҚ молекуласынан құрылған. РНҚ фрагменттері
ішкі ақуыз және РНҚ полимеразамен (транскриптазамен ) байланысқан
Культивирлеу
Кеміргіштер денесінде (табиғи резерванттар) және Vero-6 жасушаларында – бүйрек
жасушаларында өсіріледі

20.

Қазіргі уақытта Hantavirus тұқымына Хантаа Дубрава, Пуумала, Сеул және т.б. жеке
вирустар деп аталатын 16 – дан астам серотиптер кіреді.Вирустың әр серотипі өзінің
табиғи резервуарымен сипатталады, мысалы, Пуумала үшін-Қызыл воль (бұл серотип
Удмуртияда айналады). Сеул-егеуқұйрық.

21.

Патогенез
Патогенез -тамырлардың зақымдануы негізі, ол әртүрлі органдарда, соның ішінде
бүйректе. Вирустың алғашқы көбеюі шырышты қабықтардың жасушаларында,
аймақтық лимфа түйіндерінде жүреді. Лимфа түйіндерінен қанға енеді, бұл
геморрагиялық синдромның дамуымен (бөртпе, склераның иньекциялануы, бет,
мойын гиперемиясы) дене қызбасы және капиллярлардың зақымдалуымен бірге
жүретін вирусияны тудырады. Қанмен бірге вирус бүйрекке барады , ол ми қабаты
мен бүйрек тінінің жасушаларына әсер етеді. Вирус несеппен бүкіл фебрильді
кезеңде шығарылады. Вирус көкбауырда, өкпеде көбейе алады. Иммундық
кешендер бүйрек гломеруласында және жинақталған түтікшелерде сақталады,
нәтижесінде анурияға дейін OPП қалыптасады

22.

Клиникалық көрністері
Инкубациялық кезең орташа есеппен 3-7-күннен 45 күнге дейін 2 апта
болады. Ауру жедел, t-39-40, миалгия, шырышты қабықтың гиперемиясы,
склерадан басталады. 3-4 күнде интоксикация және геморрагиялық синдромы
қосылады.
Олигурия бір уақытта қалыптасады, ауыр жағдайларда – анурия.Иммунитеті
жоғары, гуморальды болады.

23.

Диагностикасы
Вирусологиялық, серологиялық әдіс. Қазіргі таңда жалғыз әдіс - бұл жұпталған
сарысуларда МФА-ның серологиялық реакциясы және 4 есе өсу ГЛПС
диагнозын растайды .

24.

Спецификалық емес алдын-алу ГЛПС

25. Приондар PRION негізгі ақуыз жұқпалы агенттері

26. PRION - акроним «Protein only infection agent»

• PR- protein
IN - infection
• Жалпы құрылымдық ерекшеліктері бар
ақуыздардың полиморфты тобы
(инфекциялық және инфекциялық емес)

27. Белгілі жұқпалы агенттер

1. бактериялар
2.саңырауқұлақтар
3. қарапайым
4. вирустар

28. Жаңа инфекциялық агент

• 5-ші жұқпалы агент-ақуыздар приондар
генетикалық талдауда толықтай айырылған

29. Прио́ндар  

Прио́ндар
Адамдар мен жануарлардың орталық жүйке жүйесінің
қауіпті ауруларын тудырушы және өлімге әкеп соғады
(баяу инфекциялар)

30. Адамдардың приондық аурулары

1. куру -каннибал ауруы
2. Крейтцфельдт-Якоба уруы
(CDJ – Creutzfeldt-Jakob-Diseas)
3. Жанұялық фаталды ұйқысыздық
(FFI – Fatal Familial Insomnia)
4. Герштман-Штраусслер-Шейнкер Синдромы
(GSS – Gerstmann-Straussler-Scheinker Syndrome)

31. Куру -орталық жүйке жүйесінің ауыр бұзылуы

• Клиникалық көріністері
• Жасырын кезеңі 2-3 ай, 5-10
жасқа дейін.Жоғары
қозғыштық, ұзақ өтпелі
күлімсіреу, эйфория,атаксия,
жалпы дімкәстік,тізедегі
ауырсыну, діріл, қозғалыс
қызметінің бұзылуы деменция,
аштық пен шөлдеуден өлімдік
күлкімен сипатталады.

32. Куру-каннибал ауруы

• 1932 жылы Папуа аралындағы (Жаңа Гвинея)
тұрғындары арасында ғана кездесетін ауру.
• Дэниел Гайдушек (Daniel Carleton Gajdusek)

33. Куру кезіндегі патоморфологиялық өзгерістер

Қыртыста , қыртыс асты , мишықтағы
нейрондардың вакуолизациясы – status spongiosus.
• Нейрондардың
түсуі,
астроциттердің
гипертрофиясы, мишықта
көп
өзгерістер
болады

34. Крейтцфельдт-Якоб ауруы (БКЯ -CDJ )

• Бұл
ауру
көптеген
елдерде
кездеседі.
Инфекция
көзі – губка тәріздес энцефалопатиямен ауырған қойлар
және
сиырлар
(“сиыр
құтырмасы”).
Жеткілікті
дәрежеде
термиялық
өңделмеген
жоғарыда
айтылған
малдардың
етін және миын пайдаланғанда жұғады. Қозғалыс қызметі
бұзылады және деменция (жарыместік) дамиды
• Клиникалық көрністері:
Жасырын кезеңі 2-3 айдан бірнеше жылға дейін
Әртүрлі
дәрежедегі
ұмытшақтық,
көру
қабілеттілігінің
нашарлауы,
кәсіби
дағдылығын
жоғалту,
сирек
жағдайда
мінез
құлқының
өзгеруі,
қудалауға
ұшырау
қорқынышы,
кейде
бас
ауруы,
аяқ
алысының
нашарлауы,
бас
айналуы
байқалады.
Кейіннен
айқын
дизартрия,
үдемелі
деменция,
миоклоникалық атаксия пайда болады.
Алғашқы орт. жасы - 40-70 жас, қазіргі уақытта 27 жас.
(1990 жылдардың ортадағыдай) ауру

35. БКЯ-CDJ кезіндегі патоморфологиялық өзгерістер

қыртыста, қыртыс асты , мишықта– status
spongiosus.
Нейрондардың болмауы ,дегенерациясы

36. Прион ауруларының патогенезі

фолдингтің бірінші кезеңі болып табылады. (ақуыз
молекулаларының үш өлшемді құрылымының
қалыптасуының бұзылуы) немесе агрегацияның
басталуы (олигомеризация)

37. Макроорганизмдегі Pr пайда болу жолдары мен себептері

• 1. алиментарлық жол
• 2. ми тіндері мен мәйіт тіндерін
трансплантациялау (мысалы. донорлық
мүйізтұмсықтар), өсу гормондарының (бірліжарым жарияланымдар)
• 3. шаперондардың әсерінен PrPsс ақуызды
PrPс -ке түрлендіру
• 4. PRNP геніндегі мутация

38. PR тарату жолдары

• Ауыз қуысы арқылы енгенде , аш ішектің Пейер қағында Pr
жинақталуы (сол жақта-ТЭМ, оң жақта-жарық микроскопиясы)

39. Лимфоидты түзілімдерде бір уақытта репликациямен лимфа жүйесінің арнасына PR-ның таралуы.

40. В лимфоциттерінің көмегімен PR жүйке жасушаларының перифериялық процестеріне өтуі

41. Диагностика, емдеу перспективалары және алдын-алу

Вестерн-Блот әдісі : прион ақуыздарын анықтау
Ғылыми әзірлемелер:
1.Рекомбинантты гендерді жеткізу
2.Β-парақтар түзілуін тежеу
3.ТТЛП сарысу липопротеиндерінің төмендеуі
4. Тамақ өнімдерін өңдеудің санитариялық МЕМСТ-ын
сақтау

42. НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!

@ssmukz
semeymedicaluniversity
SSMUofficial
ssmukz
SemeyStateMedicalUni
www.ssmu.kz