Оба қоздырғышы

1. Қ.А. Ясауи атындағы халқаралық қазақ түрік университеті

Тақырыбы:
Оба қоздырғышы
Қабылдаған:Асанова Ғ.
Орындағандар: І топ
Түркістан 2016ж

2.

Оба қоздырғышы
Оба (лат. реstіs) - Үегзіпіа резііз тудыратын ауыр интоксикациямен,
жоғары қызбамен, тері, өкпе, не де лимфа жүйесінің зақымдалуымен,
септицемиямен сипатталатын жоғары деңгейде олім туғызатын 0-75%)
жүқпалы ауру. Ауру аса қауіпті инфекция тобына кіреді, халықаралық
ережелерімен бақыланады, ндықтан конвенциялық (карантинді)
инфекцияларға жатады.
Таксономиясы. Ауру қоздырғышын 1878 жылы Г.Н. Минх және 1894
жылы А. Иерсен мен Ш. Китазато Гонконгтағы оба эпидемиясы кезінде
бір - бірінен бөлек ашқан.
Түңымдастыгы: Еntеrоbасtеrіасеае
Туыстастыгы: Yеrsіnіа.
Түрі: Үеrsіnіа реstіs.
Морфологиясы мен тинкториалдық қасиеттері. Үеrsіnіа реstіs полиморфты, үсақ сопақша яқша, талшықтары жоқ, спора түзбейді,
нәзік капсуланы 37°С-та түзе алады, грамтеріс, патологиялық
материалдардан алынған жағындыларда биполярлы боялады.

3.

4. Дақылдандыру. Оба қоздырғышы - факультативті анаэроб, психрофил: ең қолайлы өсу мпературасы 28°С. Тығыз қоректік орталарда К-

және 3пішінді колониялар түрінде өседі; К-пішіндісі ары вирулентгі, 8пішінділердің вируленттілігі төмен. Иерсиниялардың өсуін жылдамдату
үшін қоректік рталарға өсу стимуляторлары қосылады: натрий сульфиті,
гемолизденген қан, сарцина фильтраты. Тығыз қоректік ортада өскенде
8-12 сағатта «сынған шыныға» үқсас түссіз колониялар түзеді, 18-20
сағатта колониялары «айнала өрнекті орамалға» немесе «түймедақ
гүліне» ұқсас, ортасы ашық түсті, кейбір кезде 48 сағаттан кейін 8колонияларға ауысады. Үегзіпіа резііз-тің көптеген штамдары күнгірт
пигментті юлониялар түзеді. Сүйық қоректік органың бетінде үлбір түзіп
өседі, одан томен қарай «үңгір сталактитіне» үқсас жіпшелер түзеді,
түбінде агглютинация реакциясына үқсас түйіршіктеніп оседі.
Ферменттік белсенділігі. Қоздырғыштың биохимиялық белсенділігі бар,
көмірсуларды (глюкоза, манноза, маннит, мальтоза, арабиноза, салицин,
ксилоза, эскулин) көмірқышқыл газға дейін ыдыратады, гиалуронидаза,
протеинкиназа, фибринолизин, гемолизин, лецитиназа, РНҚаза мен
коагулазаны түзеді. Глицеринді ыдыратуына байланысты «+» және «-»
хемоварианттарын бөледі. Сүтті үйытпайды, индол мен күкірт сутегін
түзбейді, нитратты нитритке айналдырады. Каталаза түзеді және
оксидаза түзбейді.

5. Резистенттілігі. Күн және ультра күлгін сәулесі, кептіру, жоғарғы температура мен дезинфекциялық заттар (лизол, фенол, хлорамин

және басқалары) Ү. резііз-ті тез арада жояды. Төменгі
температураға, мүздатқанға және еріткенге төзімді, патологиялық материалда 10
тәулікке дейін өмір сүреді, Оә" температура кезінде 6 айға дейін сақталады.
Эпидемиологиясы.
Оба қоздырғышына кемірушілер (тарбағандар, суырлар, құрсуырлар,- сарышұнақтар,
егеуқұйрықтар, үй тышқандары) сезімтал. Түйелер, ақбөкендер, мысықтар, түлкілер,
кірпішешендер сезімтал болады. Зертханалық жануарлардың ішінде ақ тышқандар,
теңіз шошқалары, орқояндар және маймыл-дар анағұрлым сезімтал. Қазақстан
Республикасында арнайы обаға қарсы мекемелер бұл індеттің 17 автономды ошақтан
түратын 6 табиғи ошағына эпидемиологиялық қадағалауды қамтамасыз етеді.
Қазақстанның 38% жерінде обаның табиғи ошақтары орналасқан.
Оба - табиғи-ошақтық ауру, аса қауіпті инфекцияларға жатады. Орта ғасырдағы оба
эпидемиялары ондаған миллион адамның өліміне әкелді.
Оба инфекциясының негізгі көзі - кемірушілердің бірнеше түрлері (тарбағандар,
суырлар,( саршұнақтар, сұртышқандар). Екіншілікті инфекция көздері үй тышқандары,
дала суыры, қояндар, егеуқұйрықтар (барлығы 300 түр) болып табылады.
Инфекцияның негізгі таралу механизмі - трансмиссиялық. Бұл індет адамдарға
инфицирленген бүргенің шағуы нәтижесінде, сондай-ақ қарым-; қатынас (ауру
жануарды сойғанда, терісін алып, етін болгенде) және тағамдық (жануардың етін
жеткіліксіз, термиялық өңдеп қолдану кезінде) жолдармен жүғады. Зақымданғаннан
кейін науқас адам инфекция көзі болады. Обаның өкпелік түрі аса қатерлі болып
есетеледі, ойткені ауалы-тамшылы жолмен ауру көп адамдарға жұғады. Аурудың
қандай түрінде болмасын науқастарды оқшаулайды (изоляциялайды), қатал
карантиндік шаралар өткізеді.

6. Оба инфекциясының негізгі көзі - кемірушілердің бірнеше түрлері (тарбағандар, суырлар,( саршұнақтар, сұртышқандар). Екіншілікті

инфекция көздері үй тышқандары, дала суыры,
қояндар, егеуқұйрықтар (барлығы 300 түр) болып табылады.
Инфекцияның негізгі таралу механизмі - трансмиссиялық. Бұл
індет адамдарға инфицирленген бүргенің шағуы нәтижесінде,
сондай-ақ қарым-; қатынас (ауру жануарды сойғанда, терісін
алып, етін болгенде) және тағамдық (жануардың етін жеткіліксіз,
термиялық өңдеп қолдану кезінде) жолдармен жүғады.
Зақымданғаннан кейін науқас адам инфекция көзі болады.
Обаның өкпелік түрі аса қатерлі болып есетеледі, ойткені ауалытамшылы жолмен ауру көп адамдарға жұғады. Аурудың қандай
түрінде болмасын науқастарды оқшаулайды (изоляциялайды),
қатал карантиндік шаралар өткізеді.

7.

8.

Патогенезі. Оба кезінде инфекциялық процестің дамуы бүл
ауру қоздырғышының ену қақпасына байланысты. Қоздырғыш
тері және шырышты қабатгары арқылы өтіп, лимфалық
тамырлар бойынша таралады, тез көбейеді, лимфа түйіндерінің,
өкпелердің және басқа ағзалардың зақымдалуын, организмнің
жалпы улануын (интоксикация) тудырады.
Бубонды, өкпелік және біріншілік- септикалық, ішектік (сирек
жағдайда) түрлерін бөледі. Бубонды түрі кезінде лимфа
түйіндері зақымдалады (бубон - лимфа түйінінің тауық
жүмыртқасындай үлғаюы), одан қоздырғыштар барлық ағзаға,
оның ішінде өкпелерге түсіп, екіншілік пневмония тудыра
алады. Ауалы -.тамшылы жолмен таралғанда обаның біріншілік
өкпелік түрі дамиды. Жаппай зақымдану кезінде біріншіліксептикалық түрі дамиды. Оба кезінде барлық ағзалар мен
жүйелер (жүрек-тамырлық жүйе, бүйректер, бауыр, көкбауыр,
сүйек миы, ішкі секреция бездері және басқалар)
зақымдалады.

9.

10. Клиникалық көріністері - жүғу жолына байланысты. Әдетте жасырын кезеңі 2-3 күнге созылады. Септикалық және біріншілік өкнелік

обада инкубация 1 -2 тәулікке қысқарады және вакцина
қабылдаған адамдарда ол үзарады. Ауру жалпы симптомдармен (бас
ауыруы, дене қызуының көтерілуі 39 - 40°С, , қалтырау, бүлшық
еттің ауыруы, кейбір жағдайда қүсу), сондай-ақ бубонды немесе
өкпелік түрлеріне тән симптомдармен көрінеді. Ауру ауыр жағдайда
өткенде (бубонды түр, сепсис, екіншілік пневмониямен қабынғанда)
қанда көп мөлшерде оба қоздырғыштарын табуға болады.
Терілік обада қоздырғыш енген жер алғашқыда қызарады,сосын
ауыратын папула, содан кейін везикула және пустула пайда болады.
Терілік оба сирек кездеседі. Қалыпты жағдайда терілік-бубонды
обаға айналады. Енген жерден ауру қоздырғышы регионарлы лимфа
түйіндеріне өтеді, онда олар тез көбейіп біріншілік бубонға
айналады. Бубон ауырғыштығымен сипатталады, әсіресе салмақ
түскенде.

11. Біріншілік өкпелік оба адамдарда ауалы-тамшылы жолмен жүққанда пайда болады. Бүл оба әпидемиологиялық түрғыдан аса қауіпті және

ауыр өтеді, болжамы нашар
болып келеді. Г.П. Руднев (1940) ауруды негізгі үш кезеңге
бөлді: алғашқы қызбалы қозу, анық кезең және сапронозды
(терминальды) кезең. Аурудың алгашқы кезеңі әртүрлі
белгілермен басталады. Ауру жедел 39 - 40°С қызбамен,
буындардың, белдің, бүлшық еттердің ауыруымен
басталады. Ауру адамдар бастың қатты ауыруына,
әлсіздікке, жүректің айынуына, қүсуға шағымданады.
Аурулардың бетгері ісінеді, қызарады және кейбір кезде
конъюнктивит дамиды. Бірінші күннің аяғында аз
қақырықпен әлсіз жөтел пайда болуы мүмкін, онда оба
микробы болуы да болмауы ықтимал. Емделмеген ауру
қақырығында оба микробтар саны көбейеді және
терминальды кезенде максимумға жетеді.

12. Иммунитеті. Иммунитеттің ұзақтығы мен деңгейлігі әртүрлі. Қайталап ауру жағдайлары сирек кездеседі. Микробиологиялық диагноз

қою. Барлық зертгеулер арнайы
зертханаларда, қорғаныш киімдерімен жүргізіледі. Зерттеу материалы
бубон пунктаты, қақырық, қан, нәжіс, мәйіттер мен олген жануарлар
агзаларының бөлшектері болып табылады.
Зерттеудің бірінші күні. Әкелінген материалдан жағынды дайындайды, оны
ауада кептіреді, Никифоров ерітіндісінде 20-30 минут фиксациялайды.
Жағындыны Грам әдісімен және метилен көгімен
бояйды. Жағындыларды микроскопта қараған кезде, алдын-ала
болжамдау диағноз қоюға мүмкіндік беретін, биполярлы боялған грамтеріс
сопақша таяқшалар анықталады. Люминесцентті сары суымен боялған
жағындыда арнайы жарқыраған оба микробтары көрінген болса алдын-ала
болжамды диагнозының дүрыстығын көрсетеді.
Нативті материалда оба микробының 1 - фракциясын анықтау үшін
иммуноглобулинді және антиденені антигендік диагностикуммен немесе
обаға қарсы люминесцентті сары суымен өндейді, кейінгі кезде ПГАР және
антигенді бейтараптау реакциясы иммундыглобулинді диагностикуммен
микробына қарсы Ғ1 антиденелерді ауру қанынан анықтау үшін
қолданады.

13.

14.

Емдеуі. Антибиотиктер (стрептомицин, тетрациклин,
левомицетин, рифампицин, ципрофлоксацин) әне ұзақ
уақыт әсер ететін сульфаниламидтер және обаға қарсы
иммундыглобулин мен спецификалық фаг қолданылады.
Алдын алуы. Шет елден инфекцияның әкелінуін және
оба бойынша эндемиялық ошақтарда аурудың цайда
болуын алдын алуға бағытгалған шаралар негізгі болып
табылады. Ол үшін халықаралық және республикалық
ережелер мен талаптарға негізделетін шаралар жүйесі
бар. Біздің елде бұл індетке қарсы шараларды
жүргізетін обаға қарсы орталық және арнайы
станциялар торабы бар. Арнайы сақтандыруды
эпидемиялық көрсеткіштер бойынша обамен ауыратын
науқас пайда болуы жағдайында немесе обаның табиғи
ошақтарында түратын адамдар арасында жүргізеді.
Аттенуацияланған ЕУ штамынан алынған тірі яна
қолданылады, оны тері үсті, тері астына (инесіз егу),
пероралды және аэрозолды жолмен енгізуге олады.
Вакцинациядан кейін түзілген иммунитет 6 айға
созылады. Ревакцинация 12 айдан кейін жүргізіледі.

15.

16. Назар салып тыңдағандарыңызға РАХМЕТ!