Zaxm. Etiologiyasi, yuqishyo'llari, klassifikatsiyasi, umumiy kechishi

1.

Zaxm:
etiologiyasi,yuqishyo'llari
, klassifikatsiyasi,
umumiy kechishi
Abdisalomova
Maftuna 404-1ped

2.

Zaxm asosan jinsiy yo'l bilan
yuquvchi, surunkali, sistemali
kasallik bo'lib, teri yoki shilliq
pardalar orqali rangsiz, oqish
trepanemalarnining
organizmga kirishi natijasida
vujudga keladi.
Kasallikning birinchi va ikkinchi
davri funksional yallig'lanish
bilan kechsa, uvhinchi davrida
struktur jarohatlanish vujudga
keladi.

3.

Etiologiyasi. Zaxm
qo'zg'atuvchisi-treponema
pallidum 1905-yil F. Shaudin
va Ye. Goffmanlar tomonidan
ochilgan fakultativ anaerob
bo'lib, mikroskop ostida
spiral ko'rinishli, 8-12ta bir
tekis burmalari bor,
mayatniksimon, to'lqinsimon,
bukilgan va rotator(aylanma)
harakatlarga ega.

4.

Ko'ndalang bo'linish yo'li
bilan har 30-33soatda
ko'payadi
Antibiotik va kimyoviy
moddalar ta'sirida yuqori
haroratda tez nobud
bo'ladi, past haroratga
chidamli.
Omon qolishi uchun
sista yoki L shakliga
aylanadi.

5.

Oqish treponema
fakultativ anaerob
bo'lganligi sababli
limfaning tipik parazitlari
qatori limfa tomirlari,
to'qimalar orasidagi
tirqishlar va hujayra
ichida yashaydi
Organizmda dastlab
gumarol immunitet,
keyinchalik hujayraviy

6.

Yuqish yo'llari. Faqat
insonlarda kuzatiladigan
kasallik.
Teri va shilliq pardalar orqali,
sog'lom insonga bemorlar bilan
jinsiy aloqa qilishi tufayli
yuqadi.
Kamdan kam hollarda
o'pishish, bemorlarning shaxsiy
gigiyena anjomlaridan
foydalanish tufayli yuqishi
mumkin.

7.

Bemor qonini serologik
tekshiruvlardan o'tkazmay
yuzagi ko'rsatmaga asosan
ko'p qon yo'qotgan insonga
bevosita quyish orqali ham
yuqishi mumkin
Kasbdagi ehtiyotsizlik
natijasida shifokorlar yuqtirishi
mumkin
Homilador ayol zaxm bilan
og'rigan bo'lsa platsenta orqali
homilaga o'tishi mumkin.

8.

Zaxmning xalqaro
klassifikatsiyasi
A50. Tug'ma zaxm
A51. Erta zaxm
A52. Kech zaxm
A53. Zaxmning
aniqlanmagan boshqa
turlari
Bular ham o'z navbatiga
tasniflanadi

9.

A50. Tug'ma zaxm
A50.0 Simptomli erta tug'ma
zaxm (2yoshgacha kuzatiladi)
A50.1 Erta, tug'ma yashirin
zaxm
A50.2 Aniqlanmagan erta
tug'ma zaxm
A50.4 Kech tug'ma neyrosifilis
A50.5 Kech tug'ma zaxmning
boshqa simptomli turlari
A50.6 Kech yashirin tug'ma
zaxm

10.

A50.7 Aniqlanmagan kech tug'ma
zaxm
A50.9 Aniqlanmagan tug'ma zaxm
A51 Erta zaxm
A51.0 Jinsiy a'zolarning birlamchi
zaxmi
A51.1 Anal soha birlamchi zaxmi
A51.2 Boshqa sohalarda
joylashgan biralmchi zaxm
A51.3 Teri va shilliq pardalar
ikkilamchi zaxmi

11.

A51.4 Ikkilamchi
zaxmning boshqa turlari
A51.5 Erta yashirin zaxm
A51.6 Aniqlanmagan erta
zaxm

12.

A52.8 Kech yashirin zaxm
A52.9 Aniqlanmagan kech
zaxm
A53 Zaxmning
aniqlanmagan boshqa
turlari

13.

Orttirilgan zaxmning
umumiy klinik kechishi
Orttirilagan va
davolanmagan zaxmda
davrlarning alamshinib
turishi kuzatiladi.
Zaxmning inkubatsion,
birlamchi, ikkilamchi va
uchlamchi davrlari
mavjud.

14.

15.

Inkubatsion davri. Kasallik
yuqqandan to uning klinik
belgilari-qattiq shankr paydo
bo'lgunicha o'tgan davrga
aytiladi. O'rtacha 3-4 hafta.
Boshqa kasallik bilan og'rib
antibiotik qabul qilganligi sababli
inkubatsion davr 1.5-2 oygacha
uzayishi mumkin.
Og'ir kasallar, alkologol
istemolidagilarda inkubatsion
davr qisqa 15-18kun bo'ladi.

16.

Inkubatsion davrda
treponema ma'lum bir
miqdorda ko'payib limfa
qon sistemasiga o'tib
turadi, organizmda
antitanachalar ishlab
chiqarilishiga olib keladi.
Lekin antitanachalar
miqdori kam bo'lganligi
sababli klassik
seroreaksiyalar manfiy

17.

Zaxmning birlamchi davri.
Kasallikning boshlang'ich
davri hisoblanib qattiq
shankrdan to tananing
ikkilamchi zaxmiga xos
toshmalar paydo bo'lguncha
6-10hafta davom etadi.
Asosiy klinik belgisi eroziya
yoki yara-birlamchi sifiloma
yoki qattiq shankr va regional
skleradenit hisoblanadi.

18.

O'z navbatida 2ta davrga
bo'linadi:
a) birlamchi seronegativ
zaxm -birlamchi sifiloma
paydo bo'lishi bilan boshlanib
3-4 hafta davom etadi.
Vasserman reaksiyasi
manfiy,tashxis sifiloma
yuzasidan ajralayotgan to'qima
suyuqligidan bakteroskopik yo'l
bilan rangsiz spiroxeta
topishga asoslanib qo'yilad.

19.

b) birlamchi serapozitiv
zaxm- qondagi
antitanachalar miqdori
yetarli, seroreaksiya
musbat bo'lgandan
boshlab o'rtacha 3-4 hafta
davom etadi. Davrning
oxirida poliadenit ham
kuzatilishi mumkin.

20.

21.

Zaxmning ikkilamchi davri
Qattiq yara paydo bo'lagandan
so'ng 6-8hafta davom etadi.
Infeksiya butun oragnizm
bo'yicha tarqalgach terida ilk
toshmalar paydo bo'ladi.
Bu davr terida tarqoq, ko'p
miqdorda dog'li tusgunchali, va
yiringli toshmalar toshishi,
poliadenit, soch va ichki a'zolar
jarohatlanishi, neyroendokrin
tizim jarohatlanishi kuzatiladi.

22.

23.

Ikkilamchi zaxmning klinik
kechishidan ikkilamchi
yangi, ikkilamchi yashirin,
ikkilamchi qaytalama
turlari tafovut ediladi.

24.

Ikkilamchi yangi zaxm.
Triponemalar limfadan ko'p
miqdorda qonga tushgandan
so'ng boshlanadi. Terida
ikkilamchi sifilidlar-dog',
tuguncha, yiring paydo bo'ladi.
Treponema organizmda juda
ko'p, toshmalar mo'l, tarqoq, birbiridan ajralib joylashadi. Bu
davr juda yuqumli hisoblanadi.
O'rtacha 1.5-2 oy davom etadi.

25.

26.

Erta yashirin zaxm.
Ikkilamchi sifilidlar o'zo'zidan so'rilib
yo'qolgandan so'ng,
zaxmning latent davri
boshlanadi. Klinik
toshmalar yo'q, musbat
serologik reaksiya. Yillab
cho'zilishi mumkin.

27.

28.

29.

zaxm.
Davolanmagan organizmda
Triponemalar ko'payib
toshmalar soni kam,
kattaroq, guruhlashga
moyillashgan, mis rangli
toshmalar toshmalar
kuzatiladi. Bu davr latent
davri bilan almashinib uzoq
davom etadi. Zaxm qancha
eski bo'lsa toshmalar

30.

31.

Uchlamchi zaxm.
Kasallik yuqqandan so'ng 3-5yil
o'tgach davolanmagan yoki to'liq
davo olmagan bemorlarda kuzatiladi.
Uchlamchi aktiv va uchlamchi
yashirin zaxmga bo'linadi.
Aktiv davrida teri, shilliq pardalarda
do'mboqchali, gummuz yoki
uchlamchi rozeolalar holida sifilidlar
kuzatiladi.
Uchlamchi davrida treponemalar
kam bo'lib gumarol tizim
kuchsizlangan bo'ladi.