Soliq nazoratini tashkil etish va o‘tkazish tartibi

1.

Soliq nazorati
12_ 20 guruh talabasi
Boyigitov.R

2.

Mavzu: Soliq nazoratini tashkil etish va
o‘tkazish tartibi
Reja
01.
02.
Soliq nazorati
tushunchasi
Soliq
nazoratining
shakillari
03.
Tekshiruvni
tashkil etish
tartibi

3.

Soliq nazoratining asosiy prinsiplari
Soliq nazorati – bu davlat tomonidan soliq to‘lovchilarning soliq
majburiyatlarini qanday bajarayotganligini nazorat qilishga
qaratilgan faoliyatdir. Bu tizim orqali davlat byudjetiga
tushadigan mablag‘lar to‘g‘riligini ta'minlash va soliq
qonunchiligiga rioya qilinishini nazorat qilish mumkin. Soliq
nazoratining samarali tashkil etilishi mamlakat iqtisodiy
barqarorligini ta'minlashda muhim o‘rin tutadi.

4.

Soliq nazoratining asosiy maqsadi – soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar
to‘g‘ri hisoblab chiqarilishi, o‘z vaqtida va to‘liq to‘lanishini ta'minlashdir.
Vazifalari quyidagilardan iborat:
Photo by Ben White on Unsplash
Photo by Austin Distel on Unsplash
Asosiy maqsadlar
•Soliq qonunchiligiga rioya qilinishini tekshirish;
•Soliq to‘lovchilarning moliyaviy faoliyatini tahlil qilish;
•Soliqdan bo‘yin tovlash holatlarining oldini olish va ularni aniqlash;
•Byudjetga tushumlar barqarorligini ta'minlash.

5.

Soliq nazoratining quyidagi
asosiy shakllari mavjud:
•Kameral tekshiruv – bu soliq organi
tomonidan soliq to‘lovchining topshirgan
hisobotlari asosida u joyiga chiqmasdan
o‘tkaziladigan tekshiruvdir.
•Sayyor tekshiruv – soliq to‘lovchining faoliyat
joyida o‘tkaziladigan tekshiruv bo‘lib, keng
ko‘lamli tahlillarni o‘z ichiga oladi.
•Soliq auditi – bu chuqurlashtirilgan tahlil
asosida o‘tkaziladigan tekshiruv bo‘lib,
moliyaviy hisobotlarning to‘g‘riligini aniqlashga
qaratilgan.
Photo by Milles Studio on Unsplash

6.

Tekshiruvni tashkil etish tartibi
Photo by Egor Vikhrev on Unsplash
Soliq nazorati quyidagi bosqichlarda amalga
oshiriladi:
Tekshiruvni rejalashtirish – soliq organlari yillik
yoki choraklik tekshiruv rejasini tuzadilar.
Xabarnoma yuborish – tekshiruv o‘tkazishdan
oldin soliq to‘lovchiga tegishli tartibda xabarnoma
yuboriladi.
Hujjatlar tahlili – soliq to‘lovchining hisoboti,
buxgalteriya ma'lumotlari o‘rganiladi.
Aniqlangan holatlarni rasmiylashtirish – tekshiruv
natijalari asosida dalolatnoma tuziladi.
Chora-tadbir ko‘rish – aniqlangan kamchiliklarga
qarab soliq to‘lovchiga qo‘shimcha soliq
hisoblanadi yoki huquqiy chora ko‘riladi.

7.

Soliq organlari va to‘lovchilarning huquqlari va majburiyatlari
S
W
Soliq organlari quyidagi huquqlarga
ega:
• Soliq to‘lovchidan hujjat va
tushuntirishlar so‘rash;
• Joyiga chiqib tekshiruv o‘tkazish;
• Soliq hisob-kitoblarini qayta hisoblash
O
Soliq organlari quyidagi
majburiyatlarni bajarishi
lozim:
Tekshiruvni qonuniy asosda
o‘tkazish;
Soliq to‘lovchining huquqlarini
hurmat qilish;
Olingan ma'lumotlarning maxfiyligini
ta'minlash.
T
Soliq to‘lovchilar ham bir qator
huquqlarga ega:
Tekshiruv haqida xabardor bo‘lish;
Tushuntirishlar berish va e'tiroz bildirish;
Mustaqil buxgalter yoki advokat yollash.
Soliq to‘lovchilarning majburiyatlariga
esa:
• Soliq qonunchiligiga rioya qilish;
• Hujjatlarni o‘z vaqtida topshirish;
• Haqiqiy ma'lumotlarni taqdim etish
kiradi.

8.

Soliq nazoratining huquqiy
ta'siri
Soliq nazorati – bu soliq to‘lovchilarning soliq
qonunchiligiga rioya etishini nazorat qilish jarayonidir.
Bu nazorat nafaqat moliyaviy, balki huquqiy
oqibatlarga ham olib keladi. Uning huquqiy ta’siri soliq
to‘lovchining majburiyatlari, javobgarligi, shuningdek,
soliq organlarining vakolatlari bilan bog‘liq bo‘lgan
normalarda aks etgan.
Photo by Katelyn Perry on Unsplash

9.

Xulosa
Soliq nazorati davlat moliyaviy tizimining ajralmas qismi bo‘lib, uning asosiy
vazifasi soliq qonunchiligiga rioya qilinishini ta'minlash, soliqlarni o‘z vaqtida va
to‘liq undirish hamda soliq intizomini mustahkamlashdan iboratdir.
Nazorat jarayonining aniq tartibda tashkil etilishi, ya'ni kameral, sayyor tekshiruvlar va soliq auditi
orqali yondashuvning tizimlashtirilgani – soliq to‘lovchilar faoliyatini adolatli baholash va davlat
manfaatlarini himoya qilish imkonini beradi.Soliq organlarining o‘z huquqlari va majburiyatlarini qonun
asosida bajarishi, shuningdek, soliq to‘lovchilarning ham huquqiy himoyasi ta'minlanishi ushbu tizimning
samaradorligini oshiradi.
Shuni alohida ta’kidlash lozimki, soliq nazoratining samaradorligi zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy
etish, soliq idoralari xodimlarining malakasini oshirish, shaffoflik va ochiqlik tamoyillariga amal qilish orqali
yanada yuqori darajaga ko‘tarilishi mumkin.Umuman olganda, soliq nazoratining to‘g‘ri va qonuniy tashkil
etilishi – mamlakat iqtisodiy barqarorligi, byudjet barqaror tushumlari va tadbirkorlik muhitining sog‘lom
bo‘lishi uchun muhim kafolat hisoblanadi.

10.

Foydalanilgan adabiyotlar
1. O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi. – Tashkent, 2020.
2. O‘zbekiston Respublikasi “Soliq nazorati to‘g‘risida”gi qonuni. – Tashkent, 2021.
3. Soliq tekshiruvlari va ularning o‘tkazish tartibi. Soliq davlat qo‘mitasi, 2022.
4. Soliq nazoratining huquqiy asoslari / Muhammadov, R. – Tashkent: Universitet, 2019.
5. Soliq nazorati va moliyaviy monitoring. – Tashkent, 2020.
6. Tadbirkorlik faoliyatida soliq nazorati / Xusanov, A. – Tashkent: Universitet nashri, 2018.
Internet manbalar:
– Soliq.uz. (2023). "Soliq nazoratini tashkil etish va o‘tkazish tartibi." – https://soliq.uz
– Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2020 yil 29 dekabrdagi farmoni “Soliq sohasidagi islohotlar
to‘g‘risida”. – https://president.uz

11.

E'tiboringiz uchun
rahmat!