FOIZLAR DUNYOSIGA SAYOHAT (3)

1.

FOIZLAR DUNYOSIGA
SAYOHAT:
Hurmatli o'quvchilar va o'qituvchilar! Bugungi taqdimotimizda biz
matematikadagi eng foydali tushunchalardan biri – foizlar bilan
tanishamiz. Foizlar nima va ularni hayotda qanday ishlatishni
o'rganamiz.

2.

KIR IS H: F OIZ NIMA?
Katta qis mning kichik bo'lagi
100dan %
Foiz (yoki prosent) – bu sonning yuzdan bir qismi deganidir. Oddiy qilib
aytganda, u butun narsani 100 ta teng bo'lakka bo'lganimizda, nechtasini
olganimizni ko'rsatadi.
Masalan, agar pishiriqning 50% ni yesangiz, butun pishiriqning yarmini yegansiz.

3.

NIMA UCHUN FOIZLAR MUHIM?
Foizlar bizni kundalik hayotimizda har qadamda uchratib turadi. Ularni bilish bizga aqlli qarorlar qabul qilishga yordam beradi.
Xarid qilish
Telefon quvvati
Do'kondagi chegirmalar (masalan, 25% chegirma) qancha pul
Telefoningiz batareyasining qancha qolganini (masalan, 15%
tejashimizni bilish uchun.
quvvat qoldi) bilish uchun.
Baholash
Moliyaviy hisob-kitoblar
Test yoki imtihonlardan qancha qismiga to'g'ri javob
Bankdagi omonatlar yoki qarzlar bo'yicha foiz stavkalarini
berganingizni (masalan, 90% natija) baholash uchun.
tushunish uchun.

4.

FOIZNI KASRGA AYLANTIRISH
Foizni kasrga aylantirish juda oddiy: shunchaki foiz sonini 100 ga bo'lish kerak.
1-QADAM: Foizni yozing
2-QADAM: 100 ga bo'ling
25%
Demak, 25% bu kasr ko'rinishida 1/4 deganidir. Bu har to'rtta bo'lakdan bittasi ekanligini anglatadi.

5.

FOIZNI O'NLIK KASRGA AYLANTIRISH
Foizlar bilan ishlashning eng oson usuli – ularni o'nlik kasrga o'tkazishdir. Buning uchun foiz sonini 100 ga bo'lish kifoya.
Asosiy qoida
25% = 25/100 = 0.25
75% = 75/100 = 0.75
5% = 5/100 = 0.05
Esda tuting: Foiz belgisini olib tashlaganingizda, vergulni ikki xona chapga
suring.

6.

BUTUN S ONNING F OIZINI
TOPIS H
Hayotda eng ko'p kerak bo'ladigan hisob-kitob: "Qancha chegirma
oldim?" yoki "Sinfimizdagi qancha o'quvchi uy vazifasini bajardi?"
Mis ol: 80 ning 20% ni toping
1. O'nlik kas rga aylantiris h
20% = 0.20
2. Ko'paytiris h
80 x 0.20
3. Natija
80 ning 20% i 16 ga teng.

7.

AMALIY MISOLLAR: DO'KONDA CHEGIRMALAR
Foizlarni eng ko'p ishlatadigan joyimiz – bu xarid qilishdir. Keling, bir hisob-kitobni ko'rib chiqamiz.
Vaziyat:
Sizga narxi 40 000 so'm bo'lgan kitob yoqdi. Do'konda bu kitobga 25% chegirma e'lon qilingan.
Qancha so'm tejaysiz?
25% = 0.25
40 000 so'm x 0.25 = 10 000 so'm
Siz 10 000 so'm tejadingiz!
Kitobning yangi narxi:
40 000 so'm - 10 000 so'm = 30 000 so'm

8.

YAR IM VA CHOR AK: KAS R L AR VA F OIZL AR
Ba'zi foizlarni eslab qolish juda oson, chunki ular oddiy kasrlarning aniq ekvivalenti hisoblanadi.
Yarim
Chorak
To'rtdan uch
Butun
1/2 = 50%
1/4 = 25%
3/4 = 75%
1/1 = 100%
Bu "oltin foizlar" deb ataladi – ularni bilish hisob-kitoblarni tezlashtiradi.

9.

GRAFIK TAVSIYADA FOIZLAR
Foizlar ko'pincha ma'lumotlarni diagrammalar yordamida vizualizatsiya qilish uchun ishlatiladi. Doira diagrammasi (pirog diagrammasi) butun qismning qismlarini ko'rsatish uchun eng yaxshisidir.
9%
16%
37%
100%
38%
9%+16%+38%+37%=100%

10.

XULOSA VA KEYINGI QADAMLAR
Foizlar bilan ishlashga endi tayyorsiz! Bu tushuncha sizga matematikani
o'rganishda va kundalik moliyaviy qarorlarni qabul qilishda yordam beradi.
Xulosa
Foizlar butunning 100 dan bir qismi bo'lib, ular chegirmalar, soliqlar
va statistikalarni tushunish uchun kalitdir.
Eslab qoling
Foizni hisoblash uchun har doim uni avval o'nlik kasrga (100 ga
bo'lish orqali) aylantiring.
Keyingi qadam
Do'konlardagi chegirmalarni o'zingiz mustaqil hisoblab ko'ring va
foizlarni amalda qo'llashga harakat qiling.