Оба ауруы. Аурудың алдын- алу шаралары

1. Оба ауруы. Аурудың алдын- алу шаралары

Оба ауруы. Аурудың алдыналу шаралары
Шымкент обаға қарсы күрес
станциясы
2025ж

2. ОБА

• Оба- зооантропонозды,
табиғи ошақты, аса қауіпті
карантиндік ауру.

3.

Клиникалық белгілері
Обаның инкубациялық кезеңі бірнеше
сағаттан 6 күнге дейін.
Дене қызуы – 39С-40С
Басы айналады
Ауру асқынса
өлімге әкеледі
Оба ауруы
Үрей, ұйқысыздық
пайда болады
Құсады
Есінен танады
Қалтырайды
3

4. Берілу механизмі

1
Трансмиссивті
2
Жанасу
3
Ауа тамшылы
4
Алиментарлы

5. Оба көздері

Жыртқыштар да
тасушы болуы мүмкін:
• қасқырлар
• шибөрілер
• түлкілер

6. Түйелер оба ауруының эпидемиологиясында маңызды орын алады.

7.

ОБА қоздырғышын
тасымалдаушылар
• Құмтышқан
• Сарышұнақ
• Суыр және т.б кеміргіштер
7

8. Обаның клиникалық түрлері

1
2
3
4
Терілік
Бубондық
Өкпелік
Септикалық
Ауру малды
сойғанда,
терісін
сыпырғанда
және т.б. тері
қызарып,
бөртіп,
соңында
жараға
айналады
Бүрге
шаққанда
мойын, шап
немесе
қолтық
аймағында
бұршақ
тәрізді қызыл
түсті бөрткен
пайда
болады
Дем алған
кезде тыныс
жолдары
арқылы
ауа-тамшылы
жолмен
жұғып,
өкпені
зақымдайды
Қан арқылы
барлық ішкі
ағзаларға
тарайды. 1-3
күн
аралығында
өлімге әкелуі
мүмкін.
АУА-ТАМШЫЛЫ
Қарым-қатынас арқылы

9.

• Тіл жуандатылған,
тіс іздері бар, ақ
қатпар қонған
• « борлы тіл»

10. ОБАНЫҢ ТЕРІЛІК ФОРМАСЫНЫҢ КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ

• Обаның тері формасы барысында 1
сағат бойы тез ауысымды кезеңдер
өтеді: дақ, түйін, сулы бөртпе, іріңді
бөртпе, жара.

11. Оба ауруының бубондық (без)түрі

• Оба ауруының бубонды
түрінің ең басты белгісілимфа түйіндерінің
қабынып ісуі және қатты
ауырсынуы.Көп жағдайда
бір без қабынады,бірнеше
бездің қабынуы өте сирек
кездеседі.

12. ОБАНЫҢ ӨКПЕЛІК ФОРМАСЫНЫҢ КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ

• Ауыр өтеді және қоршаған
орта үшін өте қауіпті.
Интоксикация шұғыл
айқын, кеудеде күшті ауру
сезіледі, қанды
қақырықпен жөтел,
цианоз. 2–3 күннен кейін
кома, өкпе-жүрек
жеткіліксіздігі дамиды.

13. ОБАНЫҢ СЕПТИКАЛЫҚ ФОРМАСЫНЫҢ КЛИНИКАЛЫҚ КӨРІНІСТЕРІ

Обаның сепсистік түрі сирек
кездеседі, ауру аяқ астынан
басталады.Бірнеше сағаттан соң
науқас адам ес-түссіз (кома) жағдайға
ұшырайды.Теріде, кілегей қабықта,
ішкі ағзаларда (бүйрек,бауыр,ішекте)
қанталау кездеседі.
• Мұрыннан,өкпеден,ішектен қан
кетеді, яғни, зәрде,құсықта және іш
өткен кезде қан көрінеді.Жүрек және
қантамыр жүйесінің жұмысы
нашарлап науқас 1-3 күннің ішінде
қаза табады.

14. Обаға зертханалық зерттеулер үшін материал алу

• Обаға күдікті науқастан зертханалық зерттеу материалы:
• бубонды және тері- бубонды түрінде бубоннан пунктант;
• ал ісіну бар кезде, ісіну сұйықтығы;
• ашылған бубоннан немесе ойық жарадан бөлінділер,
карбункулдың құрамы;
• тығыз инфильтраттан пунктат;
• өкпелік түрінде қақырық, ал ол болмаған жағдайда
тамақтан шырыш;
• Септикалық түрінде-қан.

15.

• Обаның барлық түріне күдіктенсе, тамырдан қан және
тамақтан шырыш алынады.
• Жеке
мүшелер
мен
жүйелердің
байланысты тексеру қажет:
зақымдалуына
Ішек зақымдалғанда-нәжіс
Менингеальды құбылыстар кезінде-жұлын сұйықтығы
Зәрде қан болса-зәр және т.б.
Материал бактериологиялық әдіспен зерттеледі.

16.

Мәйітті ашу кезінде зерттеуге келесідей
материалдар алынады:
а) тері зақымдануынан алынған бубон
және материал (пустула, везикула, ойық
жара, ісіну, карбункул)
ішкі ағзалардың материалы (көкбауыр,
бауыр, өкпе)
ұлғайған лимфа түйіндері (шап, сан,
қолтық асты, жақ асты, құлақ маңы)
ішкі мүшелер шірігенде – сүйек кемігі

17.

• Некроз болған жағдайда материал
алынған бөлікте некротикалық және
оған жақын тіндер болатындай етіп алу
керек. Пневмонияға тән өзгерістер
болған
жағдайда,
зақымдалған
аймақтардан және лимфа түйіндерінен
алынған өкпе бөліктері мұқият тексеруге
жатады
• в)
жүрек
қуысынан
немесе
ірі
тамырлардан қан;

18.

• г) сүйек кемігі;
• д) аурудың клиникалық көрінісіне және
мәйітті ашу кезінде әртүрлі мүшелер
мен жүйелерде табылған өзгерістерге
сәйкес қосымша материал (ми-жұлын
сұйықтығы, плевра қуысынан экссудат,
зәр және т.б.) зерттеледі.

19.

• Бубондардан, ісінген тіндерден, везикулдардан,
пустулалардан, карбункулдардан материал өткір,
тығыз бекітілген үлкен диаметрлі инемен арнайы
шприцпен (сыйымдылығы 5 мл-ден кем емес)
алынады. Инъекция орнындағы теріні спиртпен
өңдейді, содан кейін йодпен өңдейді және
қайтадан спиртпен сүртеді. Инені оның ұшы
бубоның орталық бөлігіне жететіндей етіп
енгізеді, содан кейін поршеньді толығымен
тартып, ине баяу шығарылады.

20.

• Бубон
немесе
ісінген
тіндерден
зерттеуге
материал
алу
мүмкін
болмаған жағдайда 0,3 мл стерильді
физ.раствор енгізіліп, содан кейін
барлық құрамы шприцпен тартылады
және стерильді пробиркаға құйылады
және зертханаға жіберіледі.
• Бубон, карбункул немесе ойық жара
ашылғанда, ойық жараның түбінен
немесе карбункулдың некротикалық
аймағынан бөлінді алады.

21.

Терінің зақымдануы кезінде шприц инесі
везикуланың
немесе
пустуланың
шетіне
енгізіледі,
содан
кейін
ортасына
қарай
жылжытылады. Пустула немесе везикуланың
ортасына инені тікелей енгізу оның мазмұнының
мерзімінен бұрын ағып кетуіне әкелуі мүмкін.
Обаның өкпелік түрімен ауыратын науқастардан
алынған қақырықты кең мойынды тығындары бар
банкаларға жинайды. Тамақтан шырыш жалпы
қабылданған әдіске сәйкес стерильді мақта
тампонымен алынады.

22.

• Қан 10 мл мөлшерінде венадан алынады.
зарарсыздандырылған пробиркаларға (5 мл бірден
50 мл ет-пептонды бульонға егіледі, қалған 5 мл
серологиялық,биологиялық зерттеу үшін).
• Мәйіттен материал алу кезінде әрбір мүшеден
сынамаларды стерильді түрде, жеке банкада алу
керек
және
дезинфекциялық
ерітіндінің
аспаптарға, қолғапқа немесе мүше сынамалары
салынған ыдысқа ​түспеуіне ерекше назар аудару
қажет.

23.

• Материал салынған барлық ыдыстар қалың
тығынмен, резеңке немесе шыны тығындармен
жабылады, сырты дезинфекциялық ерітіндімен
өңделеді, содан кейін тығын балауыз қағазымен
немесе жартылай пергаментпен жабылады және
тығыз байланады.
• Содан кейін әрбір ыдысты балауыз қағазға немесе
дәкеге орап, арнайы бейімделген металл ыдысқа
(бикс, жәшік немесе болмаған жағдайда қақпағы
бар шелекке) салады, ыдысты мақтамен қаптайды.

24.

• Әрбір жіберілген үлгіде материал туралы
ақпарат (толық аты-жөні, мекен-жайы,
материалды жинау күні мен уақыты, ауырған
уақыты, қабылданған антибиотиктердің саны,
материалдың атауы) көрсетілген затбелгі
болуы керек. Контейнер пломбаланады,
қақпағына «Абай болыңыз», «жоғарғы» деген
белгі
қойылып,зертханаға
2
адамның
көмегімен(оның ішінде біреуі медицина
қызметкері)
арнайы
көлік
арқылы
жіберіледі.Жіберіліп
отырған
материалға
ондағы объектілердің тізімдемесі және олар
туралы барлық деректер қоса беріледі.

25.

• Жолдама
аумақты
санитарлық
қорғаудың
кешенді
жоспарында
көзделген
тиісті
қоздырғышпен жұмыс істеуге
рұқсаты бар зертханаларға
жіберіледі.

26.

Обаны тарататын бүргелердің
50-ден аса түрлері бар.
Xenopsylla cheopis, оба
қоздырғышымен
залалданған бүрге (видны как тёмная
масса)

27.

Оба қоздырғышының бүрге асқазанында
көбеюі
27

28. Қоршаған ортаға тұрақтылығы

Жоғары температураларға тұрақсыз.
• Т=50 С барысында 40 мин кейін өледі
• Т=100 С барысында 1 мин кейін өледі
• Күннің тікелей сәулелері қоздырғышты 2-3 сағат
ішінде өлтіреді.
• Төмен температураларға төзімді
(мұздатылған мәйіттерде 1 жылға дейін
сақталады).
• Ақуызды ортада ұзақ сақталады (қан, қақырық)

29.

Сезімталдылығы
5 % ЛИЗОЛ ерітіндісі 10 мин
кейін өлтіреді
• оба қоздырғышы
• залалсыздандырғыш
заттарға сезімтал
Құрамында Хлоры бар
ерітінділерге өте сезімтал .

30. Оба ауруының алдын алу және онымен күресу шаралары

Қазақстанда оба ауруының алдын алу
шаралары 2 бағытта жүргізіледі.
1.Обаның табиғи ошақтарында тұратын халықты
осы аурудан қорғау.
2.Шет елдерден оба ауруының біздің елімізге
әкелінуіне және таралуына жол бермеу.

31. Обаның ауруының алдын алу және онымен күресу шаралары

1.Медицина мекемелерінде хабарлама сызбасы болуы керек.
2. Оба аурынан қорғайтын арнайы киім (костюм).
3.Зертханаға материал алу үшін жиынтық(укладка).
4. Дезинфекциялық ерітінділер болуы тиіс.
Осы жиынтықтардың белгілі бір жерде болып және оның ол жерді медицина
қызметкерлері білуі тиіс.

32. Медициналық мекемеде науқастарды қабылдау кезінде оба ауруына күдікті адам кездескенде дәрігердің міндеті

1.Науқастарды қабылдауды тоқтатады.
2.Кабинеттің есік-терезелері жабылады.
3.Кабинеттің ішінен телефон арқылы бас дәрігерге
хабарлайды.
4.Аурудың алдын алу үшін оба ауруынан қорғайтын
арнайы киім(костюм),дәрі-дәрмектер,дез. ерітінділер
сұратады.
5.Дәрігер арнайы қорғаныс киімін киеді(денесінің
ашық жерлерін,көз,мұрын және ауыз қуысын
дәрілейді).

33.

• 6.Науқасқа медициналық көмек көрсетіледі(зертханалық
зерттеуге материал алмай антибиотик тағайындауға
болмайды).
• 7.Науқастың жағдайы көтеретін болса эпидемиологиялық
анамнез жинайды(соңғы 6 күн ішіндегі қарым
қатынастағы адамдардың аты-жөні мекен-жайын
анықтайды).
• 8.Келген кеңесшілерге және дәрігер эпидемиологқа
қажетті мәліметтерді және қарым-қатынаста болған
адамдар тізімін береді.
• 9.Науқасты ауруханаға жатқызу үшін жолдама береді.
• 10.Дезинфекция

34. Медициналық мекемеде оба ауруына күдікті науқас анықталған жағдайдағы іс-шаралар

1.Емхананың сыртқы есіктері жабылады,күзет
қойылады,сырттан ішке,іштен сыртқа адамдарды
шығарылмауы керек.Науқастарды қабылдау
тоқтатылуы тиіс.
2.Мекеменің ішінде адамдардың ары-бері жүруіне
тыйым салынады және оны қадағалайтын адам
тағайындалуы керек.
3.Науқас бар кабинеттің есігінің алдына күзет
қойылуы керек.

35.

4. Күнделікті дезинфекция жасалынады.
5. Емханаға келіп кеткен науқастардың және
медициналық қызметшілердің,науқаспен қарымқатынаста болғандардың тізімін анықтау.
6. Атқарылып жатқан шаралар жөнінде хабарлау.

36. Оба ошақтарын тексеру

37. Түздегі (құмдағы) дезинсекция

38. Әлем бойынша оба ауруының таралуы 2024ж

2024 жыл / 2024 год
Мемлекет / Страна
Оның ішінде
қайтыс
болғандар / из
них умерших
Оба / Чума / the plague
Африка / Африка
351
11
Конго дем. республикасы / Дем. Республика Конго
346
8
КНР
Мадагаскар
2
3
1
2
Солтүстік және Орталық Америка / Северная и
Центральная Америка
3
2
АҚШ / США
3
2
Оба бойынша барлығы
Всего случаев чумы
354
13