ОНЖ -іс әрекет координациясы және принциптері

1.

Қалыпты физиология кафедрасы
КОМИТИ: Қалыпты жүйке жүйесі мен сезім мүшелері
Модуль 1-
«Жүйке жүйесі мен сезім мүшелері»

2.

Қалыпты физиология кафедрасы
ТАҚЫРЫП №4: ОНЖ іс- әрекет координациясы
және принциптері
Медицина ғылымдарының кандидаты,
м.а.доценті: Рахыжанова Сауле Орынгазыевна

3.

Орталық нерв жүйесінің үйлестіру
(коррдинациясы) іс-әрекеті қозу мен тежелу
процесстерінің өзара әрекеттесуіне негізделген.

4.

Коррдинациялық іс-әрекеті
ОНЖ коррдинациялық іс- әрекеті –бұл
нейрондар арасында өзара әрекеттесуіне
негізделген, ОНЖ нейрондарының келісілген
жұмысы болып табылады.

5.

Үйлестіру қызметінің жұмысы
1) рефлекстер қызметінің нақты орындалуын
қамтамасыз етеді;
2) қызметтің күрделі формаларын қамтамасыз ету үшін
әртүрлі жүйке орталықтарының жүйелі түрде
қосылуын қамтамасыз етеді;
3) әр түрлі жүйке орталықтарының үйлесімді жұмысын
қамтамасыз етеді.

6.

Иррадиация принципі.
Нейрондардың шағын топтары қозған кезде қозу
нейрондардың едәуір санына таралады.
Сурет:Жүйке орталықтарындағы қозуды иррадиациялау процесін суреттейтін схема:
1, 2, 3 - жүйке орталықтары

7.

Иррадиация.
Жүйке орталығының нейрондары қозған кезде
биоэлектрлік импульстар коллатералдар бойымен
таралып, көрші орталықтардың белсенуін шақырады.
Бұл құбылыс "иррадиация"деп аталды.
Нәтижесінде, бір рецепторлық өрістің тітіркенуінен
жалпыланған реакция жиі кездеседі, оған әртүрлі
жүйке орталықтарымен басқарылатын эффекторлар
қатысады

8.

Индукция.
Жүйке орталықтарының арасындағы байланыс
индукция процесіне - қарама-қарсы процестің
бағытталуына (индукциясына) негізделген. Жүйке
орталығындағы күшті қозу процесі көрші жүйке
орталықтарында тежелуді тудырады (кеңістіктіктегі теріс
индукция), ал күшті тежелу процесі көрші жүйке
орталықтарында қозуды тудырады (кеңістіктіктегі оң
индукция).

9.

Индукция жүйке процестерінің таралуын
(иррадациясын) шектейді және
концентрацияны қамтамасыз етеді.
Индукция қабілеті көбінесе тежегіш аралық
нейрондар - Реншоу жасушаларының
жұмысына байланысты.

10. Сурет. Оң және теріс кеңістік индукцияны бейнелейтін схема (K.R - Реншоу жасушалары)

11.

Реципрокті тежелу (Шеррингтон бойынша)

12.

Доминанттық принципі
Доминант (үстемділік) -бұл қазіргі кездегі орталықтардағы
реакциялардың сипатын анықтайтын уақытша басым қозу
ошағы (1931 А.А.Ухтомский бойынша)

13.

14.

Кері байланыс принципі
рецепторлардан орталық жүйке жүйесіне импульстар ағыны, олар
периферияда не болып жатқандығы туралы ақпаратты тасымалдайды.
- Кері байланыс белгілі бір тітіркендіргішке жауап ретінде рефлекторлық
әрекеттердің сапасы мен пайдалылығын бағалау үшін қажет
- Кері байланыс түрлері:
Оң- кері байлансты күшейтеді
Теріс- кері байланысты тежейді
-

15.

Соңғы жалпы жол принципі
Орталық жүйке жүйесіне әр түрлі сенсорлық
(афферентті) талшықтар арқылы келетін
импульстар сол бір аралық немесе қозғалтқыш
нейрондарға жинақталуы (жинақталуы)
мүмкін.
Сол мотонейрон әртүрлі рецепторлардан(көру,
есту, тактильді) келетін импульстармен қозуы
мүмкін, яғни көптеген рефлекторлық
реакцияларға қатысады (әртүрлі рефлекторлық
доғаларға қосылады).

16.

Орталық жүйке жүйесінің
үйлестірілген қызметі жүйке
орталықтарының жұмысында өзара
байланысты қамтамасыз етеді,
соның арқасында күрделі
рефлекторлық функциялардың
нақты орындалуы қамтамасыз
етіледі.