6-mavzuuz

1.

L/O/G/O
Andijon davlat tibbiyot instituti
Ortopedik stomatologiya va ortodontiya
kafedrasi
Olinmaydigan tishlar bilan
protezlash
Mavzu:Qisman tish qatori nuqsonida ko‘priksimon protezlar
bilan protezlash asoslari. Qisman tish qatori nuqsonida
ko‘priksimon protezlar bilan protezlash tamoyillari.
Ma`ruzachi: Odiljonov J.D.

2.

• Ko'priksimon protezlar –tayanch elementlar Va
protezning oraliq qismi (tanasi)dan iborat ortopedik
tuzilma hisoblanadi va , tish nuqsonlarini bartaraf etish
uchun ishlatiladi.
• Ko'priksimon protezlarlar tishlarga tayanadigan,
tishlarning nuqsonini cheklaydigan tuzilmalardir.

3.

tish qatori nuqsonlari va ularni uzunligi :
• kichik nuqsonlar- 3 tadan ko'p bo'lmagan tishlarning
yo'qligi;
• o'rtacha- 4 dan 6 gacha tishlar:
• katta nuqsonlar- 6 dan ortiq tishlar etishmayapti.
Har bir nuqson o'ziga xos xususiyatga ega tish joylashagan
pozitsiya:agar u har ikki tomonning tishlari bilan cheklangan
bo'lsa—chegaralangan nuqson,faqat bilan mezial tomonlarchegaralanmagan nuqson.
Joylashuv bo'yicha kamchiliklarni o'z ichiga oladi: tishning
oldingi, lateral yoki anterolateral qismida.
Nuqsonlar- bir va ikki tomonlama.

4.

Tish nuqsonlarini o'rnini bosish uchun
FOYDALANILGAN ORTOPEDIK
QURILISHLAR
• Ko'priksimon protezlar
prostezlar
• Qulfli birikmalar
• Qisman olinadigan
plastinkali protezlar
• Yoyli protezlari
• Tish iKPlantatsiyasi
yordamida tiklanadigan
protezlar

5.

Ko'priksimon protezlarlardan foydalanish uchun ko'rsatmalar -tish
nuqsonlari kiradi kichik va o'rta uzunlikdagi(oldingi qismda yo'qligi - to'rtta
tishdan ko'p bo'lmagan, lateral qismda - uchtadan ko'p bo'lmagan).
Tabiiy tishlarga tayangan Ko'priksimon protezlar chaynash bosimini paradontga
o'tkazadi.
Tish protezlari chaynash samaradorligini 100% ga tiklaydi.

6.

Ko'priksimon protezlar
protezining strukturaviy
elementlari
(KP)
1. Tayanch elementlari
2. Oraliq qism (tana)

7.

Adgeziv ko`priksimon
protezlar.
qistirmalar (qoplamalar)
Tayanch elementlari
Oraliq qism (tana)

8.

KP ning oraliq qismi
(tanasi) turlari
Egar shakli– metallkeramika KPlarda

9.

KP ning oraliq qismi
(tanasi) turlari
Osilgan shaklli bo'sh joy Yon soxada
Talab: protezning butun ishchi
qismi tana va shilliq qavat o'rtasida
to'liq mos kelishi kerak.

10.

KP ning oraliq qismi
(tanasi) turlari
Tangens shaklifrontal sohada;
Talab: tananing uchi tana va
shilliq qavat o'rtasida harakat
qilmasdan erkin joylashishi kerak

11.

Olinadigan Ko'priksimon protezlar protezi.

12.

tayyorlash usuli bo'yicha:
• kavsharlangan, uning
qismlari orqali bog'langan
paykalash;
to`liq quyma;
To`liq quyma karkas.
Materialiga ko`ra:
To`liq metall;
plastmassa;
chinnidan;
Bularning kombinatsiyasi materiallar
(kombinatsiyalangan - metall-plastmassa,
metall-keramika).

13.

14.

Ko'priksimon protezlar
protezlar

15.

Ko`rsatmalar
Ko'priksimon protezlarlar tayyorlash uchun
1.Yon sohadagi nuqsonni o'z ichiga
oladi(agar 3 dan ortiq tish bo'lmasa);
2.Frontal sohada nuqson mavjud(4
tishdan ko'p bo'lmaganda)

16.

Tish
qatoridagi
nuqsonlar

17.

Qarshi ko`rsatmalar
Ko'priksimon protezlarlar tayyorlash uchun
1. Turli funksional yo'nalishdagi tishlar bilan
cheklangan uzoq masofali nuqsonlar;
2. Patologik harakatchanlik bilan tishning
distal tomonida cheklangan nuqsonlar;
3. Past klinik qoplamali tishlar bilan
cheklangan nuqsonlar.

18.

Ko'priksimon protezlar protezidan
foydalanishning asoslari
Ko'priksimon protezlar strukturasini tanlashda siz
quyidagilarni hisobga olishingiz kerak:
1. Tish qatori nuqsonining uzunligi;
2. Tayanch tishlarning periodontal holati;
3. Tishlarining klinik tojlarining balandligi;
4. Tayanch sifatida ishlatiladigan tishlar sonini to'g'ri
aniqlash kerak;
5. Bitta funksiyani bajaradigan tishlar uchun tayanch
sifatida foydalaning (ovqatlarni tishlash va
maydalash).
Istisno - bu klik, chunki u tish yoyining burilishida
joylashgan va turli bosimlarga qarshilik ko'rsatadi.

19.

Tayanch tishlariga funktsional
yukni kamaytirish uchun
quyidagilar zarur:
1. Tayanch tishlar sonini ko'paytirish;
2. Protez tanasining chaynash yuzasining
kengligini kamaytiring(tananing chaynash yuzasi
chaynash yuzasidan kamroq / ko'p bo'lmasligi kerak
tayanch tishlarda);
3. Bir tomonlama ko'priksimon protezlarlardan
(ya'ni, osma ko'priksimon protezlarlardan)
foydalanishdan saqlaning.

20.

Konsol(osma)
protezlari

21.

Ko`priksimon protezlar
biomexanikasi

22.

Ko'priksimon protezlarlarni
tayyorlash tamoyillari (KP)
1. KP va uning oraliq qismining tayanch elementlari
bir xil chiziqda bo'lishi kerak;
2. KP tanasining (oraliq qismi) chaynash yuzasining
kengligi almashtirilayotgan tishlarning chaynash
yuzalarining kengligidan kamroq bo'lishi kerak
(bu tayanch tishlarga yukni kamaytiradi);
3. KP ning tayanch elementlari va qo'shni tabiiy
tishlar orasidagi aloqa nuqtalarini tiklash kerak;

23.

Ko'priksimon protezlarlarni
tayyorlash tamoyillari (KP)
4. Antagonistlar bilan maksimal aloqani yaratish;
5. Oraliq qism qancha keng bo`lsa tayanch tishlar
shuncha ko`p bosim tushadi
6. KPni tayyorlashda juda baland bo'lmagan klinik
tojga ega bo'lgan tayanch tishlaridan foydalanish
kerak;
7. Estetikani ta`minlash

24.

Ko'priksimon protezlar proteziga
qo'yiladigan talablar (KP)
1. Toksikologik(korroziyaga qarshi xususiyatlar, allergiyaga olib
kelmaydi, shilliq qavatlarni bezovta qilmaydi, so`lak bilan o'zaro
ta'sir qilmaydi);
2. Texnik(konstruktiv to`liqlik);
3. estetik;
4. Gigienik(oraliq qismning shakli - yarali dekupital stomatitining
oldini olish, marginal suv o'tkazmaydigan peradontning tayanch
tishi sohasida);
5. Funktsional:
A. Terapevtik - chaynash va nutq funksiyasini tiklash
b. Profilaktik (Popov-Godon fenomeni).

25.

Odontoparodontogramma professor V.Y.Kurlyandskiy tomonidan 1953
yilda taklif etilgan bо‘lib, u parodont tо‘qimalarining atrofiyasi
darajasini grafik ifodasi hisoblanadi. Meyorda har bir tishning parodonti
keraklicha chidamligiga ega bо‘ladi. Bu chidamlilik har bir tishga bosim
berilganda, ularda paydo bо‘luvchi og‘riq xissi bilan aniqlanadi. Aynan
shu ma’lumotlar parodontogramma asosida yotadi. Har bir tishning
chidamlilik koeffitsiyenti gnatodinamometriya usuli bilan aniqlanadi.
V.Y.Kurlyandskiyning fikricha, har bir tish parodonti sog‘lom holatda о‘z
kuchining 50% ini sarflar ekan. Kurlyandskiyning hisoblashicha,
alveolyar katakchalar suyak tо‘qimasining yо‘qotilishi parodontning
chidamliligini arifmetik progressiya bо‘yicha kamayishiga olib kelar
ekan.

26.

Тишлар
1
2
3
4
5
6
7
8
Жами
ЧК %
2
1
3
4
4
6
5
-
25

27.

SHunday qilib, ҳar bir tish doimiy chaynov koэffiцiyentiga ega. Agapov
jadvalga o`zgartirish kiritib, saqlangan tish qatorini chaynash samaradorligini
aniqlash uchun antagonist tishlarga эъtibor qaratish lozimligini aytib o`tgan.
Masalan
654001| 100456
-----------------------------. Tish formulasida chaynov
6 5 4 0 0 1 | 1 0 0 4 5 6 samaradorligi 58% ga teng.
654001| 100456
-----------------------------. Formulada эsa nolga tyeng.
000000| 000000

28.

I. M. Oksman esa chaynash samaradorligi jadvalini
yaratishda
anatomofiziologik
mezonga
asoslangan. U hatto 8 tishni ham chaynash
koeffitsiyentini belgilab о‘tgan. Bundan tashqari bu
jadvalni belgilashda chaynov yoki kesuv yuza
maydoni, dо‘mboqchalar soni, ildizlar soni, tish
parodontining holati va tishning tish yoyida
joylashuvi ham inobatga olingan. Yuqori va pastki
yon kurak tishlar birlik sifatida qabul qilingan.

29.

Тишлар
1
2
3
4
5
6
7
8 Жами
Ю/ж
2
1
2
3
3
6
5
3
25
п/ж
1
1
2
3
3
6
5
4
25

30.

Anatomo-fiziologik ahamiyatidan tashqari Oksman
parodont shikastlanishini hisobga olish kerakligini
ta’kidlagan. Unga kо‘ra:
I – darajali qimirlashda 100%,
II- darajali qimirlashda 50% va
III- darajali qimirlashda 0% ga teng olgan. Qaytalangan
surunkali periodontit bilan xastalangan tishlarning
funksional bahosi 50% yoki nolga teng deb olingan.

31.

32.

33.

Parodontogramma har bir tish haqida ma’lumot olish imkoniyatini
yaratadi. Undagi ma’lumotlar klinik tekshiruv, rentgenologik
tekshiruv va gnatodinamometriya natijalariga asoslanadi va shartli
belgilar bilan belgilanadi. Shartli belgilar quyidagilar sanaladi:
N- patologik о‘zgarishlarsiz,
O- tish yо‘q,
¼- birinchi darajali atrofiya,
½- ikkinchi darajali atrofiya,
¾- uchinchi darajali atrofiya,
¾- ortiq atrofiyada tish olinishi lozim.

34.

Protezlarning tayanchi uchun tanlanadigan tishlarning
soni shunday aniqlanishi lozimki, ularning chaynov
koeffitsiyentining yig‘indisi tayanch tishlarning
funksional koeffitsiyentining 50% ini tashkil etishi
zarur. Masalan, 15 tish yо‘q. 14 va 16 tishlarning
chidamliligi 1.75 va 3 ga teng bо‘lib, koeffitsiyent
yig‘indisi 4.75 birlikni tashkil etadi.

35.

Bu holda kо‘priksimon protez tayanchi uchun 14 va
16 tishlar tanlanishi lozim bо‘ladi. Bunday protezga
44, 45, 46 tishlardan iborat bо‘lgan antagonist
qarshilik kо‘rsatadi. Ularning funksional qiymati
1.75, 1.75 va 3 birlikka teng bо‘lib, ularning
yig‘indisi 6.5 birlikka tengdir. Kо‘priksimon protez
tayanchi uchun tanlangan 14 va 16 tishlarning
funksional yig‘indisi ta’kidlaganimizdek, 4.75
birlikka teng bо‘lib, antagonist tishlarning funksional
yig‘indisining 50% dan ortig‘ini tashkil etadi.

36.

37.

38.

39.

Tayanch tishlarni tanlash.
Kо‘priksimon protezlar bilan davolash vaqtida tayanch tishlar
tanlash muhim ahamiyat kasb etadi. Tashlashning notо‘g‘ri
о‘tkazilishi parodontni funksional zо‘riqishiga va keyinchalik
tishni olinishiga sabab bо‘ladi. Tishlarni tо‘g‘ri tanlash klinik
va paraklinik tekshiruvlardan sо‘nggina amalga oshiriladi.
Muhim ahamiyat kasb etadi:
- tishlov turi;
- nuqson joylashgan sohadagi okklyuzion munosabat,
tashxisiy modellarda;
- tayanch tishlar parodontining holati.

40.

Parodont holatini aniqlash bilan
- tishlarning mustahkamligi yoki
qimirlashi;
- klinik toj qism va ildiz nisbati;
- plombalar mavjudligi;
- tishlar ranggi о‘zgarishlarini aniqlash
mumkin.

41.

Tish parodonti holatini baholash uchun rentgenologik tekshirish
usullaridan foydalaniladi. rentgen tekshiruvi о‘tkazilishi lozim
bо‘lgan tishlar:
- sun’iy qoplama bilan qoplangan tishlar;
- plombalangan tishlar
- ranggi о‘zgargan tishlar;
- kо‘p yedirilgan tishlar;
- о‘z joyini о‘zgartirgan tishlar.

42.

SHunday qilib, ko`priksimon protyez
tayanchi uchun tanlangan tishlarga
quyidagi talablar qo`yiladi:
- myeъyoriy okklюzion munosabatda
bo`lishlik;
- baland klinik toj qism;
- Sog`lom parodont.

43.

Devorlarning o'zaro parallelligini
yaratish hamma tayanch tishlarni

44.

Qalinligimetall-keramika metall qoplama
qismi 1,5 - 2,0 mm, (metall koronka = 0,3- 0,5
mm.
keramika massasi = 1 mm.)
Bo`yin qismi zinapoyasi = +/- 1,2 mm.
sikroniy dioksidning qalinligi0,3-0,4mm

45.

Ezib tayyorlangan qoplamaning qalinligi 0,2 0,3 mm
1. Tayyorgarlikdan so'ng, tish silindr yoki shakliga ega
bo'lishi kerak biroz qisqartirilgan konus;
2. Barcha yuzalar tayyorlangan tishlar bir-biriga parallel
bo'lishi kerak;
3. Ekvator hududidagi tishning perimetri ekvator
sohadagi perimetriga teng bo'lishi kerak.

46.

• Ko'priksimon protezlar uchun tayanch
tishlarini tayyorlashda zaruriy talab
tayanch tishlarning devorlarini parallel
qilish.

47.

Metall-plastmassa qoplamalarni
tayyorlashda qalinligi bo'lgan to`liq
to'qimalar:
1,5 mm - old yuzadan,
0,5 mm - og'iz orqali.

48.

L/O/G/O
Rahmat!
www.themegallery.MOm