Komunikologija. Semiotički model komunikacije

1.

• FAKULTET FILOLOŠKIH NAUKA
• FAKULTET SPORTSKIH NAUKA
KOMUNIKOLOGIJA
2013/14 – II DIO
Stručni saradnik: TANJA ŠKORIĆ
[email protected]

2. MODELI KOMUNIKACIJE

Semiotički model komunikacije
Sociološki model komunikacije
Psihološki model komunikacije
Kulturološki model komunikacije
Konfesionalni model komunikacije
Mitološki model komunikacije

3. SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE

Neverbalna ili verbalna komunikacija se odvija pomoću
znakova.
Karakteristike primaoca kao i socijalni kontekst, odrediće
značenje koje će pridati nekom primljenom znaku.
Ferdinand de Sosir, u Kursu iz opšte lingvistike koji je
držao 1909.-1911. godine na Ženevskom univerzitetu, udario
je temelje moderne semiotike, tj. nauke o znakovima uopšte.

4. SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE

De Sosir je zaslužan i za utemeljenje hermeneutikevještine razumjevanja i tumačenja, prije svega, pisanih
tekstova.
Znak je jedinstvo oznake i označenog, odnosno grafičke
slike i pojma.
Dualizam znaka- kada jedna oznaka ima jedno označeno.
Asimetrični dualizam- kada jedna oznaka ima više
označenih ili obrnuto.

5. SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE

Semiotički šum
• kada jedan od sagovornika koristi jedan
sistem znakova, a drugi poruku dekodira
u svom sistemu znakova
(kada sagovornici komuniciraju na srodnim
jezicima i jedna oznaka u dva jezika ima
dva različita značenja)
1964. godine “Panzani” –
informacija na prirodnom jeziku, pikturalna,
izbor boja na plakatu.
Reklamni plakat italijanske
firme “Panzani”

6. SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

Jedan od osnovnih preduslova koji omogućuju socijalnu
interakciju jeste mogućnost komunikacije.
Svaka komunikacija je socijalna pojava, oblik socijalnog
ponašanja.
Verbalna komunikacija u sociološkom modelu – svaki
narod, socijalni sloj, čovjek ima svoj prećutno usvojen
kodeks ponašanja, što nalazi svoj odraz u jeziku.
Zajedno sa kulturom, on se mijenja tokom vremena – čovjek
tokom svog života stalno obogaćuje svoj jezik.

7. SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

Neverbalna komunikacija u sociološkom modelu –
održavanje kontakta među osobama uz pomoć znakova.
I spontano manifestovani i namjerno upućeni, znakovi
neverbalne komunikacije izraz su socijalnosti ljudskog bića,
a osnovna uloga im je uspostavljanje i održavanje socijalnog
kontakta (dodir tijela najčešće služi da pojača verbalnu
poruku ili da joj bude zamjena).
Ukoliko se smanjuje broj socijalnih znakova, utoliko se
osjeća psihološka distanca između komunikanata.

8. SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

POSEBNE FUNKCIJE NEVERBALNE
KOMUNIKACIJE
SAMOSTALNA
Sadržaji se izražavaju
bez oslanjanja na
verbalnu komunikaciju.
DOPUNSKA
Praćenje, podrška i
dopuna govorne
komunikacije.
Zamjena za govor.

9. PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

Psihološki model komunikacije se zasniva na ponašanju
ljudi i pravi korekciju kognitivnih mehanizama koji upravljaju
ponašanjem, uči čovjeka odrđenim modelima ponašanja.
PSIHOLOŠKI MODEL
KOMUNIKACIJE
dvoetapni model
komunikacije
spirala ćutanja
model “portira”
(gatekeeper)
difuzna teorija

10. PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

Strukturu ličnosti čine: navike; motivi i potrebe; intencije,
aspiracije i namjere; stavovi i interesi; problemi i teškoće;
crte, osobine, svojstva ili aspekti ličnosti.
Prema kriterijumu temperamenta Hipokrat je napravio
tipologiju ličnosti:
1. kolerik – aktivan, egocentričan, sklon egzibicionizmu,
2. sangvinik – društven, optimista, veseo, bezbrižan,
zadovoljan, lakomislen,
3. flegmatik – racionalan, smiren, principijelan, uporan,
koncentrisan,
4. melanholik – zamišljen, ozbiljan, nezadovoljan, sumljičav,
uznemiren, zabrinut.

11. PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

12. PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

1.
Jovan Cvijić – sve Južne Slovene svrstao u četiri osnovna
tipa, sa velikim brojem podtipova:
dinarski tip – živog duha, osjećajni, samouvjereni:
šumadijski (poštuje odluke većine, slobodno iskazuju
svoje mišljenje),
erski (lukavi, ne izvršavaju obaveze, gledaju svoju korist i
zadovoljstvo),
bosanski (plemenski, bratski odnos, poštuju hrabrost),
muhamedanski (poznavanje Kurana, vjera u sudbinu),
jadranski (lijepo izražavanje, pokretljivost, zabava, pjesma,
druženje);

13. PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

2.
centralni tip – oko Južne Morave i Vardara
kosovsko-metohijski,
zapadno-makednoski,
moravsko-vardarski,
šopski,
južno-makedonski;
3.
istočnobalkanski tip – istočni dio Balkana
donjo-dunavska ploča,
srednje gore,
rumelijsko-trački,
pomački;

14. PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

4.
panonski tip – južnoslovensko stanovništvo izvan Balkana
slavonski,
sremsko-banatski,
slovenački.

15. KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

Sam termin međukulturalne komunikacije nameće njenu
definiciju – to je komunikacija ljudi koji su predstavnici različitih
kultura.
Termin međukulturalna komunikacija pretpostavlja uspješno,
efikasno opštenje predstavnika raznih kultura.
Efikasnost komunikacije, pored znanja jezika, zavisi i od mnoštva
drugih faktora: uslova i kulture komunikacije, pravila ponašanja,
znanja neverbalnih oblika izražavanja, posjedovanja određenih
dubljih znanja.
Kultruloški model verbalne komunikacije se sastoji od subjekta
komunikacije, komunikativne djelatnosti i komunikativnih
saopštavanja sa kulturološkim komponentama.

16. KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

Neverbalna komunikacija
u kulturološkom modelu – što se
više u kulturi prati zavisnost komunikacije , to se u njoj više
obraća pažnja na neverbalno ponašanje – mimiku,
gestikulaciju, kontakt očima, dodir, itd.
Čarls Darvin – po teoriji evolucije, mimika, tj. pokreti lica koji
izražavaju emocije je urođena, nije uslovljena bojom kože i
kulturom, i ista je kod svih ljudskih bića.

17. KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

Sve kulture su izgradile gestove-simbole koji mogu
samostalno da prenesu poruku, mada su često i prateći dio
govora. Među simboličnim gestovima u raznim kulturama
postoje značajne razlike.
Gestovi se mogu svrstati u tri grupe:
1. ekvivalentni,
2. bezekvivalentni,
3. djelimično ekvivalnetni gestovi.

18. KONFESIONALNI MODEL KOMUNIKACIJE

Zasniva se na običajima i ponašanju koji su uslovljeni
pripadnošću određenoj religiji, što nalazi svoj odraz u
verbalnoj i neverbalnoj komunikaciji.
U nekim kulturama jedan čovjek može da ispovjeda
nekoliko religija (Kina), dok teističke religije ne dozvoljavaju
da jedan čovjek istovremeno pripada dvema konfesijama
(judaizam, hrišćanstvo, islam).
Za svaku religiju postoje karakteristične svete relikvije,
hrana, odjeća i sl. Sa religijom su povezani i mnogi običaji
(vjenčanje, svadba, krštenje, sahrana, itd.).

19. MITOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE

Mit postoji u svijesti svakog čovjeka nezavisno od njegovog
uzrasta, obrazovanja, nacionalnosti, konfesionalne
pripadnosti i sl., ispoljava se na različitim nivoima bilo koje
vrste komunikacije.
Osnovna karakteristika mita je da on ne govori o
događajima koji su tuđi čovjeku, već o događajima u kojima
čovjek najaktivnije učestvuje.
Efikasnost uticaja mita povezana je sa njegovom unaprijed
datom istinitošću. Mitološko se ne provjerava.
Mitološko je, po pravilu, ponavljanje onog što se već prije
dogodilo.

20. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

Bavi se aspektima komunikacije
među ljudima u poslovnoj
sferi i faktorima omogućavanja efikasnosti poslovnih
kontakata.
Principi efikasne poslovne komunikacije:
1.
jedinstvo racionalnog i emocionalnog u ponašanju
čovjeka,
2.
situativnost,
3.
težnja ka povećanju nivoa objektivnosti predstave o
partneru,

21. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

4.
humanizam u ostvarivanju komunikacije,
5.
ontogeneza subjekata komunikacije i dinamike psihičkih
procesa i stanja,
6.
sistemnost subjekata komunikacije,
7.
vjerovatnoća postojanja skrivenih faktora ponašanja koje
ne možemo dijagnostifikovati,
8.
nepotpuna adekvatnost modela ponašanja pojedinaca,
9.
beskonačnost procesa saznanja,

22. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

10.
naučnost, zasnovanost na nauci,
11.
usklađenost sa zakonom.
Svi ovi principi su veoma važni u komunikativnom pristupu
u upravljanju u najrazličitijim organizacijama i institucijama
u kojima se sve što se dešava posmatra kroz međuljudske
odnose.

23. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

Taj pristup funkcioniše i u nizu naučnih disciplina:
upravljanje personalom,
marketing,
konfliktologija,
public relations,
reklama,
korporativna kultura,
neverbalistika.

24. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

Tipologija poslovne komunikacije:
1.
prema mjestu realizacije (unutrašnja i spoljna),
2.
prema osobinama subjekata komunikacije,
3.
prema broju partnera u komunikaciji (jednostrana,
dvostrana i višestrana),
4.
prema načinu regulisanja procesa komunikacije
(formalna i neformalna),
5.
prema osobinama komunikacije,
6.
prema svojstvima ciljeva komunikacije,

25. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

7.
prema predmetu komunikacije,
8.
prema svojstvima sredstava komunikacije,
9.
prema svojstvima vremena odvijanja komunikacije
(dugotrajne, kratkotrajne, periodične i epizodne),
10.
prema odnosu prema partneru: ritualna, drugarska,
formalno-poslovna, prijateljska, neprijateljska, intimna,
11.
prema prostoru u kom se odvija komunikacija.

26. POSLOVNA KOMUNIKACIJA

Faze vođenja poslovnog razgovora:
Zagrijavanje,
Zaplet,
Klimaks,
Katastrofa,
Rasplet.
o
Zaplet se sastoji iz sedam podfaza: upoznavanje,
stvaranje odnosa i veza, postavljanje pitanja i sakupljanje
informacija, izražavanje i davanje informacija, poentiranje,
pravljenje mostova, definisanje i sugerisanje riješenja.

27. OBLICI POSLOVNE KOMUNIKACIJE

Prema načinu regulisanja procesa komunikacije, ona se
uslovno dijeli na:
1.
formalna i neformalna,
2.
jednosmjerna i dvosmjerna,
3.
nadole, nagore i lateralna komunikacija.
Komunikacija “nadole” – ako komunikacija ide od
rukovodilaca ka nižim nivoima kompanijskog
organizovanja.

28. OBLICI POSLOVNE KOMUNIKACIJE

Komunikacija
“nagore” – ako se tok komunikacije
usmjerava od “baze” (zaposlenih) ka menadžmentu - dakle,
sa nižih nivoa ka višim.
Lateralna komunikacija
– odvija se na istom nivou,
“horizontalno”, tj. kada se radi o komunikaciji osoba na
istom hijararhijskom nivou. Koristi se za ubrzavanje protoka
informacija, poboljšanje razumijevanja i koordiniranje
napora za ostvarenje organizacijskih ciljeva.

29. PREPREKE, PREKIDI I KONFLIKTI U KOMUNIKACIJI

Specifične komunikacijske
prepreke su:
nedostatak planiranja,
nerazjašnjene pretpostavke,
semantička distorzija (iskrivljavanje značenja poruke),
loše formulisane poruke,
komunikacijske prepreke u međunarodnom okruženju,
bezlična komunikacija,
nepovjerenje, prijetnja i strah, itd.

30. PREPREKE, PREKIDI I KONFLIKTI U KOMUNIKACIJI

Međuljudski odnosi predstavljaju izvor različitih otpora,
sukoba, nesporazuma, nametanja ličnih interesa i sl.
Tri tipa sitaucija u kojima nastaje konflikt:
1. kada jedna strana primjeti da se druga ne pridržava
pravila,
2. kada se jedna strana suprostavlja drugoj,
3. kada suprostavljanje jedne strane
izaziva reakciju druge strane.
Kako konflikt ne bi prešao u sukob,
potrebno ga je pravovremeno rješavati!