Қазақ-қалмақ қатынастары

1.

Ойыл қазақ орта мектебі
Қазақ-қалмақ қатынастары
8 класс
Тарих пәнінің мұғалімі:
Самаликова Ж.

2.

Сабақ тақырыбы:
Қазақ-қалмақ қатынастары
Мақсаты: Қазақ-қалмақ қатынастары мәліме беру.
Білімділігі: Еділдің төменгі бөлігіндегі Қалмақ хандығының күшеюі,
олардың қазақ халқымен байланысы жене “Шаңды жорық”
оқиғасы туралы баяндау.
Дамытушылығы: Жоңғар шапқыншылығынан кейінгі қазақ-қалмақ
қатынастары туралы білімдерін дамытып, тірек-сызбалар
арқылы жұмыс жасауға дағдаландыру.
Тәрбиелігі: “Шаңды жорық” оқиғасының қазақ халқының тарихында
алатын орнымен таныстырып, оқушыларды отаншылдыққа,
ауызбіршілікке, ынтымақтастыққа, өзара келісімге және
патриоттыққа тәрбиелеу.
Сабақ түрі: дәстүрлі сабақ
Сабақ типі: аралас сабақ
Сабақ әдісі: тірек-сызбалармен жұмыс
Көрнекілігі: тірек-сызбалар, тақырыптық суреттер, Қазақстанның
саяси картасы

3.

Сабақтың барысы
• Ұйымдастыру
• Уй тапсырмасын тексеру
• Жаңа сабақпен үй тапсырмасын
байланыстыру
• Жаңа сабақ
• Алған білімді бекіту
• Үйге тапсырма

4.

Ұйымдастыру бөлімі
Қаратаудың басынан көш келеді,
Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді.
Ел-жұртынан айырылған жаман екен
Екі көзден мөлтілдеп жас келеді.
Мына заман қай заман, бағы заман
Баяғыдай болар ма тағы заман!
Қарындас пен қара орман қалғаннан соң,
Көздің жасын көл қылып ағызамын.
Ақын әрі жауынгер Қожаберген жырау

5.

6.

“Ақтабан шұбырынды, Алакл сұлама” оқиғасын
сипаттап беріңіздер?
• 1722 жылы жоңғарларды өз қыспағанда,
тәуелділікте ұстап келген Қытай императоры
Канси қайтыс болып, Жоңғарлар өз алдына
тәуелсіздік аладыда, Цеван-Рабтан Еділ
қалмақтарының ханы Аюкемен келісіп,
қазақтарға жорық ұйымдастырады. Жау жеті
бағытта жорық жасап, Жетісудан басып кіріп,
қазақ ауылдарын шабады. 1723 жылы жұт
болған қазақ ауылдары бытырап кетті.

7.

Қазіргі Шымкент қаласының батыс бөлігінде 1726
жылы күзде Бүкілқазақтық құрылтай болды. Бұл
жиынның мақсаты не?
Қазақтың хандары, үш жүздің
сұтландары, билері, батырлары бас
қосқан жиынның мақсаты – жоңғарларға
қарсы күйрете соққы беру болды. Жасақ
бас қолбасшысы - Әбілқайыр хан, бас
сардарбек – Қанжығалы Бөгенбай
сайланды. Қазақтар бір-біріне адал
болуға ант берісті.

8.

1728 жылы Ұлытаудағы Бұланты өзенінің бойында болған
шайқасты баяндап беріңіз.
Бұл Қарасиыр деген жерде қазақ
жасақтарының тұңғыш рет жеңіске
жеткен жері. Біріккен қазақ
жасақтарының саны 60 мыңға жетті.
Тарихты ол “Қалмаққырылған” деген
атпен қалды.

9.

1729 жылы болған Аңырақай шайқасы туралы не
білесіздер? Ол туралы қандай әдеби шығарма бар.
• Бұл шайқас 1729 жылы Балқаш көлінің
оңтүстік батысында Итішпес Алакөл
деген жерде болды. Шайқаста Кіші жүз
ханы тікелей басшылық жасады. Осы
шайқаста жоңғарлар қазақ жеріне қайта
шапқыншылық жасамауға ант ішті. Осы
шайқас І.Есенберлиннің “Көшпенділер”
роман трилогиясында бейнеденген.

10.

Үй тапсырмасы мен жаңа сабақты байланыстыру.

11.

Жаңа сабақ жоспары
1. Еділдің төменгі сағасындағы Қалмақ
хандығының күшеюі.
2. Қазақ-қалмақ қарым-қатынастарының
қалыптасу ерекшеліктері
3. Қазақтардың 1771 жылғы “Шаңды
жорыққа” қатысуы
4. Қазақтардың қалмақтарды жеңуінің
тарихи маңызы.

12.

Еділдің төменгі сағасындағы
Қалмақ хандығының күшеюі.

13.

1628 жылы Жоңғариядан келген
торғауыт және хошауыттардан
тұратын ойраттар одағы.
1697 жылы орыс патшасы І Петр
Аюкеге Ресейдің шығысын
қорғауды міндеттелі..
Олар қазақтарға туыс ноғайларды
жеңіп, басқұрттардың атамекеннен
қууды ойлады.
Қырым хандығын, Дағыстан, Кабарда,
Осман империясы,
Францияға дейін жетті.

14.

Қазақ-қалмақ қарым-қатынастарының
қалыптасу ерекшеліктері
Жағымды
жақтары
Жағымсыз
жақтары

15.

1723 жылы қыркүйекте 20 мың
қазақ-қарақалпақ жасағымен Әбілқайыр
жорығы.
1726 жылы 10 мың
қазақ жасағымен Әбілқайыр
жорығы.
Қазақтар мен қалмақтар
қарым-қатынасындағы
Патша үкіметінің ұстанған саясаты

16.

Қазақтардың 1771 жылғы
“Шаңды жорыққа” қатысуы
XVIII ғасырдың екінші жартысындағы
Қалмақ хандығының жағдайы
Қытайдың Жоңғарияны жеңуі.
1770 жылғы атамекенге қоныс аудару.
Орынбор губернаторы Неплюевтың
Кіші жүз ханы Нұралы жіберген хабары

17.

Абылай, Нұралы,
Сұлтанбет,
Әбілпайыз,Орыс,
Ералы бастаған
1771 жылғы жорық
Елшібек батыр
ерлігі
Ірі шайқас Балқаш
бойында

18.

Қазақтардың қалмақтарды жеңуінің тарихи
маңызы.
- Жоңғарлар тарапынан жасалған жорықтар
тоқтатылды;
- Кіші жүз қазақтары өз атамекені Еділ мен
Жайық бойына кқонастана алды;
- Тарбағатай мен Іле өзенінің бойын қорғап
қалды;
- 200 жылға созылған қазақ-қалмақ соғысы
аяқталды;
- Қазақтар өздерінің жауынгер халық екендігін
дәлелді.

19.

Алған білімді бекіту.

20.

1628 жылы
Жоңғариядан келген
торғауыт және хошауыттардан
тұратын ойраттар одағы.
1697 жылы
орыс патшасы І Петр Аюкеге
Ресейдің шығысын
қорғауды міндеттелі..
Олар қазақтарға туыс
ноғайларды жеңіп, басқұрттардың
атамекеннен қууды ойлады.
Қалмақтар
Қырым хандығын, Дағыстан,
Кабарда, Осман империясы, Францияға
дейін жетті.

21.

Қазақ-қалмақ қарым-қатынастарының
қалыптасу ерекшеліктері
Жағымды
жақтары
Жағымсыз
жақтары

22.

1723 жылы қыркүйекте
20 мың қазақ-қарақалпақ жасағымен
Әбілқайыр жорығы.
1726 жылы 10 мың
қазақ жасағымен Әбілқайыр
жорығы.
Патша үкіметінің ұстанған саясаты.

23.

Қазақтардың 1771 жылғы
“Шаңды жорыққа” қатысуы
XVIII ғасырдың екінші жартысындағы
Қалмақ хандығының жағдайы
Қытайдың Жоңғарияны жеңуі.
1770 жылғы атамекенге қоныс аудару.
Орынбор губернаторы Неплюевтың
Кіші жүз ханы Нұралы жіберген хабары

24.

Абылай, Нұралы,
Сұлтанбет,
Әбілпайыз,Орыс,
Ералы бастаған
1771 жылғы жорық
Елшібек батыр
ерлігі
Ірі шайқас Балқаш
бойында

25.

Қазақтардың қалмақтарды жеңуінің тарихи
маңызы.
- Жоңғарлар тарапынан жасалған жорықтар
тоқтатылды;
- Кіші жүз қазақтары өз атамекені Еділ мен
Жайық бойына кқонастана алды;
- Тарбағатай мен Іле өзенінің бойын қорғап
қалды;
- 200 жылға созылған қазақ-қалмақ соғысы
аяқталды;
- Қазақтар өздерінің жауынгер халық екендігін
дәлелді.

26.

Мен тарихи тұлғамын.
Оқушылар тарихи тұлғалар атынан сөйлеп, болған оқиғаларды
баяндап береді.
Мен Әбілқайыр хан...
Мен Аюке қонтайшы...
Мен І Петр...
Мен кіші жүз ханы Нұралы...

27.

55 беттегі
Қосымша
мәліметті оқу,
Қалмақ-қазақ
қатынастары
туралы қосымша
мәліметтер жинау
Түсінік айтуға
дайындалу.
Жылдар мен
оқиғаларды
жатқа білу