Менежмент фанининг соғлиқни сақлашдаги ўрни. Менежмент мактаблари

1.

МАВЗУ: МЕНЕЖМЕНТ ФАНИНИНГ
СОҒЛИҚНИ САҚЛАШДАГИ ЎРНИ.
МЕНЕЖМЕНТ МАКТАБЛАРИ
ТОШКЕНТ-2020

2.

МАВЗУНИНГ ДОЛЗАРБЛИГИ
Соғлиқни
сақлаш тизимида объект сифатида
нафақат ташкилотлар ва уларнинг раҳбарлари,
субъект
сифатида
эса
уларда
ишловчи
ходимларгина эмас, балки ушбу тизимда объект
мижозлар – беморлар, субъект сифатида уларга
хизмат кўрсатувчи тиббиёт ходимлари эканлигини
эътиборга олиб коммуникацияда врач этикаси ва
деонтологиясига алоҳида эътибор берилган.

3.

Менежмент - бу Кўзланган мақсадга
эришиш қобилияти
ва
маҳорати
демакдир.
Бошқаришнинг асосий мақсади
жамиятнинг моддий - маънавий
эҳтиёжларини тўлиқ қондириш
мақсадида
ижтимоий
муносабатларни ва ишлаб чиқариш
тизимини такомиллаштириш ҳамда
ривожлантиришдан иборат.

4.

Менежмент - деганда бошқа одамларнинг ҳатти ҳаракати, интеллекти меҳнатидан фойдаланган ҳолда
олдинга қўйилган мақсадга эриша олиш қобилияти
тушунилади (Майкл Мескон ва бошқ, 2002).
Менежмент - ўз фаолиятини муваффақиятга
эришиши мақсадидаги бошқарув фаолият тури.
Менежер - бу бошқарув фаолиятини малакали амалга
ошираётган одамлар тоифаси - раҳбардир.

5.

Республикада соғлиқни сақлаш тизимининг
қайта қуришнинг муҳим томонларидан
бири
мутахассис
раҳбар
ходимлар
тайёрлаш масаласи ҳисобланади шунинг
учун ҳам ушбу дарслик бўлажак солиқни
сақлаш менежерларини тайёрлашда катта
аҳамиятга
эга.
Соғлиқни
сақлашни
бошқариш тизимида бу муаммоларни
муваффақиятли ҳал этгандагина кутилган
натижага эришиш мумкин.

6.

Ишлаб чиқариш жараёнини ўзгартириш
Соғлиқни сақлаш аҳволини яхшилаш
Натижа, таъсирни келтириб чиқариш

7.

Соғлиқни сақлашни бошқариш ўзига
хос хусусиятларга эга, уларга
қуйидагилар киради:
қабул қилинаётган
қарорларнинг жамият
аҳамиятига эга
эканлиги;
уларнинг башорат
қилишнинг қийинлиги,
чунки улар дарҳол
самара бермайди;
нотўғри қабул қилинган
қарорларнинг
оқибатини
тўғрилашнинг иложи
йўқлиги, қийинлиги.

8.

Менежмент объекти ҳақида сўз юритганда,
энг аввало, объект сўзининг луғавий
маъносига эътибор бериш керак бўлади.
Шу маънода объект - бу:
биздан ташқарига ва бизнинг онгимизга боғлиқ;
бўлмаган ҳолда мавжуд бўлган борлиқ, воқеалик,
моддий дунё, мавжудот;
киши фаолияти, диққат-эътибори қаратилган ҳодиса,
предмет, шахс;
хўжалик ёки мудофаа аҳамиятига эга бўлган корхона
қурилиш, айрим участка ва б.қ.

9.

Соғлиқни сақлаш вазирлиги, вилоят
соғлиқни сақлаш бош бошқармаси ва
бошқа бошқарув ишини бажарувчи
идоралар ва уларнинг раҳбарларини,
қолаверса тизимдаги барча соғлиқни
сақлаш муассасаларининг раҳбарлари
менежментнинг
субъекти,
ёки
менежерлар
бошқарувчилар
ҳисобланади.

10.

Бошқарувнинг самарадорлиги бошқарув
субъекти ва объектининг ўзаро муносабатлари
билан белгиланади:
Бошқарувчи
белгилайди,
аниқлайди.
(суъект)
унга эришиш
мақсадни
йўлларини
Объект
- ким
ёки
нима субъект
фаолиятининг предмети ҳисобланади. Шу
билан бир вақтда маълум олинган тиббиёт
муассасалари доирасида бош врач-бошқарув
субъекти бўлса, ишлаб чиқариш фаолияти ва
ресурслари - объекти ҳисобланади.

11.

Бу фаннинг мазмуни бошқарув тизими ва
бошқарув
объекти
орасидаги
ўзаро
муносабат бўлиб, унинг асосий вазифаси
ўқувчиларга
бошқарувнинг
замонавий
усулларини, раҳбарлик санъати сирларини
ўргатишдан иборат.

12.

Менежмент мактаблари ва уларни
менежментнинг ривожланишига қўшган
ҳиссаси
Тарихни
ўрганиш барча раҳбарлар учун
ниҳоятда катта аҳамиятга эга, чунки фaн
чин тафаккур тарзи ҳақида, юз бераётган
воқеалар ўртасидаги алоқадорликларни
англаш
ва
уларнинг
келажакда
такрорланиши эҳтимолларини баҳолаш
тўғрисида бормоқда. Тарихий ўтмиш
ҳозирги муаммоларни қиёслаш, талқин
қилиш учун ўзига хос бир муҳит
вазифасини бажаради.

13.

Илмий менежмент мактаби
(1885-1920)
Саноат
корхоналарида
паст
самарадорлик сабабларини ўрганган
ёш америкалик олим Фредерик
Уинслоу Тейлор ишчилар меҳнат
унумдорлигининг ўсишига асосий
тўсиқ бўлиб турган омил менежмент
даражасининг
пастлигидир, деган хулосага келади
(Д.Н.Рахимова ва бошқ, 2009).

14.

Тадқиқотчи
бошқариш
тамойилларини
ўзгартиришни, энг муҳими, бу ишни илмий
тавсияларга катъий риоя этган ҳолда амалга
оширишни таклиф этади. Ва бу соҳада асосий
эътиборни
бошқариш
жараёнига
илмий
асосланган ўзгаришлар киритиш йўли билан
меҳнат унумдорлигини ўстиришни таклиф
этади. Ф.Тейлор воқеа-вазиятни аниқ ўрганиш
хулосаларига асосланган қарорлар қабул қилиш
лозимлигини кўрсатди.

15.

Умумий ёндашув:
иш топшириқларини бажариш бўйича стандарт усулларни
ишлаб чиқади;
аниқ вазифаларни бажаришга қобилиятли бўлган ходимларни
танлаб олиш ўтказилади;
ходимлар стандарт меҳнат усулларига ўргатилади;
менежмент иш топшириқларини бажаришда кўмаклашувини
таъминлайди (режалаштириш ва тўсиқларни бартараф этиш);
Моддий рағбатларни қўллаш меҳнат унумдорлигини ўстиришга
ёрдам беради.

16.

Ютуқлари:
меҳнатга тўлиқ ҳақ тўлашнинг
аҳамияти тўғрисидаги қараш ўз
тасдиғини топди;
турли ишлар ва вазифаларнинг
бажарилиш жараёнини илмий тадқиқ
этиш ўтказилди;
ходимларни танлаб олиш ва ўқитиш
(ўргатиш) нинг муҳимлиги кўрсатиб
берилди.

17.

меҳнатнинг ижтимоий жиҳатлари ва
ходимларнинг ўсиб борадиган эҳтиёжлари
ҳисобга олинмади;
индивидлар ўртасидаги фарқлар эътироф
этилмади;
менежерлар, одатда, ишчиларнинг касб
маҳорати мажмуасига етарли баҳо
бермадилар ҳамда уларнинг ғоялари ва
таклифларини инобатга олмадилар.

18.

Мумтоз йўналишнинг энг сўнгги соҳаси маъмурий тамойиллар
сифатида кенг ёйилди. Унинг тарафдорлари асосий эътиборни
алоҳида бир ишчига эмас, балки умуман ташкилотга ва
менежментнинг режалаштириш, ташкил этиш, команда занжири,
айрим ишчиларнинг меҳнат унумдорлигини мувофиқлаштириш ва
назорат қилиш каби вазифаларига қаратадилар. Маъмурий
тамойиллар концепцияси ривожига Анри Файоль, Мэри Паркер
Фоллет ва Честер Бернару катта ҳисса қўшган.

19.

А.Файоль (1841-1925) асосан ўзининг
бошқариш тажрибалари асосида маъмурий
тамойиллар концепцияси доирасида ўз
қарашларини умумлаштирди.
У ўзининг энг машҳур «Умумий ва салбий
бошқарув» асарида менежментнинг 14та
асосий тамойилларини кўрсатиб берди.
Уларнинг айримлари ҳозирги кунда ҳам
муҳим аҳамиятга эга.

20.

Мэри Паркер Фоллет (1868-1933) ташкилотда реал
мақсадларни
қўйиш
жараёнининг
тўқнашув
(низо)ларга таъсири муаммолари билан қизиқди.
М.Фоллет
ғоялари
илмий
менежмент
тамойилларидан кескин фарқ қилиб, ташкилотнинг
кескин муҳитида иш олиб борадиган менежерлар
учун ғоят долзарб эди, чунки унинг етакчилик
концепциясида эътибор техник жараёнларга эмас,
балки одамларга қаратилган эди.

21.

Инсоний муносабатлар мактаби
(1930-1950 йиллар)
Инсоний муносабатлар ҳаракатининг
биринчи намаёндалари – Мэри Паркер
Фоллет ва Элтона Мэйо ҳисобланади. Улар
меҳнат жараёнини чинакам самарали
назорат қилишни бошқаришнинг қаттиқ,
авторитар тизими эмас, балки ходимнинг
ўзи бажаради, деган фикрни ёқлаганлар.
Бундан ташқари, бу мактабга мансуб
тадқиқотчилар ходимлар билан муносабатда
муомалада бўлишни қўллаб-қувватлаганлар.

22.

Ўша даврда олимлар меҳнат унумдорлигини
оширишнинг ягона энг муҳим омили пулдир,
деган хулосага келдилар. Ўтказилган
тадқиқотларда ишга ҳақ тўлаш даражаси
муҳим роль ўйнаган бўлсада, лекин у ҳар
доим ҳам ижобий натижалар бермаганлигини
аниқлашди.
Натижада олимлар, меҳнат унумдорлиги
ўсишининг энг яхши омили - «инсоний
муносабатлар»,
биринчи
навбатда,
менежерларнинг ходимлар эҳтиёжларига
ижобий муносабатидир, деган хулосага
келдилар.

23.

Бу қараш тарафдорлари бугунги кунда ҳам
ходимларнинг
асосий
эҳтиёжларини
қондириш
меҳнат
унумдорлигини
оширишнинг калитидир, деган фикрда
турадилар.
Инсоний муносабатлар концепциясининг
энг машҳур вакиллари Абрахам Маслоу ва
Дуглас
Мак
Грегор
ва
Фредрик
Герцберглардир.

24.

Менежмент фани мактаблари ёки
миқдорий ёндошув (1950- йилдан
ҳозиргача)
Математика
ва
статистика
фанларининг
ривожланиши менежмент назарияси ҳақидаги
билимларга ўзининг муносиб ҳиссасини қўшди.
Фанда турли бошқарув моделларни ишлаб чиқиш ва
қўллаш менежмент масалалари қанчалик мураккаб
эканлигини англаш имкониятини яратди.

25.

Бошқарув жараёни таркиби жиҳатидан ўзаро боғлиқ
ва тўхтовсиз давом этадиган циклни ташкил этади ва
у тўртта босқичдан иборат:
Ташкилот.Ташкил
этиш
Режалаштириш
Мотивлаштириш
(Қизиқтириш)
Назорат, олинган
натижаларни
таҳлил қилиш,
баҳолаш.

26.

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН
РАҲМАТ