toluol_MO_bashorat_15_slayd

1.

1. Mavzu
• Toluol molekulasi uchun yarim empirik nuqtai
nazardan molekulyar orbitallar sonini aniqlash

2.

2. Kirish
• Molekulyar orbitalar (MO) soni atom
orbitallari (AO) soniga teng.
• Yarim empirik yondashuv: LCAO–MO, Hückel,
AM1, PM3, MNDO.

3.

3. Toluolning strukturasi
• Toluol (C₆H₅–CH₃) → aromatik halqa + metil
guruhi.
• Umumiy formula: C₇H₈

4.

4. Atom orbitallari soni – asosiy
qoida
• MO soni = AO soni
• AOlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
• • Har bir C → 1s, 2s, 2pₓ, 2pᵧ, 2p_z
• • Har bir H → 1s

5.

5. Toluoldagi atomlar soni
• C atomlari: 7 ta
• H atomlari: 8 ta
• Umumiy atomlar: 15 ta

6.

6. Har bir C uchun AOlar soni
• C atomidagi valens orbitallar:
• 2s → 1 ta
• 2p → 3 ta
• Jami: 4 ta AO

7.

7. Har bir H uchun AO
• H atomida faqat 1s orbitall mavjud → 1 ta AO

8.

8. Umumiy AO formulasi
• AO_total = (C_soni × 4) + (H_soni × 1)
• Toluol uchun:
• AO_total = (7 × 4) + (8 × 1) = 28 + 8 = 36

9.

9. Demak MOlar soni
• MO_total = AO_total
• MO_total = 36
• Ya’ni toluolda 36 ta molekulyar orbital mavjud.

10.

10. π-sistemaga oid MOlar
• Benzol halqasida 6 ta C atom → 6 ta p_z AO →
6 ta π-MO
• Toluol ham benzolga o‘xshash:
• π-MO = 6 ta

11.

11. σ-sistemaga oid MOlar
• Umumiy MOlar – π MOlar = σ MOlar
• σ-MO = 36 – 6 = 30 ta

12.

12. Hückel yondashuviga ko‘ra
• π-elektronlar uchun:
• Hückel determinantasi: |H - ES| = 0
• E_n = α + 2β cos(nπ/7)
• (benzol uchun 6 qiymat)

13.

13. Energiya tartibi
• 6 ta π-MO quyidagicha bo‘linadi:
• • 1 ta past energiyali bog‘lovchi
• • 2 ta degenerate bog‘lovchi
• • 2 ta degenerate antibog‘lovchi
• • 1 ta yuqori energiyali antibog‘lovchi

14.

14. Xulosa
• Toluol uchun yarim empirik MO-sonini
aniqlash:
• • AOlar soni: 36 ta
• • Umumiy MOlar: 36 ta
• • π-MOlar: 6 ta
• • σ-MOlar: 30 ta

15.

15. Yakuniy formula
• MO_total = 4·C + 1·H
• Toluol: MO = 4·7 + 8 = 36
• Aniq va to‘liq molekulyar orbitalar soni: 36