Dataны пайдалануда оң және теріс әсерлерін бағалау

1.

ОҚУ МАҚСАТЫ:
10.3.1.4 Big Dataны пайдалануда оң және
теріс әсерлерін бағалау
Сабақ мақсаты:
Big Data ұғымы мен қызметін анықтау.
Big Dataны пайдалану мысалдарын
ұсыну.
Big Dataның артықшылығы мен
кемшілігін салыстыру.

2.

БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙІ
• Big Data ұғымы мен қызметін анықтады.
• Big Dataны пайдалану мысалдарын ұсынады.
• Big Dataның артықшылығы мен кемшілігін
салыстырады.
Vocabulary
көлем- объем- volume
жылдамдық-скорость- speed
операция- operation
болжам- прогноз- forecast
аналитика- analytics
даму- развитие- development
цифрлық құрылғылар- цифровые устройства- digital devices

3.

Big Data ұғымы қандай
мағынаны білдіреді?
Оны қандай салаларда
қоданамыз?
Big Data дегеніміз
не?
Big Data –ның
маңызы қандай?

4.

BIG DATA ҰҒЫМЫ ҚАНДАЙ МАҒЫНАНЫ БІЛДІРЕДІ?
БҮГІНГІ ТАҢДА BIG DATA ТЕРМИНІ НЕМЕСЕ «ҮЛКЕН ДЕРЕКТЕР» ДЕГЕН ТҮСІНІК ПАЙДА
БОЛДЫ. BIG DATA – ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ИННОВАЦИЯЛАР НӘТИЖЕСІНДЕ ПАЙДА БОЛҒАН ҮЛКЕН
КӨЛЕМДЕГІ ДЕРЕКТЕР. ОҒАН ҰЗАҚ ЖЫЛДАР БОЙЫ САҚТАЛҒАН ҰЯЛЫ БАЙЛАНЫС
АБОНЕНТТЕРІНІҢ МӘЛІМЕТТЕРІ, ІЗДЕУ ЖҮЙЕЛЕРІНДЕГІ СҰРАУЛАР ТІЗБЕГІ, ӘЛЕУМЕТТІК
ЖЕЛІЛЕРДЕГІ БЕЛСЕНДІЛІК, ТІПТІ ҚОҒАМДЫҚ ОРЫНДАРДАҒЫ БЕЙНЕ-БАҚЫЛАУ КАМЕРАЛАРЫНА
ЖАЗЫЛҒАН МАТЕРИАЛДАР ЖӘНЕ Т.Б. АҚПАРАТТАР КІРЕДІ. BIG DATA ТҮСІНІГІНІҢ НАҚТЫЛЫ БІР
АНЫҚТАМАСЫ ЖОҚ.

5.

BIG DATA ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
BIG DATA ТЕРМИНІ ТУРА МАҒЫНАСЫНДА «ҮЛКЕН АҚПАРАТ» ДЕГЕН ҰҒЫМДЫ
БІЛДІРЕДІ. ҮЛКЕН ДЕРЕКТЕР ТЕРМИНІН ДЕРЕКТЕРДІҢ ҮЛКЕН КӨЛЕМІН БАСҚАРУҒА
ЖӘНЕ ТАЛДАУҒА ҚАТЫСТЫ ДЕП БОЛЖАУҒА БОЛАДЫ. ДЕРЕКТЕР – КОМПЬЮТЕРДІ
БАСҚАРАТЫН ЖӘНЕ ЭЛЕКТР СИГНАЛДАРЫ ТҮРІНДЕ САҚТАЛАТЫН ЖӘНЕ БЕРІЛЕТІН
МАГНИТТІК, ОПТИКАЛЫҚ, МЕХАНИКАЛЫҚ ТАСЫҒЫШТАРҒА ЖАЗЫЛАТЫН ГАМАЛАР,
БЕЛГІЛЕР НЕМЕСЕ СИМВОЛДАР.
«BIG DATA» ТЕРМИНІ ҚЫСҚА УАҚЫТ ІШІНДЕ АЛУАН ТҮРЛІ, АУҚЫМДЫ,ҚҰНДЫ
ДЕРЕКТЕРДІ ЖИНАУ ДЕГЕНДІ БІЛДІРЕДІ. МҰНДАЙ ДЕРЕКТЕРДІ ӨҢДЕУ МАШИНАСЫЗ
ЖҮЗЕГЕ АСПАЙДЫ.

6.

BIG DATA НЕГІЗГІ МЫНА ОПЕРАЦИЯЛАРДЫ ОРЫНДАУЫ
ТИІС:
Volume: «стандартты» құжаттармен салыстырғанда өте үлкен
көлемдегі мәліметтерді өңдей білу.
Variety:Үлкен көлемде түсетін және үнемі келіп отыратын
жылдам ақпарат тасқынымен жұмыс істей білу. Яғни
мәліметтер белгілі бір деңгейде қалып қоймайды, үсті-үстіне
көбейіп отырады.
Velocity: Құрылымды және нашар құрылған мәліметтермен
жұмыс істей білу қажет.

7.

BIG DATA –НЫҢ МАҢЫЗЫ ҚАНДАЙ?
Мысалы, елімізде белгілі бір жеңілдікпен дәрі алатын адамдар
бар. Бірақ сол дәрінің жеткен-жетпегені туралы нақты дерек
жоқ. Қолмен тексергенде шықпады. Жақында нейрон желі
арқылы кімге дәрінің үлестірілгенін, кімге жетпегенін анық
білетін жағдай жасалды. 18 миллион адамды қолмен тексеріп
шығу біраз уақытты алады. Ал Big data-мен бұл ақпаратты
бірнеше секундта қарап шығуға болады. Сонымен қатар кез
келген компанияның қызметін онлайн алғанымызбен
жүктелуін 30 секундтай күтіп қаламыз. Егер осы компания Big
data-мен жұмыс істесе, қызмет бір-екі секунд уақытты алар еді.
Қазір пайда болып жатқан жүргізушісіз автомобильдер де – Big
data-ның жемісі.

8.

BIG DATA- НЫ ҚАНДАЙ САЛАЛАРДА ҚОДАНАМЫЗ?
Бүгінде компаниялар клиенттердің нақты санаттарының
қандай затты, қашан сатып алуды қалайтынын болжай алады.
Big data сондай-ақ компанияларға өз қызметін әлдеқайда
тиімді орындауға көмектеседі. Сонымен қатар экономикада,
банк қызметінде,өндірісте, маркетингте, телекоммуникацияда,
медицинада және деректер ағынының жылдамдығының артуы
тұрақты болатын, сапалы үлкен көлемдегі деректермен жұмыс
істейтін ірі салаларда қолданылады.

9.

10.

ҮЛКЕН ДЕРЕКТЕР КӨЛЕМІ, ЖАСАЛУ ЖЫЛДАМДЫҒЫ, ТҮРЛЕНУІ
ЖӘНЕ ӨЗГЕРГІШТІГІ БОЙЫНША ЕРЕКШЕЛЕНЕДІ. БҰЛ
СИПАТТАМАЛАРДЫ ТОЛЫҒЫРАҚ ҚАРАСТЫРАЙЫҚ.

11.

1. КӨЛЕМ.
BIG DATA ТЕРМИНІ ҮЛКЕН ӨЛШЕММЕН БАЙЛАНЫСТЫ. ДЕРЕКТЕР МӨЛШЕРІ –
ҚАЖЕТТІ НӘРСЕЛЕРДІ АНЫҚТАУДАҒЫ МАҢЫЗДЫ КӨРСЕТКІШ. КҮН САЙЫН
АЛТЫ МИЛЛИОН АДАМ САНДЫҚ МЕДИАНЫ ПАЙДАЛАНАДЫ, БҰЛ АЛДЫН АЛА
БАҒАЛАУ БОЙЫНША 2,5 КВИНТИЛЛИОН БАЙТ ДЕРЕКТЕР.

12.

2. АЛУАН ТҮРЛІЛІК.
ОЛ ҚҰРЫЛЫМДАЛҒАН ЖӘНЕ ҚҰРЫЛЫМДАЛМАҒАН ГЕТЕРОГЕНДІ КӨЗДЕР МЕН ДЕРЕКТЕР
ТАБИҒАТЫНА СІЛТЕМЕ ЖАСАЙДЫ. ОЛАР ЭЛЕКТРОНДЫҚ КЕСТЕЛЕР МЕН ДЕРЕКТЕР
ҚОРЛАРЫ, ЭЛЕКТРОНДЫҚ ХАТТАР, ФОТО, БЕЙНЕ, АУДИО ФОРМАСЫНДАҒЫ ДЕРЕКТЕР ДЕ
АНАЛИТИКАЛЫҚ ҚОСЫМШАЛАРДА ҚАРАЛАДЫ.

13.

3. ЖАСАЛУ ЖЫЛДАМДЫҒЫ.
ДЕРЕКТЕРДІ ТАЛАПТАРДЫ ҚАНАҒАТТАНДЫРУ ҮШІН ҚАНШАЛЫҚТЫ ТЕЗ
ЖИНАҚТАЛАТЫНЫ ЖӘНЕ ӨҢДЕЛЕТІНДІГІ ӘЛЕУЕТТІ АНЫҚТАЙДЫ.ЖЫЛДАМДЫҚ
АҚПАРАТ КӨЗДЕРІНЕН – БИЗНЕС ҮДЕРІСТЕРДЕН, ҚОСЫМШАЛАРДЫҢ ЛОГОЛАРЫНАН,
ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІЛЕР МЕН МЕДИА САЙТТАРЫНАН, СЕНСОРЛАРДАН, МОБИЛЬДІ
ҚҰРЫЛҒЫЛАРДАН АҚПАРАТ АҒЫНЫНЫҢ ЖЫЛДАМДЫҒЫН АНЫҚТАЙДЫ.

14.

4. ӨЗГЕРГІШТІК – ӨҢДЕУ МЕН БАСҚАРУДЫ ҚИЫНДАТАТЫН УАҚЫТТЫҢ КЕЙБІР
СӘТТЕРІНДЕ ДЕРЕКТЕРДІҢ ТҰРАҚСЫЗДЫҒЫН СИПАТТАЙДЫ.

15.

BIG DATA ҰСЫНАТЫН АРТЫҚШЫЛЫҚТАР :
1. ӘРТҮРЛІ КӨЗДЕРДЕН ДЕРЕКТЕРДІ ЖИНАУ.
2. НАҚТЫ УАҚЫТТА ТАЛДАУ АРҚЫЛЫ- БИЗНЕС ПРОЦЕСТЕРІН ЖАҚСАРТУ.
3. ҮЛКЕН КӨЛЕМДІ ДЕРЕКТЕРДІ САҚТАУ.
4. ИНСАЙТТАР. BIG DATA ҚҰРЫЛЫМДАЛҒАН ЖӘНЕ ЖАРТЫЛАЙ ҚҰРЫЛЫМДАЛҒАН
ДЕРЕКТЕРДІҢ КӨМЕГІМЕН ЖАСЫРЫН АҚПАРАТҚА АСА БАЙ.
5. ҮЛКЕН ДЕРЕКТЕР ТӘУЕКЕЛДІ АЗАЙТУҒА ЖӘНЕ ҚОЛАЙЛЫ ТӘУЕКЕЛ-ТАЛДАУШЫНЫҢ
АРҚАСЫНДА ДҰРЫС ШЕШІМДЕР ҚАБЫЛДАУҒА КӨМЕКТЕСЕДІ.

16.

BIG DATA –НЫҢ ҚИЫНШЫЛЫҚТАРЫ:
1. ДЕРЕКТЕРДІҢ ҚҰПИЯЛЫЛЫҒЫ - BIG DATA БІЗДІҢ ЖЕКЕ ӨМІРІМІЗ ТУРАЛЫ
КӨПТЕГЕН АҚПАРАТТЫ ҚАМТИДЫ, ОНЫҢ ҚҰПИЯЛЫЛЫҒЫН САҚТАУҒА ТОЛЫҚ
ҚҰҚЫМЫЗ БАР.
2. ДЕРЕКТЕРДІ ҚОРҒАУ – ЕГЕР БЕЛГІЛІ БІР МАҚСАТ ҮШІН БІЗДІҢ ДЕРЕКТЕРІМІЗ
БӨГДЕ ЖАНДАРДЫҢ ҚОЛЫНДА БОЛСА, ОСЫ ДЕРЕКТЕРІМІЗДІҢ САҚТАЛУЫ МЕН
ҚАУІПСІЗДІГІНЕ СЕНІМДІ БОЛА АЛАМЫЗ БА?

17.

1-тапсырма.
- Интернетті пайдаланып, төмендегілерге талдау жасаңдар:
Үлкен ақпараттардың негізгі көздеріне
Бизнестің дамуына Big Dataның ықпалын
Біздің елімізде Big Dataның дамуына
Дескриптор:
Big Data ұғымы мен қызметін анықтайды.
2-тапсырма.
- Big Dataны пайдалануда оң және теріс әсерлеріне екі мысал ұсыныңдар. Түсініктеме беріңдер
Дескриптор:
Big Dataны пайдалану мысалдарын ұсынады.
3-тапсырма.
- Пайдасы мен зиянын бағала:
Big Dataны пайдаланудың;
Адам үшін ақпараттың шамадан тыс көп болуының;
Қоғам үшін ақпараттың шамадан тыс көп болуының.
Дескриптор:
Big Dataның артықшылығы мен кемшілігін салыстырады.
Үй тапсырмасы: Оқулық 186-190беттер оқу