Podstawy chemioterapii nowotworów złośliwych

1. Podstawy chemioterapii nowotworów złośliwych

Klinika Onkologii Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

2. Cancer’s timeline

3.

4. The Hallmarks of Cancer

5. The Hallmarks of Cancer – next generation

6.

7.

8. Air raid on Bari, Italy, 2nd Dec 1943

The air raid on Bari was an air attack by German
bombers on Allied forces and shipping in Bari, Italy, on 2
December 1943 during World War II. In the attack, 105
German Junkers Ju 88 bombers of Luftflotte 2, achieving
complete surprise, bombed shipping and personnel
operating in support of the Allied Italian campaign,
sinking 27 cargo and transport ships and a schooner in
Bari harbour.
The attack, which lasted a little more than one hour, put
the port out of action until February 1944 and was called
the "Little Pearl Harbor". The release of mustard gas from
one of the wrecked cargo ships added to the loss of life.
The British and US governments covered up the
presence of mustard gas and its effects on victims of the
raid.

9.

10. USS John Harvey

John Harvey
One of the destroyed vessels—the U.S. Liberty ship John Harvey—had been carrying a secret cargo of 2000 M47A1 mustard gas bombs, each holding 60–70 lb (27–32 kg) of the
agent. According to Royal Navy historian Stephen Roskill, this cargo had been sent to Europe for retaliatory use if Germany carried out its threatened use of chemical warfare in
Italy.[26] The destruction of John Harvey caused liquid sulfur mustard from the bombs to spill into waters already contaminated by oil from the other damaged vessels. The many
sailors who had abandoned their ships into the water became covered with this oily mixture which provided an ideal solvent for the sulfur mustard. Some mustard evaporated and
mingled with the clouds of smoke and flame.[4] The wounded were pulled from the water and sent to medical facilities which were unaware of the mustard gas. Medical staff
focused on personnel with blast or fire injuries and little attention was given to those merely covered with oil. [27] Many injuries caused by prolonged exposure to low concentrations
of mustard might have been reduced by bathing or a change of clothes. [28]
Within a day, the first symptoms of mustard poisoning had appeared in 628 patients and medical staff, with symptoms including blindness and chemical burns. This puzzling
development was further complicated by the arrival of hundreds of Italian civilians also seeking treatment, who had been poisoned by a cloud of sulfur mustard vapor that had
blown over the city when some of the John Harvey's cargo exploded. As the medical crisis worsened, little information was available about what was causing these symptoms, as
the U.S. military command wanted to keep the presence of chemical munitions secret from the Germans. [29] Nearly all crewmen of the John Harvey had been killed, and were
unavailable to explain the cause of the "garlic-like" odor noted by rescue personnel.[27]
Informed about the mysterious symptoms, Deputy Surgeon General Fred Blesse sent for Lieutenant Colonel Stewart Francis Alexander, an expert in chemical warfare. Carefully
tallying the locations of the victims at the time of the attack, Alexander traced the epicenter to the John Harvey, and confirmed mustard gas as the responsible agent when he
located a fragment of the casing of a U.S. M47A1 bomb. [3]
By the end of the month, 83 of the 628 hospitalized military victims had died. The number of civilian casualties, thought to have been even greater, could not be accurately gauged
since most had left the city to seek shelter with relatives. [3]
The U.S. destroyer escort (DE)—USS Bistera—though lightly damaged—picked up survivors from the water during the raid and put out to sea; during the night members of the
crew went blind and developed chemical burns. The Bistera had to return, with great difficulty, to Taranto harbour.[30][31]
Cover-up
A member of Allied Supreme Commander General Dwight D. Eisenhower's medical staff, Dr. Stewart F. Alexander, was dispatched to Bari following the raid. Alexander had
trained at the Army's Edgewood Arsenal in Maryland, and was familiar with some of the effects of mustard gas. Although he was not informed of the cargo carried by the SS John
Harvey, and most victims suffered atypical symptoms caused by exposure to mustard diluted in water and oil (as opposed to airborne), Alexander rapidly concluded that mustard
gas was present. Although he could not get any acknowledgment from the chain of command, Alexander convinced medical staffs to treat patients for mustard gas exposure and
saved many lives as a result. He also preserved many tissue samples from autopsied victims at Bari. After WWII, these samples would result in the development of an early form
of chemotherapy based on mustard, Mustine.[32]
From the start, Allied High Command tried to conceal the disaster, in case the Germans believed that the Allies were preparing to use chemical weapons, which might provoke
them into preemptive use, but there were too many witnesses to keep the secret, and in February 1944, the U.S. Chiefs of Staff issued a statement admitting to the accident and
emphasizing that the U.S. had no intention of using chemical weapons except in the case of retaliation. [31]
General Dwight D. Eisenhower approved Dr. Alexander's report. Winston Churchill, however, ordered all British documents to be purged, listing mustard gas deaths as "burns due
to enemy action".[3]
U.S. records of the attack were declassified in 1959, but the episode remained obscure until 1967 when author Glenn B. Infield published the book Disaster at Bari.[32] In 1986 the
British government finally admitted to survivors of the Bari raid that they had been exposed to poison gas and amended their pension payments accordingly.[33]
In his autobiographical work Destroyer Captain published in 1975 by William Kimber & Co, Lieutenant Commander Roger Hill describes refuelling HMS Grenville in Bari shortly
after the attack. He describes the damage done and details how a shipload of mustard gas came to be in the harbour because of intelligence reports which he viewed as
"incredible".
In 1988, through the efforts of Nick T. Spark, U.S. Senator Dennis DeConcini and U.S. Senator Bill Bradley, Alexander received recognition from the Surgeon General of the
United States Army for his actions in the aftermath of the Bari disaster. [34]
Aftermath
A subsequent inquiry exonerated Coningham but found that the absence of previous air attacks had led to complacency. [6]

11.

12. John Singer Sargent: Gassed, 1919 Painting of a line of soldiers walking apparently blind to the dressing station

13. Nitrogen mustard

Mustine (metchloramine)

14. Mustine (metchloramine)

Key advances in the history of cancer chemotherapy.
DeVita V T , Chu E Cancer Res 2008;68:8643-8653
©2008 by American Association for Cancer Research

15.

Key advances in the history of cancer chemotherapy.
DeVita V T , Chu E Cancer Res 2008;68:8643-8653
©2008 by American Association for Cancer Research

16.

The current position of
chemotherapy for advanced cancer
Essentially, there are three groups of
cancers, in the first of which we can achieve
a high complete response rate and a high
cure rate
This first group includes diseases such as
Hodgkin’s disease, childhood leukaemia and
testicular cancer (less than 5% of the global
cancer burden)

17.

At the other end of the spectrum, we have a
group with a low complete response and low
cure rate, such as pancreatic cancer, HCC,
lung and stomach cancers.

18. The current position of chemotherapy for advanced cancer

In the middle, we have a group of diseases
with a high complete response but a low
cure rate.

19.

High-cost drugs can achieve extension of life
by several months for many patients, and
when deciding on priorities, we have to
assess how much we are willing to pay for a
month of reasonable quality of life.

20.

Currently, most cytotoxic
agents exert their effect by
interfering with the DNA/RNA
or protein synthesis and
function.

21.

Cykl komórkowy
Leczenie chemiczne jest ściśle powiązane
z fizjologią komórki

22. Currently, most cytotoxic agents exert their effect by interfering with the DNA/RNA or protein synthesis and function.

Badania Skippera i Schabela
1. Określona dawka leku cytostatycznego niszczy
zawsze ten sam odsetek komórek populacji
nowotworowej (wg zasad kinetyki pierwszego
rzędu, w postępie logarytmicznym).
2. Chemioterapeutyki wywierają efekt
cytotoksyczny niemal wyłącznie w stosunku do
komórek dzielących się (frakcja komórek
proliferujących).

23. Cykl komórkowy

24. Badania Skippera i Schabela

KRZYWA GOMPERTZA
angiogeneza
Mała ilość komórek nowotworowych
bardzo dużo komórek proliferujących
krótki czas podwajania masy guza
1012
Ilość komórek
nowotworowych
Okres początkowy
109
czas
Rak
niewykrywalny
klinicznie
Granica Śmierć
klinicznej organizmu
wykrywalno
ści
Choroba w zaawansowanym
stadium
Duża ilość komórek nowotworowych
mało komórek proliferujących
dużo komórek w fazie spoczynkowej
G0
długi czas podwajania masy guza
Opisuje wzrost nowotworów
litych, w funkcji czasu i ilości
komórek nowotworowych

25.

KRZYWA GOMPERTZA
(oporność na leczenie)
Okres początkowy
Mała częstość mutacji
komórki nowotoworowe
wrażliwe na stosowane
leczenie
Choroba w
zaawansowanym stadium
Duża częstość mutacji
Dużo komórek opornych na
leczenie
Ilość komórek
nowotworowych
1012
109
czas
Rak
niewykrywalny
klinicznie
Granica Śmierć
klinicznej organizmu
wykrywalno
ści

26. KRZYWA GOMPERTZA

Grupy leków przeciwnowotworowych
1.
2.
Leki alkilujące
Antymetabolity
1.
2.
3.
4.
5.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Kwasu foliowego
Pirymidyn
Puryn
Inhibitory deaminazy adenozynowej
Inne antymetabolity
Inhibitory topoizomerazy
Antybiotyki cytostatyczne
Alkaloidy
Taksoidy
Lignany
Enzymy
Hormony
Inne leki przeciwnowotworowe

27. KRZYWA GOMPERTZA (oporność na leczenie)

Podział cytostatyków ze względu na
mechanizm działania
Fazoniezależne
Wynik ich działania jest
Wprost proporcjonalny do
wielkości dawki jednorazowej.
Działają w tych nowotworach,
w których odsetek komórek
proliferujących jest niewielki
Fazozależne
Podanie tej samej dawki
sytostatyku w dawkach
podzielonych jest
skuteczniejsze niż podanie tej
samej dawki jednorazowo.
Ich działanie jest tym
skuteczniejsze im więcej
komórek proliferujących
znajduje się w populacji.

28. Grupy leków przeciwnowotworowych

Leki alkilujące
(niezależne od fazy)
Przyłączanie rodników alkilowych do grup funkcyjnych
cząsteczek o ujemnym łądunku (np. kwasy nukleinowe)
Alkilacja powoduje rozluźnienie wiązania zasady azotowej z
resztą cukrową, depurynację, rozpad łańcucha głównego
DNA.
CYKLIFOSFAMID
IFOSFAMID
MELFALAN
BUSULFAN
STREPTOZOCYNA
DAKARBAZYNA (G2)
CISPLATYNA
KARBOPLATYNA
OKSALIPLATYNA

29. Podział cytostatyków ze względu na mechanizm działania

Cyclophosphamide (CTX)
Activated by the liver cytochrome P450 to the
cytotoxic metabolites
May be given orally and intravenously
Require increased fluid intake, emptying bladder
several times daily
Dose reduction in the setting of renal dysfuncion
Toxicity: myelotoxicity, hemorrhagic cystitis, nausea,
vomiting, alopecia, amenorrea, sterility, cardiotoxicity
(high dose), secondary maignancies (AML, bladder
cancer), immunosupression, SIADH, hypersensitivity
reactions (rhinitis, pharyngitis)

30. Leki alkilujące (niezależne od fazy)

Ifosfamide
Activated by the liver cytochrome P450 to various
cytotoxic metabolites
Given intravenously; require hydration,
uroprotection with mesna, monitoring of urine
Dose reduction in the setting of renal dysfuncion
Toxicity: myelotoxicity, hemorrhagic cystitis, nausea,
vomiting, neurotoxicity, alopecia, amenorrea, infertility,
SIADH, teratogenic

31. Cyclophosphamide (CTX)

Cisplatin
Platinum analog, covalently binds to DNA producing crosslinks (intra- or interstrand) ; formation of DNA adducts
results in inhibition of DNA synthesis and function
Dose must be reduced in the setting of renal dysfunction,
vigorous hydration obligatory, potent emetogenic agent,
contraindicated in patients with pre-existing hearing deficit
Toxicity: nephrotoxicity, nausea, vomiting, neurotoxicity,
myelosupression, ototoxicity, hypersensitivity reactions,
ocular toxicity, vascular events, including myocardial
infarction, infertility, alopecia, SIADH

32. Ifosfamide

Antymetabolity
(zależne od fazy – S)
Strukturalne analogi naturalnych metabolitów i koenzymów
Zahamowanie syntezy kwasów nukeinowych i śmierć komórki
Leczenie opiera się na różnicy kinetyki rozrostu między tkanką nowotworową, a
prawidłową (szybko rosnąca tkanka pochłania większą ilość antymetabolitu)
ANTAGONIŚCI KWASU FOLIOWEGO
METOTREKSAT
EDATREKSAT
ANTAGONIŚCI PIRYMIDYN
5’-FLUOROURACYL
KAPECYTABINA
CYTARABINA
GEMCYTABINA
ANTAGONIŚCI PURYN
MERKAPTOPURYNA
AZATIPRYNA
INHIBITORY DEAMINAZY ADENOZYNOWEJ
PENTOSTATYNA
INNE ANTYMETABOLITY
FLUDARABINA
KLADRYBINA

33. Cisplatin

5-Fluorouracil
Antimetabolite, fluoropirymidine analog
Requires activation to cytotoxic metabolite forms
Inhibition of the target enzyme thymidylate synthase (TS);
incorporation of the 5-FU metabolite into RNA or DNA resulting in
RNA or DNA processing, synthesis and function
Leucovorin enhances the toxicity and antitumor activity of 5-FU
Deficiency in dihydropirymidine dehydrogenase may lead to
unexpected severe toxicity
Toxicity: myelosupression, diarrhoea, mucositis, hand-foot
syndrome, neurotoxicity, cardiotoxicity, blepharitis,
conjunctivitis, dry skin, photosensitivity, vein inflammation

34. Antymetabolity (zależne od fazy – S)

Inhibitory topoizomerazy I
(niezależne od fazy)
Topoaktywne leki stymulują i stabilizują kompleks
topoizomerazy i DNA, powodując zachowanie
przecięcia spirali i zahamowanie fizjologicznej
funkcji DNA.
KAPTOTECYNA
TOPOTEKAN
IRINOTEKAN

35. 5-Fluorouracil

Irinotecan
Topoisomerase I inhibitor, semisynthetic derivative of
camptothecin, an alkaloid extract from the Camptotheca
acuminata tree
Converted enzymatically to active metabolite SN-38 in the
liver
Toxicity: myelosupression, diarrhoea, cholinergic
syndrome, nausea, vomiting, alopecia, asthenia, fever

36. Inhibitory topoizomerazy I (niezależne od fazy)

Antybiotyki cytotoksyczne
(swoiste fazowo – S)
Wieloraki mechanizm działania
Uszkodzenie DNA (inhibitory topoizomerazy II)
Tworzenie wolnych rodników tlenowych
Uszkadzają funkcję błony komórkowej
Antracykliny I generacji
DOKSORUBICYNA
DAUNORUBICYNA
Antracykliny II generacji
AKLARUBICYNA
EPIRUBICYNA
IDARUBICYNA
MITOKSANTRON
Inne antybiotyki cytostatyczne
DAKTYNOMYCYNA
BLEOMYCYNA (G1)

37. Irinotecan

Doxorubicin
Antitumor antibiotic isolated from Streptomyces species
Mechanism of action is complex:
Special considerations:
Intercalates into DNA – inhibition of DNA synthesis and function
Inhibits transcription through inhibition of DNA-dependent RNA
polymerase
Inhibition of topoisomerase II leading to DNA breaks
Formation of cytotoxic oxygen free radicals leading to DNA breaks
monitor cardiac function, strong vesicant, dose reduction in the
setting of liver dysfunction, cumulative doses of >450mg/m2 are
associated with increased risk of cardiotoxicity
Toxicity: myelosupression, nausea, vomiting, cardiotoxicity,
mucositis, diarrhoea, alopecia

38. Antybiotyki cytotoksyczne (swoiste fazowo – S)

Alkaloidy
(swoiste fazowo – M)
Wiążą się z tubuliną wrzeciona kariokinetycznego,
powodując jego destabilizację.
Zahamowanie podziału komórki w stadium metafazy
Chaotyczne rozmieszczenie chromosomów i śmierć
komórki
WINKRYSTYNA
WINBLASTYNA
WINDEZYNA
WINORELBINA

39. Doxorubicin

Vincristine
Antimicrotubule agent, vinca alkaloid derived from
periwinkle plant Catharanthus roseus
Inhibits tubulin polymeryzation, disrupting formation of
microtubule assembly during mitosis
Dose reduction in the setting of liver dysfunction,
Toxicity: neurotoxicity, constipation, ileus, alopecia, skin
rash, fever, myelosupression, SIADH, hypersensitivity
reactions, infertility

40. Alkaloidy (swoiste fazowo – M)

Taksoidy
(swoiste fazowo – M)
Hamują depolimeryzację mikrotubuli i stabilizują ją
Indukują polimeryzację mikrotubuli
Powstają nieprawidłowe konfiguracje polimeru
uniemożliwiające prawidłowe ukształtowanie się wrzeciona
kariokinetycznego.
PAKLITAKSEL
DOCETAKSEL

41. Vincristine

Docetaxel
Antimicrotubule, semisynthetic agent, derived from the
needles of the European yew tree
High-affinity binding to microtubules enhances tubulin
polymerization; normal dynamic process of microtubule network is
inhibited, leading to inhibition of mitosis and cell division
Special considerations: Steroid premedication
Toxicity: Hypersensitivity reactions, myelosupression, fluid
retention syndrome, skin rash, discoloration of fingernails,
mucositis, diarrhoea, peripheral neuropathy, fatigue,
arthralgias, myalgias

42. Taksoidy (swoiste fazowo – M)

Lignany
(swoiste fazowo – G2, M)
Hamują przejście komórki z fazy G2 do fazy M
Hamują aktywność topoizomerazy II
Hamują syntezę kwasów nukleinowych
Generują wolne rodniki tlenowe
ETOPOZYD
TENIPOZYD

43. Docetaxel

Etoposide
Topoisomerase II inhibitor, plant alkaloid extracted from
Podophyllum peltatum mandrake plant
Special considerations: Dose reduction in the setting of
renal dysfunction or liver dysfunction, risk for hypotension,
monitor for anaphylactic reactions
Toxicity: myelosupression, nausea, vomiting, anorexia,
alopecia, mucositis, diarrhoea, hypersensitivity reactions,
increased risk of secondary malignancies, especially AML

44. Lignany (swoiste fazowo – G2, M)

Podział chemioterapii
ze względu na stosunek do leczenia
radykalnego
1.
2.
Chemioterapia uzupełniająca:
Neoadiuwantowa - polega na stosowaniu
cytostatyków przed planowanym leczeniem
radykalnym (radioterapia, chirurgia). Ma ona na celu
zniszczenie istniejących mikroprzerzutów.
Adiuwantowa - polega na stosowaniu cytostatyków
po leczeniu radykalnym (radioterapia, chirurgia).
Postępowanie to również ma
na celu zniszczenie istniejących mikroprzerzutów.
Paliatywna - stosowana jest u chorych, u których
uzyskanie wyleczenia jest niemożliwe. W tym
przypadku stosowanie cytostatyków ma na celu
wydłużenie życia chorego i/lub poprawę jakości życia
chorego.

45. Etoposide

Podział chemioterapii
ze względu na drogę podawania
cytostatyków
Chemioterapia klasyczna (systemowa)
Chemioterapia dokanałowa
Chemioterapia dojamowa (do jamy
opłucnej, osierdzia, otrzewnej)
Chemioterapia lokoregionalna (dotętnicza,
miejscowa, implantacja polimerów z
aktywnym cytostatykiem)

46. Podział chemioterapii ze względu na stosunek do leczenia radykalnego

Podstawowe zasady
chemioterapii nowotworów
1. Leczenie choroby należy zaczynać jak najwcześniej, natychmiast po
ustaleniu rozpoznania.
Wiarygodne i precyzyjne rozpoznanie histopatologiczne jest niezbędne
dla wdrożenia leczenia cytostatycznego.
2. Należy stosować największe tolerowane dawki leków z pewnymi
przerwami, koniecznymi do odnowy prawidłowych tkanek organizmu.
3. Należy dążyć do maksymalnie wybiórczego zniszczenia tkanki
nowotworowej z minimalnym i odwracalnym uszkodzeniem
prawidłowych tkanek.

47. Podział chemioterapii ze względu na drogę podawania cytostatyków

Podstawowe zasady
chemioterapii nowotworów
4. Konieczne jest uwzględnienie wpływu leków cytostatycznych na cykl
komórkowy, histopatologii nowotworu, charakterystyki jego wzrostu i
stopnia zaawansowania choroby.
5. Regułą jest stosowanie terapii wielolekowej (polichemioterapii), przy
uwzględnieniu następujących zasad:
a. każdy z preparatów powinien być skuteczny w monoterapii,
b. należy łączyć leki o różnym mechanizmie działania i punkcie uchwytu w
cyklu komórkowym,

48. Podstawowe zasady chemioterapii nowotworów

c. stosowane preparaty powinny wykazywać synergizm działania,
d. leki zastosowane w kombinacji powinny mieć różne lub występujące w
różnym czasie działania niepożądane, ich natężenie powinno pozostać
w zakresie subtoksycznym.
e. możliwe jest zastosowanie dawek preparatów mniejszych od
stosowanych w monoterapii, dzięki temu toksyczność leczenia jest
mniejsza,
f. polichemioterapia pozwala na zmniejszenie prawdopodobieństwa
selekcji klonów komórek nowotworowych opornych na leczenie.

49. Podstawowe zasady chemioterapii nowotworów

6. Niszczenie masy nowotworowej jest
skojarzone i etapowe, przy zastosowaniu zasad
„mobilizacji” i „synchronizacji”.
Mobilizacja
Przyspieszenie przejścia komórek z fazy spoczynku
G0 do cyklu komórkowego.
Synchronizacja
Polega na zahamowaniu jak największej liczby
komórek w jednej fazie cyklu i podaniu dużej dawki
leku, swoistego dla kolejnej fazy cyklu podziałowego,
w celu zniszczenia jak największej ilości komórek
nowotworowych.

50. Podstawowe zasady chemioterapii nowotworów

7. Niezbędnym elementem jest terapia wspomagająca i ochronna,
prowadzona od początku do końca choroby, obejmująca
m. in.: zwalczanie zakażeń, leczenie przeciwbólowe, wyrównywanie
zaburzeń wodno-elektrolitowych, profilaktykę i leczenie powikłań terapii
cytostatycznej.
FAC w terapii adiuwantowej raka piersi
Fluorouracyl – w dawce 500 mg / m2 w 1 dniu terapii
Doksorubicyna – w dawce 50 mg / m2 w 1 dniu terapii
Cyklofosfamid – w dawce 500 mg / m2 w 1 dniu terapii
Cykl leczenia powtarza się co 3 tygodnie licząc od 1
dnia (co 21 dni).

51. Podstawowe zasady chemioterapii nowotworów

Monitorowanie leczenia
Skala wydolności chorego ECOG/WHO
Skala toksycznosci CTC
Kryteria odpowiedzi na leczenie RECIST lub WHO
(Markery nowotworowe)

52. Podstawowe zasady chemioterapii nowotworów

Skala wydolności chorego
ECOG/WHO
0
sprawność prawidłowa, zdolność do
wykonywania samodzielnego wykonywania
codziennych czynności
1
obecność objawów choroby, możliwość
chodzenia i wykonywania lekkiej pracy
2
zdolność do wykonywania czynności
osobistych, niezdolność do pracy, spędza w
łóżku około połowy dnia
3
ograniczona zdolność wykonywania
czynności osobistych, spędza w łóżku
ponad połowę dnia
4
konieczność opieki osoby drugiej, spędza w
łóżku cały dzień
5
zgon

53. Monitorowanie leczenia

Kryteria odpowiedzi na
leczenie RECIST
CR (Całkowita odpowiedź)
Ustąpienie wszystkich objawów klinicznych i
biochemicznych nowotworu, potwierdzone
przez 2 obserwacje w odstępie co najmniej
4 tygodni.
PR (Częściowa odpowiedź)
Zmniejszenie się o co najmniej 30% sumy
największych wymiarów zmian, potwierdzone
przez 2 obserwacje w odstępie co najmniej 4
tygodni.
Równocześnie nie stwierdza się pojawienia
nowych zmian, ani powiększenia żadnej z
istniejących zmian.
SD (Stabilizacja choroby)
Zmniejszenie się o mniej niż 50% wszystkich
zmian lub ich powiększenie o nie więcej niż
25% (przy uwzględnieniu w/w kryteriów).
PD (Progresja choroby)
Powiększenie się sumy największych
wymiarów zmian o więcej niż 20% lub
pojawienie się nowych zmian.

54. Skala wydolności chorego ECOG/WHO

Definicja wyleczenia Russela
„O wyleczeniu chorego z nowotworu
możemy mówić wtedy, gdy w
grupie chorych, którzy po leczeniu
przeżyli 10 – 20 lat, bez objawów
choroby nowotworowej, odsetek
zgonów
ze wszystkich powodów jest taki
sam, jak
w zdrowej populacji ludzi tej samej
płci i wieku.”

55. Kryteria odpowiedzi na leczenie RECIST

Wreszcie
koniec