Лекция_11_-_Дәрігерге_дейінгі_көмек_көрсету_негіздері

1.

Пәннің атауы: Тіршілік қауіпсіздігі
№ 11 Дәріс: Дәрігерге дейінгі көмек көрсету
негіздері
Алигожина Дина Амангельдыевна
Аға оқытушы
Павлодар,
2023 г.

2.

ДӘРІГЕРГЕ ДЕЙІНГІ (АЛҒАШҚЫ) КӨМЕК
Дәрігерге
дейінгі (Алғашқы) көмек – адам өмірін
құтқару. Ең бастысы – алғашқы секундтарда дұрыс
әрекет етуге үйрену, дәрігерлер келгенше апатқа
ұшыраған адамның өмірін сақтап қалу. Келесі кеңестер
өзіңізге, жолдасыңызға басқа да көмекті қажет ететін
кез келген адамға алғашқы көмекті дұрыс көрсете алуға
септігін тигізеді.
2

3.

Алғашқы көмектің негізгі шаралары: апатқа түскен адамды апат
әсерінен құтқару (өрттен, судан шығару); апаттың зиянды әсерін
тоқтату (адамды жылыту, иіс тисе таза ауа жұтқызу); қан тоқтату,
жараны байлау, сынған аяқтың немесе қолдың қозғалысын тежеу;
жасанды дем алдыру, жүрекке жабық массаж жасау, апатқа түскен
адамды тезірек емдеу мекемесіне жеткізу немесе жедел
медициналық көмек көрсететін дәрігерлер тобын шақыру.
IKAZ.KZ - ашық мәліметтер порталы

4.

Науқастар мен зардап шеккендерге алғашқы
медициналық көмек көрсету.
Бірінші кезектегі әрекеттер
Ең
алдымен адамды қайғылы жағдай болған
жерден алып шығыңыз, оның өміріне қауіпті
жағдайды (талып қалу, бастырылып немесе
қысылып қалу, қан тоқтамау) жойыңыз;
жарақатының қандай дәрежеде екенін, көлікпен
немесе жаяу тасымалдауға келетін-келмейтінін
көріңіз;
қауіпсіз, медициналық көмек көрсетуге қолайлы
жерге апарыңыз;
алғашқы медициналық көмек көрсетіңіз.
4

5.

- Көз қарашығының жарық сезгіштігін анықтау тәртібі. Бас
бармақпен үстіңгі қабақты көтеріп, қарашыққа қараңыз. Егер
қарашық жарық түскеннен кейін де үлкен күйінде қалса, онда
ол жарықты сезбейді деген сөз. Қараңғы кездерде қарашықтың
жарық сезгіштігін электр қолшамының көмегімен байқауға
болады.
- Ұйқы артериясындағы тамыр соғысын байқау тәртібі. Төрт
саусағыңызды жарақаттанған адамның мойнына қойыңыз.
Саусақтарыңызды кеңірдек пен мойын бұлшық етінің ортасына
қойып, тамыр соғысын байқау үшін аздап батырыңқыраңыз.
Жоғарғы тыныс жолдарының өткізгіштігін қамтамасыз етіңіз
Жасанды тыныс алу және жанама жүрек массажын қолдану
арқылы тыныс алу мен жүрек қызметін қалпына келтіріңіз
5

6.

Сыртқы қан кетуді тоқтатыңыз
Жарақат кезінде кеудеге тығыздағыш
таңғышты жағыңыз
6

7.

Өзің немесе айналаңыздағы адамдардың көмегімен
жедел жәрдем шақырыңыз. Жараларға асептикалық
(таза) таңғыш салыңыз
Сыну
орындарында
дене
қозғалмайтындығын қамтамасыз ету
бөліктерінің
Ауырған жерге суық салыныз (көгеру, сыну, жарақат)
Сақтау күйіне жатқызу, гипотермиядан қорғаңыз,
жылы тұзды немесе тәтті сусын беріңіз (есінен таңған
кезде және іштің жарақаты болған кезде ішуге немесе
тамақтандыруға болмайды)
Назар аударыңыз! 7-10-тармақтарды сыртқы қан кету тоқтағаннан, тәуелсіз
7
тыныс алу мен жүрек соғуын қалпына келтіргеннен кейін ғана орындау керек.

8.

Жүрек-өкпе реанимациясын жүргізу
тәртібі
Ұйқы артериясындағы тамыр соғысын байқау. Тамыр
соғысы болса, демек зардап шеккен адам тірі.
Тыныс алуды тыңдаңыз, кеуде қозғалысының болуын
немесе болмауын анықтаныз. Кеуде қуысының
қозғалысы бар болса - зардап шеккен адам тірі.
Көз қарашығының жарық сезгіштігін анықтау, екі көздің
жоғарғы қабағын көтеру арқылы. Көз қарашығы жарыққа
тарылады - зардап шеккен адам тірі
Назар аударыңыз! Реанимацияға өмір белгілері
болмаған кезде ғана кірісіңіз (1, 2, 3-тармақтар).
8

9.

«Ауыздан ауызға» тәсілімен өкпеге
жасанды түрде ауа жіберу:
Саусақты матамен орап алып, аурудың аузын ұйыған
қан, сілекей және басқа да заттардан (сынған тіс, тіс
протездері) тазартыңыз.
Жасанды демалдырудың алдында басты артқа шалқайту арқылы
жоғарғы тыныс жолдарының өткізгіштігін қамтамасыз ету керек.
Иықтың астына орама қою (киімдерден оралған);
- Сол қолыңызбен мұрнын қысып, зардап шегушінің басын артқа
қарай шалқайта ұстаңыз және осы қалыпта дем жібергенше
ұстаңыз;
- Еріндеріңізді зардап шегушінің ерніне қатты басып, оның ішіне
қарай қатты дем шығарып, үрлеңіз. Оның аузына екі максималды,
тегіс дем шығарыңыз. Жәбірленушінің әрбір пассивті дем
шығаруы үшін 2-3 секунд беріңіз. Дем алған кезде жәбірленушінің
кеудесі көтерілетінін және дем шығарған кезде төмен9 түсетінін
бақылаңыз.

10.

Жүрекке жабық (жанама) массаж жасау
ережесі
(Правила проведения, закрытого (непрямого) массажа сердца)
https://www.youtube.com/watch?v=Zvrr7ScoZQ4
10

11.

Электр тогы ұрған кездегі алғашқы көмек:
Көмек көрсетуші электр тогы ұрған кісіге
жақындамас бұрын, өзінің қауіпсіздігін
қамдау керек қуат көзін өшіру, зардап
шегушінің денесінен ағаш затпен ток
өткізгішті алып тастау және т.б.). Егер қарау
кезінде
зардап
шегушінің
ұйқы
артериясында пульс жоқ болса, тез арада
жүрекке тік емес массаж және жасанды
тыныс беру керек. Егар ЕС-түссіз, бірақ
тамыр соғып тұрса, басын бір шетке бұрып,
аузын тазалап, басына суық басып, сондай-ақ
жарақатын таңу қажет.

12.

ЕГЕР АДАМ КҮЙІК АЛСА/ АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ
Күйік оттан, будан, қайнап тұрған судан, химиялық
заттардан, күн сәуледен болу мүмкін.
4 дәрежелі күйік болады:
Бірінші және екінші дәрежелі күйікте сұйықпен
толтырылған көпіріктер пайда болады. Үшінші және төртінші
дәрежелі күйікте тек қана адам терісі ғана емес, сонымен бірге
одан да терең тканьдар жарақатталады.
Емделу:
1. Күйік жерін киімнен ажыратыңыз.
2. Күйік жерін суық суға немесе ағып тұрған суық суға салыныз
және ауыр басылғанша солай үстап тұрыныз (10 минуттан 30
минутке дейін).
3. Содан кейін күиік жерін матамен немесе басқа таза
шүбірекпен орап қойыныз.
4. Маймен, креммен немесе мазьбен жағуғу тиім салынады.
5. Қөпіріктерді жармаңыз, әйтпесе оған микроп түсу мүмкін.
6. Егер күйік қатты немесе терең болса, онда оны дәрігерге
көрсетініз.

13.

Қан кету түрлері және олардың
сипаттамалары
Қан кету дегеніміз — зақымданған кан
тамырынан канның құйылуы (шығуы) .
Сыртқы
қанның дене бетіне төгілуі
Ішкі (паранхиматозды)
ішкі ағзалар зақымданған кезде
мол қанмен қамтамасыз етуі

14.

Артериялық
Тамырлы (Веноздық)
Капиллярлық
Терең жарақат алған кезде:
қан ашық қызыл түсті,
пульсациялық ағынмен
құйылады
Қан баяу ағыммен ағады
Қан қою, кейде қара түсті
Қызыл түсті қан аз мөлшермен
баяу ағады.

15.

Қан кетуді тоқтату әдістері
артериялық
тамырдың саусақпен басылуы қан
кететін жарадан сәл жоғары;
жарадан 3-5 см жоғары жгутты қолдану;
қан кету орнына қысым таңғышын қолдану;
аяқтың максималды бүгілуі;
зақымдалған аяқ-қолдың жоғары жағдайын беру.

16.

Жгут салып тоқтату
Бұрау салып,қысатын таңғыш салу
турникет салып тоқтату
Саусақпен басу

17.

Бейне сілтемелері
https://www.youtube.com/watch?v=ioFltbXeCto
https://www.youtube.com/watch?v=rmsnCTQ7aqg
17

18.

НАЗАР АУДАРҒАНЫҢЫЗ
ҮШІН РАХМЕТ!