Қазақстандағы әлеуметтік мәселелер

1.

Әлеуметтік мәселелер
туралы не білесіз?
Қазақстандағы әлеуметтік мәселелер

2.

Әлеуметтік мәселелер
1
Сыбайлас жемқорлық
2
Кедейлік және әлеуметтік теңсіздік
3
Жұмыссыздық және төмен жалақы

3.

Сыбайлас жемқорлық
Қазақстан сыбайлас жемқорлық деңгейі жоғары
елдердің қатарына кіреді. 2023 жылы ел Transparency
International рейтингінде 180-ден 93-ші орынға ие
болды.
Сыбайлас жемқорлық осы салалар арасында кең
таралған:
Мемлекеттік органдар: жұмысқа орналасу паралары,
тендерлер, бюрократиялық рәсімдер.
Білімі: жоғары оқу орындарына түсу, емтихан тапсыру,
диплом алу кезіндегі сыбайлас жемқорлық.
Медицина: операция үшін пара, тез тексеру, аурухана
алу.
Бизнес: лицензиялар, Мемлекеттік тапсырыстар,
тексерулер алу.

4.

Кедейлік және әлеуметтік теңсіздік
Әлеуметтік теңсіздіктің негізгі көріністері:
Білімге қолжетімділік: Кедей отбасылардың балалары беделді жоғары оқу
орындарына түсу мүмкіндігі төмен.
Медицина: Сапалы медициналық қызметтер негізінен оны төлей алатын
адамдарға ғана қолжетімді.
Тұрғын үй: Жылжымайтын мүлік бағасының өсуі баспана сатып алуды
көпшілік азаматтар үшін қолжетімсіз етеді.
Аймақтардағы өмір сүру деңгейі: Ауылдық жерлер мен шағын қалаларда
дамыған инфрақұрылым, сапалы жұмыс орындары және әлеуметтік
кепілдіктер жетіспейді.
Азық-түлік және тұрғын үй кедейлігі
Азық-түлік бағасының өсуі: Азық-түлік бағасының өсу қарқыны жалақы
өсімінен асып түсуде. Қазақстандықтар табысының 50%-ына дейін тамаққа
жұмсайды.
Тұрғын үйдің қолжетімсіздігі: Алматыдағы пәтердің орташа бағасы
шамамен 60 млн теңгені құрайды, бұл көпшілік үшін жылжымайтын мүлік
сатып алуды орындалмас арманға айналдырады.
Мемлекеттік қолдау бағдарламалары: Льготты ипотекалық несиелер
сияқты мемлекеттік бағдарламалар барлық азаматтарға қолжетімді емес
және күрделі талаптарды қажет етеді.

5.

Жұмыссыздық және төмен жалақы
Жұмыссыздықтың себептері:
Экономиканың әртараптандырылмауы: Қазақстан
экономикасы мұнай, газ және пайдалы қазбаларды
өндіруден қатты тәуелді. Шикізат бағасының төмендеуі
жұмыс орындарының қысқаруына әкеледі.
Автоматтандыру және жұмыс орындарының
қысқаруы: Көптеген салаларда технологиялар
адамдарды ауыстыруда, ал жаңа жұмыс орындары баяу
құрылуда.
Талапкерлердің кәсіби дағдыларының жетіспеушілігі:
Жұмыс берушілер заманауи дағдыларды талап етеді,
бірақ оқу орындарын бітірген түлектерде олар жетіспейді.
Коррупция және тамыр-таныстық: Көптеген мемлекеттік
және жеке құрылымдарда жұмысқа орналасу біліктілікке
емес, байланыстарға байланысты.
Кілтті салалардағы төмен жалақылар
Білім беру: Мұғалімдер, әсіресе аймақтарда, жиі
тұтыну шығыстарынан төмен жалақы алады. Бұл
мамандар тапшылығына әкеледі, себебі жастар
бұл салада болашақты көрмейді.
Медицина: Дәрігерлер, әсіресе ауылды жерлерде,
төмен жалақылар алады, бұл алыс аудандарда
медициналық кадрлардың тапшылығына әкеледі.
Көптеген дәрігерлер басқа елдерге кетеді немесе
жалақы жоғары жеке секторға ауысады.
Мемлекеттік қызмет: Мемлекеттік қызметкерлер
формальды түрде тарифтік кесте бойынша жалақы
алса да, шын мәнінде олар көбінесе төмен
табысқа тап болады, әсіресе шағын қалалар мен
ауылды жерлерде.