Витаминдер. Алгоритм витаминология

1. Витаминдер

2. Алгоритм витаминология

1. Атауы;
2. Коферменттік формасы;
3. Негізгі тағамдық өнімдер, витаминдік
құрамы;
4. Метаболизмге қатысуы;
5. Гиповитаминоз;
6. Гипервитаминоз;
7. Алмасудың тума бұзылуы.

3.

Витамин В1 (тиамин)
NН2
С
НС
С
СН2
N
Н3С
+
N
СН2
S
Тиазолдік сақина
N
Пиримидиндік сақина
ТДФ
СН3
кофермент
СН2
OH
(-O-РН2О3)
ТМФ
ТДФ
80-90%
ағзада
ТТФ

4. Тиамин ќўрамды негізгі азыќтар

Тиамин құрамды негізгі азықтар
• Нан өнімдері;
• Ет өнімдері (әсіресе шошқа);
• бұршақ, жаңғақ.
______________________________________
Ағзада және азықта тиамин мөлшерін азайтатын
факторлар
1. Кейбір кулинарлық өңделген азықтар (температура, қысым,
глюкоза, сілтілік орта);
2. Спирт, шай, кофе;
3. Көмірсу құрамдас азықтар;
4. Сульфиттер, антибиотиктер, барбитураттар.

5. метаболизмге тиаминніѕ ќатысуы

метаболизмге тиаминнің қатысуы
Коферменттік функция
1. Көмірсу, ақуыз, нуклеиндік, энергетикалық алмасу.
Глю-6-ф
ТДФ
Пентоздық
Рибозо-5-ф цикл
Пируват
Ацетил-КоА
Цитрат
ОА
ЦТК
Транскетолаза
АТФ
ТДФ
α-кетоглутарат
НАДФНН+
Нуклеотидтер
Нуклеин
қышқылы
СукцинилКоА
Кетоқышқыл
Аминқышқылы
Ақуыздар
ТДФ

6. 2. Амин ќышќылыныѕ алмасуы

Тиаминнің метаболизмге қатысуы
2. Амин қышқылының алмасуы
СН3
СН3
α-КГ
СН
- СО2
ТДФ
СН
СOOН
NH2
Валин
СН3
СН3
СН2
ГЛУ
СН3
СН3
СН
СН
СOOН
О
α-кетоизовалериан қышқылы
СOOН
Изобутан қ-лы
СО2 + Н2О+ АТФ
Лей
α-кетоизокапрон
қ-лы
Илей
α-кетометилвалериан қ-лы
Изовалериан
қ-лы
ТДФ
ТДФ
Метилбутан
қ-лы
ϐ-тотығу

7. Тиаминніѕ метаболизмге ќатысуы

Тиаминнің метаболизмге қатысуы
2. Кейбір коферменттер
• ТТФ – нейрондарда энергетикалық
алмасу, жүйке импульстарын жүргізу,
нейрон мембраналарының өткізгіштігі;
• холинэстераза биосинтезінің синтезі(ХЭ)
Холин
Ацетилхолин (импульстің берілуі)
ХЭ

8. Тиаминніѕ жеткіліксіздігі(гиповитаминоз)

Тиаминнің жеткіліксіздігі(гиповитаминоз)
• Алдымен
жүйке жүйесі бұзылады (полиневриттер:
парестезия, сезгіштік қабілеттің әлсіреуі, сал, депрессия,
апатия, есте сақтау қабілетінің кемуі);
• жүрек-тамыр жүйесі (жүрек қағысының өзгеруі, жүрек
аумағының ауыруы);
• асқазан-шек (асқазанның моторлық функциясы әлсірейді,
диарея немесе керісінше);
• бұлшық ет (бұлшық ет әлсіздігі, аяқтың ауыруы, бұлшық еттің
дірілі, адинамия);
• қан биохимиясы (кетоқышқылдардың жинақталуы, ацидоз,
амин қышқылдарының зәрмен бөлінуі);
• Теріс азоттық баланс.

9. Тиамин алмасуыныѕ бўзылуы

Тиамин алмасуының бұзылуы
«Зәр иісі клен ағашының сөлі тәрізді»
Вал
α-кетоизовалериан
қ-лы
Лей
α-кетоизокапрон
қ-лы
Илей
α-кетометилвалериан қ-лы
ТДФ
ТДФ
ТДФ
Изобутан
қ-лы
Изовалериан
қ-лы
ϐ-тотығу
Метилбутан
қ-лы
Қанда, ұлпада
жинақталуы
ВАЛ, ЛЕЙ, ИЛЕЙ алмасуында
тотыға
декарбоксилденуін
катализдейтін
апоферменттер
мен коферменттер биосинтезінде
ауытқу
Жүйке жүйесінің симптоматикасы:
сезіну
қабілеті
бұзылады,
бұлшыұ
ет
ауырып,
әлсірейді,
психикалық
ауытқу байқалады.
Ақуыздың жеткіліксіздігі,
жасанды
тамақтандыру:
ВАЛ, ЛЕЙ, ИЛЕЙ құрамы
азайғанда.

10. Тиамин алмасуыныѕ бўзылуы

Тиамин алмасуының бұзылуы
АТФ АДФ АТФ АДФ АТФ АДФ
Тиамин
ТМФ
ТДФ
ТТФ
Нейрондағы
энергетикалық
алмасу
Нейронда
ТТФ
түзілуінің
өзгеруі
Жүйке жүйесінің әлсіреуі: тұрып, Мегавитаминотерапия
отырудың қиындауы, басты тік
ұстау, демалудың қиындауы. Соқыр,
бет пішіннің тырысуы

11. Тиамин алмасуыныѕ бўзылуы

Тиамин гипервитаминозы
• Бүйрек жұмысының ауытқуы;
• аллергиялық реакциялар;
• ақуыз, липопротеид, микоэлементтердің құрамы
өзгереді.

12. Тиамин гипервитаминозы

Витамин В2
О
N
H3C
Изоаллоксазин
H3C
N
N
О
CH2-CH-CH-CH-CH 2 -OH Рибитол
ФАД,
ФМН
коферменттер
OH OH OH

13. Витамин В2

Рибофлавин құрамдас тағамдар
Бидай, сұлы, ұн өнімдері;
Сүт өнімдері;
Жұмыртқа;
Ет өнімдері (бауыр, бүйрек, жүрек);

14. Рибофлавин ќўрамдас таєамдар

В2 витаминінің метаболизмге қатысуы
Көмірсу, май алмасу
ГЛЮ
Пируват
β-тотығу
ФАД
Ацетил-КоА
Фумарат
ЦТК
ФАД
АТФ
Ацил-КоА
ФАД
Қанық-ған
ЖМҚ
α-кг
Сукцинат
ФАД
Сукцинил-КоА
Ацетил-СоА

15.

В2 метаболизмге қатысуы
ФМН-ферменттер – дәрілік препараттарды
биотрансформациялайды
Биоэнергетикалық алмасу
Тыныстану тізбегінің ферменттері флавопротеидтер
В3, В6, С, В9, В12 витаминдерге айналуы

16.

гиповитаминоз
Рибофлавинге сезімтал көз, тері:
- катаракта;
- ауыз, мұрын, құлақ маңайларының дерматиті;
- тілдің қабынуы (глоссит) және ауыз қуысының уылуы (стоматит).
Сонымен қатар:
- анемия;
- асқазан және шек құрылысы;
- жүйке жүйелерінің ауытқуы (іс-қимыл жүйесінің бұзылуы).

17.

Витамин РР
О
СООН
С
NH2
N
Никотин қышқылы
НАД,
НАДФ
коферменттер
Никотинамид

18. гиповитаминоз

РР метаболизмге қатысуы
1. Көмірсу, нуклеиндік алмасу
Гликолиз
НАД
Глюкозо6-фосфат
ПФП
3ФГА
НАД
Пируват
НАДФ
6ФГК
Ацетил-КоА
Цитрат
ОА
НАД
НАДФ
Малат
Пентоздар
ҮКҚЦ
АТФ
Изоцитрат
НАД
α-кг
НАД
Нуклеотидтер
НҚ
Сукцинил-КоА

19. Витамин РР

РР метаболизмге қатысуы
2. Липидтік алмасу
НАДФ
Ацетил-КоА
НАДФ
НАД
Кетондық
денелер
Холестерин
Ацил-КоА
3. Биоэнергетикалық алмасу – тыныстану тізбегі
(НАД, НАДФ –тәуелді дегидрогеназалар)
4. Этанолдың тотығуы (алкогольдегидрогеназа-НАД)
5. В9 витаминінің белсендірілуі
ФК
НАДФ
ДГФК
НАДФ
ТГФК

20.

РР метаболизмге қатысуы
6. Амин қышқылының алмасуы
•Тура дезаминдену
ГЛУ
•Жанама дезаминдену
Н
С
NН2
+ α-кг
СООН
•Тотықсыздана аминдену
(НАД)
Ала
ПВ
(НАД)
Асп
ҚСҚ
(НАД)
α-кг
Глу
С
НАД
НАД
R1
R1
ГД
О
СООН
+ ГЛУ
α-кг

21.

В5 немесе пантотен қышқылы
Пантотен қышқылы және β –аланиннен тұрады
Кофермент – КоА
________________________________________________
Ет өнімдері (бауыр, бүйрек, жүрек);
Бұршақ өнімдері;
Жұмыртқа сарысы;
Жеміс-жидек (түрлі-түсті капуста, қызанақ);

22.

Пантотен қышқылының метаболизмге қатысуы
Тасымалдау (ацил – топтарын тасымалдау)
Көмірсу
Глю
Триглицеридтер
Пируват
Аминқышқылдары
Ацил~КоА
Фосфолипидтер
Ацетил-КоА
О
СН3 С
КоА
Ацетилхолин
КоА
кофермент
ЦТК
АТФ
Холестерин, кетон
қышқылдары,
стероидты
гормондар

23. В5 немесе пантотен ќышќылы

Витамин В7 (биотин, Н)
O
С
Имидазол
сақинасы
НN
NН
НС
СН
Н2С
СН – (СН2)4 - СООН
Тиофен
сақинасы
Кофермент биотин
S

24. Пантотен ќышќылыныѕ метаболизмге ќатысуы

В7 метаболизмге (карбоксилдену,
транскарбоксилдену) қатысуы
1. Май қышқылдарының биосинтезі
О
СН3 С
Ацетил-КоА
+ СO2
КоА
Ацетил-КоАкарбоксилаза
В7
Малонил-КоА
О
СН2 С
НООС
КоА
Пальмитин, стеарин,
Олеин қышқылдары
НЭЖК

25.

В7 метаболизмге (карбоксилдену,
транскарбоксилдену) қатысуы
2. Тақ санды май қышқылдарының алмасуы
О
СН3
СН2 С
+ СO2
КоА
Метилмалонил-КоА
Пропионил-КоАО
карбоксилаза
СН3 СН С
В7
КоА
СООН
Пропионил-КоА
Сукцинил-КоА
― холестериннің бүйір тізбегі
―мет, илей, тре
―Пропион қышқылы
ҮКҚЦ

26.

В7 метаболизмге (карбоксилдену,
транскарбоксилдену) қатысуы
3. Глюконеогенез
СООН
СН3
С
О + СO2
СООН
Пируват
Пируваткарбоксилаза
В7
СН2 ФЕП-карбоксилаза
С
О
В7
СООН
Оксалоацетат
4. В1, В5, В9, В12, С витаминдерінің алмасуына қатысады
СН2
С
О ~РН2О3
СООН
ФЕП

27.

Аскорбин қышқылы
О
О
С
НО С
НО С О
Н
С
НО С
Н
СН2ОН
L-аскорбин
қышқылы
С
.
-2Н 2е
О
.
+2 Н 2 е
О
С О
Н
С
С
НО С
Н
СН2ОН
L-дегидроаскорбин қ-лы

28.

Аскорбин қышқылының метаболизмге қатысуы
1. Гидроксилдену:
С
• пролин
(проколлаген
С
• три
С
• фен
оксипролин
коллаген)
окситриптофан
тир
серотонин
гормоны (катехоламин, қалқанша без)
2. Тыныстану тізбегін белсендіреді, ТТР;
3. Fe3+
С
Fe2+ (метHb залалсыздандыру, шектегі Fe сіңірілуі);
4. Бактериостатикалық әсер.