Магнит өрісі. Электромагниттік құбылыс

1.

Магнит өрісі. Электромагниттік
құбылыс

2. ДӘРІС ЖОСПАРЫ

• Тоғы
бар орам
•Магнит өрісінің индукциясы
•Био-Савар –Лаплас заңы .
•Ампер заңы
•Лоренц күші
• Магнит өріс жұмысы
•Холл эффект
•Фарадей заңы
•Өздік индукция

3.

Тоғы бар орам.
Токтың маңында магнит өрісі пайда
болады.
Кеңістіктегі контурдың бағыты
нормальдің
бағытымен
анықталады. Нормальдің бағыты оң
бұранда ережесімен анықталады:.
Магнит өрісінің бағыты рамкаға
түсірілген
оң
нормальмен
бағытталады
және
магнит
стрелкасының солтүстік полюске
әсер ететін күшімен сипатталады.
I
n
I

4. Тоғы бар орамның магниттік моменті.

pm
I-тоғы бар S-ауданы жазық
контур үшін магнит моментінің
векторы
pm бағыты оң нормальдың бағытымен сәйкес.

5. Күш моменті.

M
I
B
B
B
F
F
pm
I
I
Күш моменті осы нүктедегі
өрістің
және
рамканың
қасиеттеріне тәуелді болып
келесі
формуламен
анықталады:
M pm B
pm -тоғы бар рамканың магнит
моментінің векторы.
B -магнит индукциясының
векторы.

6. Магнит индукциясы.

Егер магнит өрісіндегі берілген нүктеге әртүрлі магнит
моменті бар рамканы орналастырсақ, онда оларға әртүрлі
айналмалы моменттер әсерін тигізеді
қатынасы
тұрақты болып қалады, ол магнит
индукциясы деп аталады. Өлшем бірлігі Тл (Тесла)

7. Магнит индукциясының күш сызықтары.

Магнит өрісін магнит индукциясының сызықтары
арқылы бейнелейді.
I
B
Магнит индукциясының бағыты
оң бұранда ережесімен (бұрғы
ережесі) анықталады.

8. Оң бұранда ережесі.

9. және байланыстары.

B және H байланыстары.
B o H
o - Магнит тұрақтылығы
ортаның магнит өтімділігі

10. Суперпозиция принципі.

Қорытынды өрістің магнит
индукциясы
жеке
құрастырылған өрістердің
магнит индукцияларының
векторлық қосындысына
тең.

11. Био-Савар-Лаплас заңы

Тогы бар өткізгіштің индукциясын
dl және
анықтайды.
r
құрастырылған
векторы
dB
бағытталады.
векторымен
жазықтыққа
перпендикуляр

12. Түзу және шеңьер тоқтың магнит өрісі.

.
o I
o 2 I
B dB
sin
d
4 R 2 0
4 R
o I
o I
I
B dB
dl
2
R
o
2
4 R 2
2R
4 R

13. Ампер заңы күші.

d F I d l , B
Ампер күшінің модулі
dF IBdl sin
Ампер күшінің бағыты
сол қол ережесімен анықталады: бас бармақтың
бағыты Ампер күшінің бағытын көрсетеді.

14. Параллель тоқтардың өзара әрекеттесуі

o 2 I1I 2
dF1 dF2 dF
dl
4 R
егер тоғы бір бағытта болса – өзара тартылады,
ал егер әр бағытта болса – бір-бірінен тебіледі.

15. Лоренц күші.

Қозғалушы зарядтарға әсер ететін
магнит өрісінің күші.
Сол қол ережесі пайдалынады: бас
бармақ оң зарядқа әсер ететін
күштің бағытын көрсетеді.

16. Толық тоқ заңы.

Кез келген тұйық контур арқылы қоршалған тоқтардың
қосындысы мен магнит тұрақтысының көбейтіндісі В
вектордың циркуляциясымен анықталады.
n
Bdl Bl dl I k
L
L
k 1

17. Тороидтың магнит өрісі.

N – орам саны

18. Магнит ағыны.

dS ауданы арқылы өткен магнит индукциясының
ағыны (магнит ағыны)
B
dS
α
n

19. Магнит өрісінің жұмысы.

Ампер
күшінің
әрекетінен өткізгіш 1ші
орыннан
2-ші
орынға dx шамасына
ауысты.
B
2
1
I
B
I
F
l
dx
I
Магнит өрісінің атқару жұмысы:
d A F d x IB ld x IB d S Id Ф
BdS dФ
- Осы ауданды тесіп
индукциясының ағыны.
өтетін
магнит

20. Қозғалушы зарядтардың магнит өрісі.

М бақылайтын нүктедегі , жылдамдықпен қозғалатын
нүктелік зарядтың
магнит өрісі.
B
r
Q
–
Магнит индукциясының
модулі.
M
r
0 Q
B
sin
2
4 r

21. Холл эффектісі.

B
FЛ
Fэл
d
j
а
Магнит индукциясының
күш
сызықтарына
перпендикуляр
болып
орналасқан
тік
төртбұрышты
өткізгіштің бойымен ток
жүрсе, оның екі жағында
потенциалдар айырым
пайда болады.
Холлдың потенциал айырымдары:
d – пластинка қалыңдығы,
n – электрондардың концентрациясы
Холл тұрақтысы:

22. ФАРАДЕЙ ТӘЖІРИБЕСІ

• Сол
сияқты
соленоидтан
магнитты
алып
немесе
қозғалмайтын
магнитке
соленоидты салатын болсақ
алдынғыдағыдай
процесс
жүреді.
• Мұндай
тәжірибелер
индукциялық
токтың
соленоидта
пайда
болуы
соленоидпен магниттің бірбіріне қатысты қозғалуына
байланысты екенін көрсетеді.

23. ФАРАДЕЙ ЗАҢЫ

Тұйық контурдағы индукцияның ЭҚК осы контурдан
өтетін магнит ағыны жылдамдығының өзгеруіне тең
және
қарама-қарсы
таңбамен
сипатталады.
Индукциялық токтың бағыты Ленц ережесімен
анықталады.
N i
d i
0
dt
i 0
d i
0
dt
d i
i N
dt
i 0

24. МАГНИТ ӨРІСІНДЕГІ РАМКАНЫҢ АЙНАЛУЫ

• Егер магнит өрісіндегі рамкаға электр тоғын
жіберсек, онда оған айналу моменті әсер етеді және
рамка айналады..

25. КОНТУРДЫҢ ИНДУКТИВТІЛІГІ

Контурдағы магнит ағыны контурдың ток күшіне
тура пропорционал:
Ф = LI
Ток күші I және осы ток арқылы туатын
контурдағы магнит ағыны Ф арасындағы
пропорционалдық коэффициент L индуктивтілік
деп аталады. Индуктивтіліктің өлшем бірлігі
СИ жүйесінде генри (Гн): 1 Гн = 1 Вб/1 А. .

26. СОЛЕНОИД ИНДУКТИВТІЛІГІ

• Соленоидтың барлық орамындағы толық
магнит ағыны:

27. ӨЗДІК ИНДУКЦИЯ

Өткізгіште ток күшінің өзгерісі нәтижесінде
индукцияның ЭҚК пайда болуы өздік
индукция деп аталады.

28. ӨЗАРА ИНДУКЦИЯ

• Бірінші контурда ток
күшінің
өзгеруіне
байланысты
екінші
контурда ЭҚК пайда
болса,
мұндай
құбылысты
өзара
индукция деп атайды.