Еңбек ресурстары және еңбек өнімділігі

1.

ЕҢБЕК
РЕСУРСТАРЫ
ЖӘНЕ
ЕҢБЕК
ӨНІМДІЛІГІ

2. Жоспары:

1. Өндірістің негізгі факторы ретінде аграрлық
еңбектің мәні мен ерекшеліктері
2. Аграрлық өндірістегі еңбек ресурстары
түсінігі және құрамы
3. Еңбек нарығы
4. Ауыл шаруашылығында жұмыспен қамтылу
және жұмыссыздық.

3.

Қоғамдық байлықтың негізгі кілті және
адамзаттың материалдық игіліктер мен рухани
байлықтарын қалыптастырудың басты факторы
еңбек болып табылады.

4.

еңбек
заты
еңбек
нәтижесі
Еңбек үрдісі
келесілерді қамтиды
Жеке
еңбек
еңбек
құралдары

5.

Аграрлық өндірістегі еңбектің
ерекшеліктері
1. Еңбектің тиімділігі табиғи-климаттық жағдайға және жер
ресурстарының сапасына тәуелді;
2. Еңбекті пайдалануға өндірістің маусымдылық сипаты
ықпал етеді;
3. Ауыл шаруашылығында адамның біршене еңбек
функцияларының атқаруы;
4. Ауылшаруашылығындағы еңбек тірі организмдерді
(малдар, өсімдіктер) пайдаланумен байланысты;
5. Еңбек процестерін механизациялаудың салыстырмалы
түрде деңгейінің төмен болуы;
6. Eңбек адамдарды көп тартпайды (ауа-райы жағдайы,
жауын-шашын, шаң-тозаң, күн радиациясы)

6.

Экономикалық белсенді халық категориясына
мыналар жатады:
-жалдамалы жұмысшылар
-тұрақты жұмысшылар
- маусымдық жұмысшылар
- объективті себептермен уақытша жұмыс істемейтін маусымдық және
кездейсоқ жұмысшылар
- толық емес жұмыс күні режимінде оқумен бірге жұмыс істейтін оқушылар,
студенттер.
- өндірісте кәсіптік дайындықтан өтіп жатқан және еңбек ақы немесе стипендия
алатын оқушылар немесе адамдар

7.

Қолданылатын заңдарға
сәйкес елімізде, республикада,
шаруашылықта бар жұмыс күшінің
саны және қоры олардың практикалық
қызметінде еңбек ресурстары деген
терминмен аталады, яғни еңбекке
қабілетті жастағы адамдар: ер адамдар
16-дан 63 жасқа дейін, әйел адамдар 16дан 58 жасқа дейінгілер жатады.

8.

ІШКІ
Еңбек
нарығының 2
типі бар
Ішкі нарық кәсіпорын
ішіндегі кадрлар
қозғалысына негізделеді.
СЫРТҚЫ
Сыртқы еңбек нарығы
өндірістің циклдық дамуына
байланысты

9.

Еңбек нарығын қалыптастыруға ықпал ететін
факторлар:
- экономикалық белсенді халық саны.
-халық саны мен жұмыспен қамтамасыз ету деңгейі.
- шаруашылықтың мамандануы мен кешенділігі.
- кәсіпорындардың материалдық-техникалық ресурстармен,
шикізатпен қамтамасыз етілуі.
- өндірістік деңгейі, динамикасы және тиімділігі.
- кәсіпорын және ұйымдардың инвестициялық белсенділігі.
- аймақтың тартымдылығы және әлеуметтік
инфрақұрылымының дамуы.

10.

Жұмысбастылық
экономикалық категория ретінде
жұмысқа жарамды халықтың
қоғамдық өнім өндіру қызметін
білдіреді. Жұмысбастылықтың
толықтылығы экономикалық
белсенді халыққа қатысты
ескеріледі. Жұмыс қамтылу сандық
аспектісі 2 формада көрінеді:толық
және толық емес.

11.

Экономикалық белсенді халыққа категориясына келесілер
жатады:
- жалдамалы жұмыстағы тұлғалар (жұмыскерлер мен
қызметкерлер);
- тұрақты жұмыскерлер, төлеммен қамтамасыз етілмеген
жанұя мүшелері;
- маусымдақ және кездейсоқ жұмыскерлер, объективті
себептерге байланысты уақытша жұмыссыздар;
- оқуды жұмыспен үлестіріп, жартылай күн режимінде жұмыс
істеп жүрген оқушылар;
- өндірісте кәсіби дайындық өтіп жатқан және жалақы алатын
оқушылар мен басқа да тұлғалар жатады.
- көмекші салада істейтіндер және келісім бойынша өнімді
өндірушілер;
- азаматтық-құқықтық келісім бойынша жұмыс жасайтындар
және өндірістік кооператив мүшелері.

12.

Жұмыссыздар – бұл жұмысқа
қабілетті, бірақ жұмыспен
қамтылмаған, табыс таппайтын,
еңбекпен қамтылу қызметінде өздеріне
сәйкесті жұмыс істеу үшін тіркелген
және соған кірісуге дайын азаматтар.
Осыған байланысты,
жұмыссыздықтың бірнеше түрлері бар:
фрикциондық, құрылымдық және
циклдық.

13.

Қоғамдық байлықтың негізгі кілті және
адамзаттың материалдық игіліктер мен рухани
байлықтарын қалыптастырудың басты факторы
еңбек болып табылады.

14.

Фрикциондық – мұнда жұмыссыздар жұмыс іздейді немесе жақын
болашақта оның алуын күтетін жұмыссыздық түрі. Көптеген
жұмыскерлер төмен жалақылы, аз өнімділікті жұмыстан жалақысы,
өнімділігі жоғары жұмысқа ерікті өтеді. Осылайша, жұмыс
орындарының мөлшері мен жұмыскерлер санының сәйкестігінсіз, еңбек
нарығы қалыптасып, қызмет етеді.
Құрылымдық жұмыссыздық кезінде жұмыссыздар тиісті қайта
даярланбай, қосымша оқытылмай, кейде тұрғылықты жерін
ауыстырмай, жұмысқа тұра алмайды. Егер фрикциондық
жұмыссыздық қысқа мерзімді сипат алатын болса, құрылымдық
жұмыссыздық ұзақ мерзімді сипатқа ие.
Циклдық жұмыссыздық деп - өндірістің құлдырауымен болған
жұмыссыздық түрін айтамыз. Соның ішінде, тауарлар мен көрсетілетін
қызметтерге сұраныс азаяды, жұмысбастылық қысқарып, жұмыссыздық
деңгейі өседі. Бұл жұмыссыздық түрі сұраныстың тапшылығына
байланысты болады.

15.

Еңбек ресурстарын пайдалану көрсеткіштері:
1.Еңбек ресурстар пайдалану деңгейі.
Ку =Тф /Тн
Ку -Қоғамдық өндірісте еңбек ресурстарының қатысу коэффициенті;
Тф -Өндірісте қатысатын еңбек ресурстары, адам
Тн – еңбек ресурстарының саны, адам
2.Жыл бойы жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті
Кг=Рф /Рв
Рф -нақты өтелген жұмыс уақыты ,сағ.
Рв -жұмыс уақытының мүмкін жылдық қоры, сағ.
3. Жұмыс күні уақытын пайдалану коэффициенті
Кд =Вф /Вр
Вф-1күнде нақты орындалған, сағ.
Вр- күнде қойылған жұмыс уақыты, сағ.
4.Еңбек ресурстарының маусымдылығын пайдалану коэффициенті
Кс =Зм/Зср
Зм-1айдағы max немесе min жұмыс істейтін жұмысшылар уақыты
З ср-орташа айлық жұмыспен қамту, сағ.

16.

Еңбек ресурстарын пайдалануды жоғарлату
жолдары:
- қосалқы өнеркәсіптік өндірісті дамыту;
- өндіріс құрылымын жетілдіру және оны ғылымитехникалық жаңарту;
- еңбекті пайдаланудың аймақтық және салалық
жағдайларының есебі;
- жұмысшыларды экономикалық ынталандыруды
жетілдіру;
- кәсіпкерлік қызметті дамыту;
-жұмысшылардың әлеуметтік жағдайын жақсарту;

17. Тақырып бойынша тест сұрақтары:

Экономикалык белсендi халык
категориясына жатады…
- жалдамалы жумыскерлер
- туракты жумышылар
- маусымдык жумысшылар
- толык емес жумыс кунi режимiнде окумен
бiрге жумыс iстейтiн окушылар, студенттер
- барлык жауабы дурыс

18. 2. Жумыссыздык турi…

- ондiрiстiк
- жасырын
- фрикциондық
- ашык
- уакытша

19. 3. Когам байлыгынын негiгi жане адамзаттын материалдык жане рухани игiлiгiн кураушы басты фактор болып не табылады…

- жер, су
- ауа
- енбек
- материалдык ондiрiс
- техника

20. 4. Жумыссыздар дегенiмiз…

- жумыска кабiлетi бар, бiрак жумыс орны жок азаматтар
- жумыссыз адамдар жумыспен камту орталыгында
тiркелген
- жумыска каблетi бар, жумыс орны жок, жумыс iздеу
максатында жумыспен камту орталыгында тiркелген
азаматтар
- жумысы жок, жумыс орны жок, жумыс iздеу
максатында жумыспен камту орталыгында тiркелген
азаматтар
- жумыска кабілетi бар, жумыс iздеу максатында
жумыспен камту орталыгында тiркелген азаматтар

21. 5.Еңбектің ерекшеліктері нешеу?

а) 4;
ә) 5;
б) 6;
в) 3.