Балада дұрыс репродуктивті денсаулықты қалыптастыру

1.

Балада дұрыс репродуктивті
денсаулықты қалыптастыру
Ата – аналардың хабардарлығын арттыру

2.

Ақпараттық қолдану
Ақпаратты балаға лекция ретінде
түсіндірмейміз
Ақпаратты отбасыңыздың жүйесіне,
қағидаларына, ережелеріне сай
қолданамыз
Ақпаратты орнымен, уақытымен
қолданамыз

3.

Жоба аясында тыңдаушылар қандай
ақпараттармен танысады?
Жыныстық сауаттылық дегеніміз не ?
Жас ерекшелік психология және жыныстық
сауаттылық
7-18 жас аралығындағы балаларға жыныстық тәрбие
беру
Сексуалды қауіпсіздік
Ыңғайсыз сұрақтарға жауап

4.

Жыныстық тәрбие

5.

Жыныстық тәрбие жайлы миф
Баланың
балалық
шағын
ұрлаймын
Балаға жыныстық
тәрбиені үйретсек
баланың
қызығушылығы
оянып кетеді
Жыныстық тәрбие
бізге ешкім берген
емес. Балаға да
қажеті жоқ
Мен баланың
қасында 24
сағат
боламын
Жыныстық
тәрбие 7-8
жасынан
басталады

6.

Осы тақырыпта сөйлесер алдында
маңызды сұрақ?
Сіз балаңызбен кез – келген
тақырыпта сөйлесе аласыз ба?
Бала қуанғанда, мұңайғанда бала
сізге келе ме?
Бала сіздің реакцияңыздан
қорықпайды ма ?
Баланың кез – келген сұрағына
түсінікті тілмен жауап бере аласыз
ба?

7.

Жыныстық тәрбие қай жастан
басталады?
Жыныстық тәрбие
туылғаннан басталады
Бала өзінің дене
мүшелерін тани
бастағанда
Бала әкесі мен анасы
арасындағы махаббатты
көрген кезде

8.

Бала қайдан пайда болатынын білу
Неге шындықты айту керек?
Ата – анасына сенімділік
Балаға қалай жеткіземіз?
Бұл лекция емес ыңғайлы келген кезде,ыңғайлы
жерде
Қашан айтамыз?
Баланың алғашқы запросын күтеміз.
Егер 6-7 жасқа дейін запрос болмаса, өзіміз айтамыз.
Бала ыңғайсыз сұрақ қойғанда қалай жауап
береміз?
Ұрыспаймыз!
Ата – ана сөйлесуге ыңғайсызданса ше?
Кітап, видеоролик арқылы түсіндіреміз.

9.

Балаға қалай айтамыз?
Біз папаң екеуміз кездестік, жақсы
көрдік, үйлендік, қатты
құшақтастық, сосын менің ішімде
сен пайда болдың, сен 9 ай бойы
ішімде өстің , сосын туылдың.

10.

Балаға концепция беру керек
1
• Қарым – қатынас
2
• махаббат
3
• үйлену
4
• жыныстық
қатынас
* Процесті айтудың қажеті жоқ
* Баланың жасына сай айту керек

11.

Бала өзі жуыну керек
3-4 жастан бала өзі жуыну керек/бұл
жеке шекара, менің ЖМ менің ғана
қолым жанасу керек/
Жеке сүлгі болу керек
Қыздар алдынан артына қарай
жуынады
Ауырсыну, қышу болса анасына айту.
ЖМ-жыныстық мүше

12.

Бала жыныс мүшелерінің
атауын білу керек
3 жастан бастап
Орысша да қазақша да білген жақсы
Егер ыңғайсыздансаңыз, ғылыми да,
ауызекі атауларын бірге қолдануға
болады.

13.

Жеке шекараны түсіну керек
Еркінен тыс
тамақтандырмаймыз
Басқа біреуді сүй деп
нұсқамаймыз
Баланы ұрмау
Баланың алдында
шешінбеу

14.

Баланың жеке шекарасына
қол сұғасыз ба?
Баланы ұрамын
Баланы қаламаса да сүйемін
Қаламаса да құшақтаймын
Ернінен сүйемін
Ыңғайсыз киім киеді
Мәжбүрлеп тамақ беремін
Медициналық процедураларды мәжбұрлеп жасаймын
Қалтасын, телефонын тексеремін
Бала ваннада , туалетте болғанда кіре беремін
Баланың заттарын рұқсатсыз біреуге бере саламын
Келекетемін
Баланың құпиясын біреуге айта саламын
Балаға жылауға , ренжуге , ашулануға тиым саламын
Жеке уақыт бермеймін
Өз көзқарасын айтуға тиым саламын
Оның көзқарасына күлемін
Оның арман – мақсаттарын құнсыздандырамын
Сұраққа жауап беруде өзіңізге шынайы болыңыз

15.

Балаға жеке шекара не үшін керек?
Өзін жеке тұлға болып сезіну үшін
Өзін қабылдау үшін
Өзінің қалауы көзқарасын айта білу үшін
Физикалық неприкосновенность
Кіммен қарым – қатынас құруға маған ыңғайлы
/комфорт/
Өзін қорғау үшін

16.

0-3 жас аралығы
Баланы дене
мүшелерімен
таныстыру
Мастурбация –
денесімен танысу
Баланы
қалдырмау –
базалық
сенімділік
Гадджеттен
арылту
Баланы құшақтау,
сүю
30 минут
мульфильм

17.

3 жас жеке шекара
Кризиспен байланысты
Тым тыңдағыш бала тәрбиелеудің қажеті
жоқ
Таңдау беру
Өздігінен әжетханаға бару, тамақ жеу,
ойыншықтарын жинау
Ернінен сүюге болмайды
Киіну шешіну нормаларын үйрету

18.

3 – 6 жас аралығындағы ерекшелік
Басқа балаларға қызыға бастайды
Киініп шешінуге қатысты рөлдік ойындар
Біреудің киініп шешінгенін қызықтайды
Бала қайдан пайда болатынын сұрай
бастайды.

19.

Сіздің балаңыз “іш киім” ережесін білу керек
PANTS ЕРЕЖЕСІ
Трусы жауып тұрған мүшелер – интимді
мүшелер
Сенің денең ол тек саған тиесілі
«Жоқ» деп айту ережесі
Сені мұңайтатын сырларыңды айт
Саған көмектесе алады

20.

Ұл бала қыз бала болып киінеді
Қыз бала ұл бала болып киініп, сол
жыныстарға сәйкес заттарға қызығуы
мүмкін
БҰЛ “3” ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАР ҮШІН НОРМА!
Балаға ұрысып ФИКСАЦИЯ жасамаймыз!
Қалыпты болғанымен себебінде қарастырыңыз, мүмкін сіз ер
балаңыз қыз бала болғысы келетін болса ұлыңызға қарағанда
қызыңыздың қажеттілігін орындап кеткен шығарсыз

21.

ГИГИЕНА /6 ЖАСҚА ДЕЙІНГІ/
Балаларды бөлек жуындыру
Өз жыныс мүшелерін өздері жуу
керек
Жыныс мүшелерін анатомиялық
атауымен үйрету
Ересектердің барлығы авторитет
емес
Адам анатомиясы туралы
қызығушылықты
қанағаттандыру

22.

7-11 жас жыныстық сауаттылық
Сексуалдылық/психосексуалды кезеңі/ – латентті
кезеңі
Бұл кезеңнің ерекшеліктері
Бала гендерлік сәйкестікті,яғни әлеуметтік жынысты
түсіне бастайды.
Сексуалдылық жасырын түрге өтеді
Достарымен қарым – қатынас және оқу бірінші
орынға шығады.
Жыныстық тәрбие туралы дұрыс емес ақпарат алу
қаупі артады.

23.

Шекарасы /бұл ақпаратты балаларда 7-11
жаста қалыптастыру керек/
Басқа адамдардың жеке
шекарасын құрметтеу
Басқа адамдарға шешініп
киінгенде қарамау
Бірден өз шекараларыңызды
ашық көрсете білу/балаңыздың
бір сізге қатысты болған ұнамсыз
әрекеттері туралы айту, бала
шекара қоюды осыдан-ақ
үйренеді/
Қауіпті адамдардан,өзін жайсыз
сезінсе, ұнамайтын жерден кету
керек/ол жерге қалуға міндетті
емессін/
Әрдайым ата – анаңның көмегіне
жүгіну

24.

Бөтен адамдар
2 метр қашықтықта болуы керек
Ересек адамдар балалардан көмек
сұрамайды
Бөтен адамдар сені түртпеу керек
Қорқытпау керек
Ұрыспайды
Ақыл айтпайды
Үйіне шақырмайды
Үйге жеткізіп салмайды
Жеке басыңа қатысты сұрақтар
қоймайды

25.

Балаңызбен “Сенімділік шеңбері”
жаттығуын бірге орындаңыздар
Мен ол адамды өмірде көрдім
Мен ұзақ уақыттан бері ол адамды білемін
Ол адам жайлы жеке ақпарат беру
Өмірде
көрдім
Ұзақ уақыт
Жиі кездесу
Жеке ақпарат
білемін
Математика
мұғалімі
+
+
-
Онлайн
мұғалім
-
-
-
Тренер
+
-
-
Класстас
+
+
+
Блогер
-
-
+

26.

7-11 жас аралығындағы балалар не
білуі керек?
Жыныстық қатынастың не екенін түсінеді
Грумингты анықтай алады
Секстинг ешкімге жібермейді
Керек емес контакттарды бұғаттауды біледі
Таныс бейтаныс адамдарды дұрыс ажырата алады.
Үнемі қуатталған телефонмен жүруді үйрету керек

27.

9-11 жас интимдік шекара
Біз балалармен дененің қалай өзгеретінін туралы
сөйлесуіміз керек.
Ұл балада дауыс өзгеруі және поллюция туралы
Қыздарға кеудесінің өсуі, безеу жайлы айтуымыз
керек
Гормондық өзгерістер әсерінен агрессия жылау
болатынын
Гигиеналық процедуралар тек өз бетінше
Жыныстық қатынас туралы білу

28.

Жыныстық қатынас туралы айту
Жыныстық қатынас қарым – қатынас формасы, ол
үлкен адамдарға арналған
Тек үлкендер ғана жауапкершілік алады, өз
денсаулығына жауап береді, пайда болған балаға
жауап береді.
Оның салдарын жұқпалы аурулар пайда болу
мүмкіндігін
СПИД, ВИЧ , сифилис ауруларынан көз жұмуы да
әбден мүмкін.

29.

Жеткіншектер арасындағы қарым –
қатынас
Кездесу тек
Сенімді адамдармен
Сенімді тексерілген
орындар
Тексерілген тағам мен
сусындар
Қайда баратынын айтып
кету

30.

Сенімділік коды
Бала мен ата – ана арасында сенімділік
коды болады
Код нейтралды болуы керек.Мысалы :
Тарихтан 5 алдым
Осы кодты естігенде баланы алып кетеміз
Өз сезімін тыңдау
Егер жеке шекарасына тиісіп жатса кетіп
қалу

31.

Қыз балаға нені түсіндіреміз?
Сені жақсы көретін адам
ешқашан сені жыныстық
қатынасқа итермелемейді
Сені жақсы көретін адам
жауапкершілік алады
Зорлық – зомбылық, абьюз не
екенін түсіндіру
Жеке шекара, іш киім ережесін
қолдау

32.

СЕКСТИНГ –қауіпті
Қазіргі заманғы байланыс құралдары: ұялы
телефондар, электрондық пошта, әлеуметтік интернетжелілер арқылы жеке фотосуреттерді, интимдік
мазмұндағы хабарламаларды жіберу.
Ер адам жіберетін хабарлама «дикпик» деп те
аталады
ҚАУПті , себебі сенің жіберген фото хабарламаң –
әлеуметтік желіде тарап кетуі немес сол имтимді
суретің арқылы қорқытып, мәжбүрлеу көруің мүмкін.

33.

Неге қыз балалар жыныстық қатынасқа ерте
түседі ?
Қыз балалар ешқашан ләззат алу үшін жыныстық
қатынасқа түспейді
Өзін құнды санау – өзін өзі бағалауы төмен
Жыныстық сауаттылық жоқ
Жыныстық қатынас туралы прициптері
Өз еркімен принципі
Келісім принципі
Қауіпсіздік принципі
Комфорт принципі

34.

Сексуалды зорлық – зомбылықтан қалай
сақтаймыз?

35.

Қандай балаға зорлық – зомбылық қаупі
жоғары?
Тыңдағыш
Жыныстық тәрбие тақырыбы рұқсат етілмеген
Жыныс мүшелерінің атауын білмейтін
Авторитарный отбасынан шыққан
Үлкен адамның айтқаны дұрыс деп үйретілген бала
Жеке шекарасы бұзылған
Махаббатсыз, критикада
Ұялшақ, басылып қалған
Қауіпсіздік бойынша еш ақпарат берілмеген

36.

Қай кезде сексуалды зорлық – зомбылықтың
болу ықтималдығы төмен?
Бала жыныс мүшелерінің атауын білгенде
Отбасында қауіпсіздік мәдениеті қалыптасқан кезде
Отбасында зорлық – зомбылыққа жол берілмесе
Баланың шекарасы бұзылмаған кезде
Жыныстық тәрбие ерте жастан болса
Бала үлкеннен көмек сұрап үйренгенде
Баланың көзқарасы еленіп, пікірін сұрағанда
Баланың ернін, интимді зоналарын сүймейміз

37.

ПЕДОФИЛ
95% ЕРКЕК ЖЫНЫСТЫЛАР 3-5% ӘЙЕЛДЕР
Педофил кім?
Барлық белгілерді бірге қарастырамыз
Ересектерге қарағанда балалармен уақыт өткізгенді жақсы көреді.
Бір баланы топтан ерекшелеп бөліп алады
Балаға еш себепсіз қымбат сыйлықтар, ақша беруі мүмкін
Бала жүрген ваннаға туалетке жиі кіреді
Тегін баланы қарап қалуға келіседі, өзі ұсынады
Бала денесінің интимді зоналарына кездейсоқ тиіп кетеді
Баламен құпиялары бар /баламен ересектер арасында құпия болмайды/
Баламен бірге болатын бөлмеде есікті қағып кіруді талап етеді
Баланың жыныстық жетілуіне қызығушылығы болады
Баламен жыныстық тақырыптар туралы сөйлеседі
Құшақтап, қытықтайды/баламен тактилді қатынасты көп жасайды/
Баланы сексуалдық тұрғыдан /әзілдеп/ бағалайды.Мысалы: сенің аяғың түп –
түзеу оқтаудай т.б

38.

Бала қауіпсіздік үшін ...
Іш киім ережесін түсіндіреміз
Бала тренер,массажист, индивидуальный сабақтарға
барғанда
Ешкім сенімен секс туралы сөйлеспейді, ешкім
интимный зоналарды ұстамайды
Баланы жалаңаштамаймыз
Балаларды өзінен 5-6 жас үлкен балалармен
қалдырмаймыз
Үйде араққа, есірткіге тәуелді адамдардан,
психопатия сияқты ауруы бар адамдардан қорғаймыз

39.

Баланың артынан біреу ілессе
Адам көп жерге қарай жүру
Айқайлап үйрету керек
Бір уақытта айқайлап төбелесіп үйрету керек
Өзіне көңіл аударту керек
Күзетші, официант, баласы бар әйелдерден көмек
сұрау

40.

Әлеуметтік желідегі қауіп
ГРУМИНГ – баланы зорлау мақсатында оның сеніміне
кіріп , ұзақ уақыт бойы сөйлесу
СЕКСТИНГ – имтимді суреттертер жіберу
ДИГПИК – жыныс мүшесінің суретін жіберу
СЕКСТИНГ ПЕН ГРУМИНГ ЕКЕНІН ҚАЛАЙ АНЫҚТАМЙМЫЗ?
Іш киім ережесін әлеуметтік желіде де қолдану керек
Ешкімге сурет жібермеу керек.Тіпті ол сенің жігітің болма да, ол саған
қатты ұнаса да
Бір рет жіберілген сурет, жарияланған сурет таралып кетеді
Әлеуметтік желіде хат алмассаң оны сен шынайы өмірде тануың керек

41.

Әлеуметтік жүйені дұрыс қолдана білу
Профиль жабық болу керек
Жеке ақпарат салмау керек
Кез – келген адам парақша жасай алады
Парақшаға тек өмірде танитын адамдарды кіргіземіз
Парольді ешкімге бермеу
Интернет арқылы сурет жібермеу
Іш киім ережесі әлеуметтік желіде де қолданамыз
Сенің парақшаң ол сенің үйің
Жекеде хат алмасу – ол сенің бөлмең

42.

Балаңыз міндетті түрде білу керек мәлімет!
Сенімен біреу жыныстық қатынас туралы, іш киім
туралы , іш киім туралы, сөйлесетін болса онымен
қатым қатынасты үземіз
Балаға әлеуметтік желіде блокировка жасауды
үйретеміз
12 жастан төмен болса онда баланың достарының
арасында тек өмірде көргенін ғана қалдырамыз
Инстаграм, тик – токтың настройкасын бөтен адамдар
жаза алмайтындай және балаларың өз мәліметімен
жасын көрсете отырып ашамыз.

43.

Родительский контроль
Kaspersky safekids
Norton family parental control
Google family link

44.

Зорлық – зомбылыққа ұшырағанын қалай
білеміз?
Физиологиясында өзгерістер
Мүшесінде қанды бөлінді болуы;
Денесінде көгерген іздер
Психологиялық өзгерістер
Интимный ойындар ойнау
Ашық мастурбация
Жыныстық қатынас туралы тым көп біледі
Себепсіз жылау,апатия
Түндегі қорқыныштар
Дамуында регресс
Тактильный сезімтал
Өз денесін жапқысы келеді
Жабық болу
Депрессия
Үйден қашу
Суицид жасау ойлары болады

45.

Дұрыс әрекеттер
Туалет, ванна , жатын бөлме есігін жауып жүреміз
Ернінен сүймейміз
Жатын бөлмеге тек қағып кіру ережесін үйретеміз
Баланың алдында эротикалық сүю, құшақтау
Бөлек жуыну
Ашық киім кимеу
Сексуалды тақырып тек қауіпсіздік, білім ретінде
беріледі
Баланың алдында киініп шешінбеу