Бастауыш сыныптарда. Аңыз-әңгімелерді. Оқыту әдістемесі

1.

Бастауыш сыныптарда
аңыз-әңгімелерді
оқыту әдістемесі

2.

ЗЕРТТЕУ МАҚСАТЫ:
ХАЛЫҚ АУЫЗ ӘДЕБИЕТІ ҮЛГІЛЕРІНІҢ
БІРІ - АҢЫЗ-ӘҢГІМЕЛЕРДІ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА
БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ТІЛІН
ДАМЫТУ ЖӘНЕ БАЛАЛАРДЫҢ ХАЛЫҚ
ҚАЗЫНАСЫНА
ДЕГЕН СҮЙІСПЕНШІЛІГІН АРТТЫРУҒА
ТӘРБИЕЛЕУ.
АҢЫЗ-ӘҢГІМЕЛЕРДІ ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ
БАЛАЛАРДЫҢ ҰЛТТЫҚ ДҮНИЕТАНЫМЫН
ҚАЛЫПТАСТЫРЫП, ТІЛ БАЙЛЫҒЫН
АРТТЫРУДЫҢ ТИІМДІ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІН
АНЫҚТАУ.

3.

ЗЕРТТЕУ
МІНДЕТТЕРІ:
БАЛАЛАР БОЙЫНДАҒЫ ДҮНИЕТАНЫМДЫҚ
ҚАБЫЛЕТІН, АДАМГЕРШІЛІК СЕЗІМДЕРІН,МӘДЕНИ
МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚТЫҢ ҚАРАПАЙЫМ МОРАЛЬДЫҚ
НОРМАЛАРЫ МЕН ҚАҒИДАЛАРЫН ХАЛЫҚ АУЫЗ
ӘДЕБИЕТІ АРҚЫЛЫ ҮЙРЕТУ.
АҢЫЗ-ӘҢГІМЕЛЕРДІ ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА
ОҚУШЫЛАРДЫ ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУҒА, ИМАНДЫЛЫҚҚА,
ӘДІЛДІККЕ, ПАРАСАТТЫЛЫҚҚА, МЕЙІРІМДІЛІККЕ,
ӘДЕПТІЛІККЕ, АР-НАМЫСТЫ ЖОҒАРЫ ҰСТАУҒА,
ЖОМАРТТЫҚҚА, КІШІПЕЙІЛДІЛІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ

4.

БІЛІМ МАЗМҰНЫ
1-сынып
«Қожанасырдың
тойға баруы»
«Алдар көсе
мен бай баласы»
2- сынып
«Қожанасыр мен Алдаркөсе»,
«Үш сом» (Қожанасыр мен
Алдаркөсе), «Кімнің
баласы?» (Қожанасыр),
«Бала Жиренше»
«Күй құдіреті» (Әл Фараби)
4-сынып
3-сынып
«Тамақтың иісі мен
ақшаның сылдыры»
(Қожанасыр),
«Алдардың айласы»
«Жиреншенің
баласы»
«Сағыныш сазы»
(Әбу Насыр әл-Фараби),
«Асан қайғының
Жерұйықты іздеуі»
«Алдаркөсе мен
Шықбермес Шығайбай»

5.

САБАҚ ЖОСПАРЫ
1. Аңыз-әңгіме
дегенді қалай
түсінесің?
2. Қандай аңыз
кейіпкерлерін
білесің?
3. Қожанасыр
туралы
қандай аңыздармен
таныссың?

6.

жұмбақ

7.

“Тамақтың иісі мен
ақшаның сылдыры”
Аңыздың
МАҚСАТЫ:
жанрлық
Мәнерлеп оқуға
ерекшелігін таныту.
дағдыландыру.
Аңыз мазмұнын
Оқушылардың
толық
шығармашылығын
меңгерту.
дамыту.
Отансүйгіштікке,
еңбекқорлыққа,
адамгершілікке
тәрбиелеу.

8.

І. Қожанасырдың
асханаға келуі,
кедейге араша
түсуі.
1.Аңыз-әңгіме
қандай
сөздермен
басталған?
2.Асхана иесі
бейшара
кедейді неге
сабап
жатыр?
ІІ. Қожаның
асхана иесінің
уәжі мен кедейдің мұңын
тыңдауы.
ІҮ. Қожаның
тапқырлығы
(байды сөзбен
жеңіп, кедейді
арашалауы).
ІІІ. Қожаның ісәрекеті (бақыр
тиындарды
сылдырлату).
3.Кедейдің асхана
иесіне не үшін
ақша төлеуі
керек болды?

9.

Жоспар:
- Аңыз – ауыз әдебиетінің бір
саласы. Өзіндік ерекшеліктері.
- «Тамақтың иісі мен ақшаның
сылдыры» аңызы, оның
шындық болмысты суреттеуі.
- Аңыз негізінде жатқан басты
мәселелер
-Басты кейіпкерлер. Қожаның
бейнесі. Қожаға мінездеме.
- Бейшара кедей.
- Байға мінездеме.
- Тамақтың иісі мен ақшаның
сылдыры туралы.
- Аңыздың көркем тілі,
халықтың тілі, құрылысы,
маңызы.
Әдіс-тәсілдер
Әңгімелеу, баяндау.
Баяндау, сұрақ-жауап, оқулықпен
жұмыс (кейбір іс-әрекеттерді
балаға тапқызу).
Сұрақ-жауап, баяндау, әңгімелесу.
Сұрақ-жауап, иллюстрациялар.
Оқулықпен жұмыс. Мұғалім
баяндауы. Оқушының ауызша
суреттеуі.
Сұрақ-жауап, әңгімелесу.
Сұрақ-жауап, баяндау, әңгімелесу.
Салыстырмалы мінездеме.
Оқулықпен жұмыс, оқушы
әңгімесі.
Тәжірибелік жұмыс, баяндау,
сұрақ-жауап.

10.

СӨЗДІК ЖҰМЫСЫ
Көнерген сөздер
1. Бақыр
2. Дорба
3. Босаға
Мағынасы
1. Ұсақ ақша
2. Қалта
3. Есіктің
аузы

11. Оқулықпен жұмыс Бай мен кедейге берілген мінездемелерді оқулықтан тауып көрсет

Асхана иесі, қайырымсыз
бай, байеке, ақшаға арын
сататын бай
Бейшара кедей, оңбаған
кедей, кедей адам, кедей
бейшара

12. Мына сызба бойынша мәтіндегі Қожанасырдың шешімін тауып оқы

Менің орнымда болсаң, мына кісілердің дауын қалай
шешер едің
Қожанасыр
Сен не істер едің?

13. Оқулықпен жұмыс Аңызды қандай бөлімдерге бөлуге болатынын ойланып, ары қарай жоспар құрып жаз

1. Қожанасырдың кедейге жолығуы
2. Жанжалдың төркіні
3. ...
4. ...

14. “Ағаш отырғызу” ойыны

Аңыз кімнің
басынан өткен
оқиғаға құрылған?
Қожанасыр
Жұрнақ
дегенімізкездесті?
кімдерге
не?
Жанжал неден
басталған еді?
Қожанасыр дауды
қалай шешті?

15.

Аңыз-әңгімелерді оқыту әдістемесінің оқушыларды
тәрбиелеудегі мүмкіндіктерін саралай отырып, біз өз
зерттеуімізде төмендегідей тұжырымдар жасадық:
- халық ауыз әдебиеті жанрларының түрлері мен мәнмағынасын ашу арқылы оның бастауыш сынып қушыларына
ұлтжандылық тәрбие берудегі анықталған мүмкіндіктері;
- оқу үрдісі, аудиториядан тыс жұмыстар және
педагогикалық іс-тәжірибені ұштастыру арқылы жасалынған
бастауыш сынып оқушыларын аңыз-әңгімелер негізінде
тәрбиелеудің әдістемесі.
Егер жас ұрпақ бойында өзінің тіліне, ұлттық салтдәстүрлеріне, әдет-ғұрпына, мәдениетіне деген сүйіспеншілік
болмаса, онда оларды жалпыадамзаттық мәселелер де
толғандырмайды. Сондықтан, бастауыш сыныптарда ауыз
әдебиеті үлгілерін оқыту және ұлттық тәрбие беруде кәсіби
маңызды теориялық білімді, тәжірибелік іскерліктер мен
дағдыларды қалыптастырудың жүйелілігі мен тұтастығын
қамтамасыз ету керек.

16.

Қорыта келгенде, халық ауыз әдебиеті
баланың дүниетанымын қалыптастыруда таптырмас
құрал болып табылады. Балаларға арналған ауыз әдебиеті
үлгілері оқушылардың рухани байлығын толықтыруға
ықпал етіп, ұлт мәдениетіне, салт-дәстүріне деген үлкен
құрмет сезімін, Отанға, табиғатқа деген сүйіспеншілігін
қалыптастырады, айналадағы және қоршаған ортадағы
әдемілікті, болмысты тануға дағдыландырады.
Ұрпақ тәрбиесіне тереңірек үңіліп, отбасы-мектеп
болып біріге отырып, ата-баба дәстүрлері негізінде
тәрбиелеу жұмыстарын жүргізсек, келешектің шын
жанашыры, елдің арқа сүйер азаматтарын тәрбиелеп
шығарымыз сөзсіз.
Осы орайда, аңыз-әңгімелердің тәрбиелік мәні зор,
оны керек жерде, бір-бірімен байланыстыра отырып,
әрқашан пайдаланып отыру қажет деген ойдамыз.

17.

Назар
аударғандарыңызға
рахмет!