Концепция сөзінің мағынасы. Қазіргі жаратылыстану сөзінің мағынасы

1. сөж

ОРЫНДАҒАН: Түменбай Ы. Н
Қабылдаған: Атанбаева Г.К
Факультеті: Тарих, археология және этнология
Мамандық: Тарих (ғылыми) 1-курс

2. Жоспары:

Қазіргі жаратылыстану концепциясы және оның әлеуметтік маңызы
Концепция сөзінің мағынасы
Қазіргі жаратылыстану сөзінің мағынасы
Жасуша ең ұсақ тірі системе, оның құрылысы және атқаратын қызметі
Жасушаның ашылу тарихы
Жасуша құрылысы және атқаратын қызметі

3. Қазіргі жаратылыстану концепциясы және әлеуметтік маңызы

Қәзіргі жаратылыстану концепциясы Қазақстан Республикасы университетері
гумантарлық факультетерінің оқу жүйесінде ендірілген жаңа пәндер қатарына
жатады. Бұл пән болашақ мамандаға жаратылыстану мен гуманитарлық
салаларға біріккен мәдениеттен бөлуге келмейтін тұсарына жүйелі қосымша
мәліметтер беріп, бізді қоршаған шексіз Әлемнің құрылымы туралы саналы
көзқарастың қалыптасуына әсерін тигізеді. Жаратылыстану ғылымының озық
әдістері гуманитарлық аймаққа кеңінен еніп, қоғам санасын қалыптастыруда
философия, психология, әлеуметтану мен мәдениетте универсал тіл қолданылған
кезеңде пәннен қажеттілігі өмір талабынан туындап отыр. Әлемнің біртұтастығын
түсіну үшін бұрыннан қарсы тұрып келген дәстүрлі екі мәдениеттің гармониялық
синтезделу тенденциясы пайда болған уақытта «Қәзіргі жаратылыстану
концепциясының» актуалдылығы айқындала түседі. Ұсынылып отырған оқуәдістемелік құрал бұрыннан белгілі физиканың, химияның, биологияның және
экологияеың арасындағы қарым-қатынасты жай түсініп қана қоймай,
жарпатылыстануға қатысты тарихи философиялық, эволюциялық –синэнергиялық
және мәдениеттану сияқты пәндердің пәнаралық байланыстарынан туындайтын
және осы байланыстарды негіздейтін пән болып отыр.

4.

Жаратылыстану –табиғатты жанжақты, әрі біртұтас зерттейтін жаратылыстану
ғылымдарының жиынтығы. Оның құрамына физика, химия, биология және психология
енеді. Табиғат туралы ғылымдар, комплексті болғандықтан, ол натур-философиядан
туындаған еді., жаратылыстану тек нақты деректер мен білімді тәжрибеге сүйене отырып
тексереді және мұны өзінің негізгі принципі деп санайды. Ірі ғылымдар тобын құрайтын және
бағалы жетістіктері бар қоғамдық ғылымдармен салыстырсақ жаратылыстану ғылымы
объективтік эталоны болып саналады. Техникалық ғылымдар сияқты әлемді өзгертуге
кіріспейді, оны тұтас тануды мақсат етеді, математика ғылымы тәрізді белгілер жүйесін
зерделемейді, табиғат жүйесін тануды мақсат етеді. Жаратылыстану ғылымның танып білу
құрылымы төмендегідей: тәжрибелік дерек –ғылыми дерек бақылау –нақты тәжрибе –
модельдік тәжрибе –нақты тәжрибе нәтижелерінің тіркеу –тәжрибе нәтижелерін жинақтап
қорыту қалыптасқан теориялық білімдерді тиімді пайдалану –бейне –ғылыми болжам
қалыптастыру –оны тәрибеде тексеру –қажет болған кезде қосымша болжамдар енгізу.
Ғылыми зерттеу кұрылымы –ғылыми таным тәсілін береді. Қажетті нәтижелерге қол жеткізу
үшін әртүрлі әрекетпен қимыл жасап, түрлі әлістерді қолданылады. Табиғатты танып білуге
адамзат баласы ертедегі заманнан бастап бүгінге дейін үш кезеңнен өтіп, төртінші кезеңге
көшетіндігін ғылым шежіресі дәлелдейді.

5. Жаратылыстануға енетін ғылысдар былайша топтастырылады:

Физика, химия
Биология, ботаника
Анатомия, физиология, генетика
Геология, минералогия, метеорология, география(физикалық)
Астрономия (астрохимия)

6.

Табиғат туралы ғылымдардың жиынтығы жаратылыстану –дүниені біртұтас
деп санайтын натурфилософиядан өсіп, өркендеген. Табиғаттағы оймен
сипаттаудың орнына оның даму заңдарын тәжрибелік әдіспен шешу
басымдылық танытты. Материалды Әлемнің қарапайым және жалпы
қасиеттерін зерделейтін жекеғылым саласы –физика бөлініп
шықты. Физикадағы заңдардың барлығы тәжрибеден қортылған және тек
біздің Жерге ғана тән универсал заңдар емес, барлық материалды Әлемге де
орындалады. Физикалық заңдылықтар басқа да жаратылыстану салаларына
орындалады. Және бұрыннан осы кезге дейін өзгеріп келген кеңістік, уақыт
және материя туралы түсінік береді. Ертедегі философтар Әлем бұрыннан
болған және болады да, онда периодты түрде әртүрлі катаклизма болып
тұрады деп есептелген. Діни аңыз бойынша Әлем ертеде, бір уақытта пайда
болған делінеді.

7. Жасуша ең ұсақ тірі система, оның құрылысы және атқаратын

8. Роберт Гук жасуша терминін ғылымға 1665 жылы енгізген

9. Ж. Пруст Әрбір жеке химиялық қосылыстар қоспалардан өзіне тән өзгермейтін құрамы арқылы ерекше болатындығын тағайындады.

10. Шван мен Щлейден жасуша теориясын жасады:

11. Плазмалық  жарғаққа ( лат.membrano- жарғақ, қабық) жасушаның сыртын қаптайды.

Плазмалық жарғаққа ( лат.membranoжарғақ, қабық) жасушаның сыртын
қаптайды.

12. Жасушалық жарғақшаның қызметі:

1.Жасушаның ішіндегі барлық қоректік заттар мен кажетсіз өнімдер
жарғақша арқылы өтеді. Плазмалық жарғақшаның өте жұқарған
жерінде жұқалтырлы ұсақ тесікшелер - шұрықтар болады. Заттардың
барлығы осы шұрықтар арқылы өтеді.
2.Плазмалық жарғақша жасушаның ішіне қажетті заттарды оңай өткізіп,
зиянды заттарды өткізбейді;
3.Жарғақша арқылы жасуша қоршаған ортамен қатынас жасайды. Әр
түрлі заттар тек жасушаның ішіне ғана өтпей, көршілес жасушаларға
да өтеді.

13. Цитоплазма

14.

Цитоплазма (гр. kytos — жасуша және гр. плазма — қалыптасқан) —
жасуша жарғақшасы мен ядро арасын толтырып тұратын қоймалжың
сұйықтық. Клетка Цитоплазмасының
сырты плазмолеммамен қапталған. Плазмолемма —
Цитоплазманың ақуызды-билипидті қабықшасы, оның орт. қалыңд. 6 —
10 нм, құрамында ферменттер болады. Ол жасуша мен оны
қоршаған орта арасындағы зат алмасу процесін қамтамасыз етеді.
Цитоплазманың негізгі құрамы гиалоплазмадан, органеллалардан және
қосындылардан тұрады.

15. Ядро

Ядро - хромосомалары бар жасушаның негізгі органоиды. Жоғары
сатыдағы көптеген
өсімдіктер, жануарлар мен саңырауқұлақтардың жасушаларында бір
ядро бар. Қарапайымдар мен төменгі сатыдағы өсімдіктердің бірнеше
ядросы болады. Ядроның диаметрі - 3-10 мкм. Оның екі жарғақшадан
тұратын қабығы бар. Ядро жарғақшасының шұрықтары өте көп, сол
шұрықтар арқылы ядро мен цитоплазма арасында заттардың белсенді
тасымалы іске асады. Сыртқы жарғақша эндоплазмалық тор
өзекшелерімен қосылып, өзекшелердің біртұтас жүйесін түзеді.

16. Ядроның құрылысы:

17. Рибосома

18. Лизосома

Лизосома (гр. 'λύσις' – еру және sōma – дене) – жануарлар мен
саңырауқұлақ жасушасының органелласы, жасуша ішінде ас қорыту
қызметін атқаратын және гидролиттік ферменттердің қор ретінде
жиналатын орны. Оның диам. 0,2 – 0,7 мкм.

19. Гольджи жиынтығы

Гольджи жиынтығы өсімдіктер мен жануарлардың біржарғақшалы органоиды.1898 жылы
итальян ғалымы Гольджи жануарлар жасушаларынан тапқандықтан бұл
органоид осы ғалымның есімімен аталды. Өсімдіктер мен
қарапайымдылар жасушаларындағы Гольджи жиынтығының пішіні әр
түрлі болады. Көп жағдайда орақ немесе таяқша пішінде жеке
денешіктер түрінде кездеседі.
Оның жарғақтары жасуша цитоплазмасының барлығына
таралмайды.Олар ядроға жақын орналасады және қуыс цистерна
түзеді.Қуыс цистернадан біртіндеп жарғақшалық көпіршіктердиктисомалар баулықсызданады.