Сырқатқа деген көзқарас түрлері

1. Сырқатқа деген көзқарас түрлері.

СЫРҚАТҚА ДЕГЕН КӨЗҚАРАС
ТҮРЛЕРІ.

2.

Темперамент 25 ғасырдан бері ғылыми ойды
қызықтырған мәселелердің бірі. Оған деген
қызығушылықтың тәркіні – адамдар бойында
дара өзгешеліктер. Оның қайталасбастығы, бір
жағынан, адам тәнінң биологиялық және
физиологиялық құрылымы мен дамуына
байланысты болса, екіншіден – әлеуметтік
ерекше байланыстар мен катынастарға негіз
бола алуында. Адамлар арасындағы көптеген
психикалық айырмашылықтар: эмоция
тереңдігі, қарқындылығы, тұрақтылығы,
ауыспалы – қозғалғыштығы – бәрі осы
теперамент табиғатынан түсіндіріледі.

3.

Темперамент көбіне адамға тума берілген
әрекет – қылығының ұдайы қозғалыстағы
сипатын белгілейді. Сондықтан,
темпераменттік касиеттер баска
психикалық құбылыстарға қарағанда
турақтанған, өзгеріске келе бермейді.
Темперамент – адамның психикалық
әрекетінің нақты динамикасын
айқындайтын психиканың дара
касиеттерінің жиынтығы.

4.

Темперамент
туралы
теориялар.

5.

Темперамент туралы ғылымның іргетасын
қалаған ежелгі дәрігер Гиппократ. Оның
тұжырымы бойынша, адамдар 4 ’’дене
шырындарының’’ – қан, шырыш, от,
запыран – өзара катынасымен
ажыратылады. Осы психологиялық
тағылымды аркау ете отырып, ежелгі дүние
дірігері Клавдий Гален алгашкы рет
темперамент түрлеріне ғылымдык сипат
берді.

6.

Ол біздің заманымызға дейін жеткен
темперамент атауларын белгілейді:
сангвиник (қан), флегматик (шырыш)
холерик (от), мелонхолик (запыран).
Адамның дене құрылымына байланысты
дараланып, тума темперамент қасиеттеріне
негізделген – конституциялық типология
(Э. Кречмер). Бұл теорияның мәні: әр адам
өз дене құрылымына орай өзіндік
психикалық ерекшелікке ие. Осыдан орй
дене мүшелерінің өлшемлеріні 4 типі бар:

7.

Лептосоматик – бойшаң, нәзік денелі, тар
иықты, кол-аягы ұзын, сидыйган.
Пикник – мығым, сезімшең, кіші не орта
бойлы, карныкампиған, домалак бас.
Атлетик – бұлшық еттері күшті дамыған,
денесі мығым, берік,ұзынша не орта бойлы,
кең иықты, жамбас суйектері тартылған.
Диспластик – дене бітімі қисынсыз. Бұл
адамдар әрқилы мүшелік зақымдарға
ұшырағандар.

8.

САНГВИНИК – бұл тип өкілі еті тірі, қабілетті,
қозғалғыш. Ондай адамдар ақкөңіл, және
қызу, жеңіл мінезді, ренжігенде тез қайтып
кетеді, да жүргенді сәтсіздігін жеңіп өтеді.
Ұжым арасын ұнатады, тез тіл табысады.
Қысылып
–
қымтырылмайды,
кісі
қайырымды. Есте сактау кабілеті жоғары
болады.

9.

ФЛЕГМАТИК – бұл типтің өкілдері баяу, бай
салды,
асықпайды.
Істі
ойланып,
төзімділікпен істеді. Жинақылықты, қаплыпты
жағдайды ұнатады. Өзгерістерді ұнатпайды.
Бастаған ісін акыцрына жеткізеді. Бұл баяулық
оған кедергі келтіреді, ең кедергі келтіретін
жері тез есте сактау, тез ойланып жауп беру.
Кейде олар жамандыкты есте сактап калады
және ұзақ мерзімге. Көңіл- күйі тұрақты. Олар
ұрыс – керістен аулақ жүреді, эмоционалды
әрекет жасау оңай емес,ол үрыс- керістен
аулақ жүреді.

10.

ХОЛЕРИК – бұл типтегі адамдар, тездігімен,
шапшаңдылыңымен, ұстамсыздығымен, тым
қозғалғыштығымен ерекшеленеді. Күйгелектік
сондай адамдарға тән. Ол жұмысты жаксы
істейді, бірақ күші таусылғанша оны тастап
кетеді.
Адамдармен
карым-катынас
тынымсыз, агресивті, шамданғыш болып
келеді. Жағымды жағы – энергия, белсенділік,
құштарлық, инициативтік. Жағымсыз жағы –
ұстамсыздығы, қаталдық, қатаңдық, шамдану,
ыза.

11.

МЕЛОНХОЛИК – бұл типтегі адамдар
психикалық процесстері қте баяу болады.
Қатты
тітіркендіргіштерге
жауап
бере
алмайды, ұзак және қатты күш түсірсе, олар
жұмыс істей алмайды. Олар тез шаршайды.
Эмоциялары баяу туады, бірак тереңдігімен
және күштілігімен ерекшеленеді. Олар өте
сезімтал, реніштеріні іште сактай алады,
оларды
көп
ойлай
бермейді,
бірак
қиыншылықтарыны
еш
кімге
көрсете
бермейді.олар тұйық болады, таныс емес
адамдарымен сөйлеспейді.

12.

13.

14.

Науқастардың
сыртқа деген
көз қарасы:

15.

Гормониялық – науқас өз сырқатын дұрыс
бағалайды, аурудың ағымын, оның
асқынуларын түсінеді. Ем алу барысында
дәрігерге барынша көмектеседі, сыркатын
акырына дейін дауаланады. Жағымсыз
жағдайларға душар болса, оларға
туңылмей жақсы жактармен қарайды.
Эргопатиялық - сырқаттан жұмыска
кетеді. Наукастың қаншама жағдайы ауыр
болсада, жұмыс істей береді.

16.

Анозогнозиялық – бұл наукастар сыркатын
мойындамайды, көріп тұрған ауруға
көрсіньегенге алады, назар аудармаса өзі
жазылып кетеді деп ойлайды. Ем алудан
бас тартады, өз қалыша ем алады.
Беймаздану – бұлар өте беймаз келіп,
сырқаты аскынғанда ғана емделеді. Олар
ауру туралы барлық жаңа мәліметтер
жинайды, жақсы дәрігерлер іздеп, олардан
кеңес аоуға тырысады.

17.

Ипохондриялық – олар субъективті
ауырсуну, жағымсыз сезімдерге назар
аударады. Айналасындағы адамдарға өте
нашар көрінуге тырысады. Дәрігерлердің
кері әсерән көбейтіп айтуға тырысады. Ем
алуға ат салысады, барлық жағдайға мұкият
болады.
Невростениялық - олар өте ашуланғыш
болады, 1-көзіне көрінген адамдан ашуыны
алады, барынша айқайлап соңында
жалбарынып кешірім сұрайды. Шыдамсыз,
мазасыз, сабырсыз.

18.

Мелонхолиялық – ауруына көніп, ншқашан
жазылмайтынына мойынсынып, емделуден
еш пайда келмейтініне сенеді. Олар
депрессияға ұшырап көп ойланады.
Эйфориялық – негізсіз көтеріңкі көңіл,
көбінесе ойнақы. Сырқатына
жеңілтектікпен қарайды, өзі жазылып
кетеді деп ойлайды. Ауруына карамастан ,
өмірден бәрін алу керек деп ойлайды.

19.

Апатиялық – сырқатына карамйды,
жүргізілген ем шараларға назар
аудармайды, басқалар айткандан соң ғана
ем алады, ешнарсе қызығушылығы жоқ.
Обессивті-фобиялық - реальды
қорқыныштар, өзі ойлап тапқан
қорқыныштардардан қорқады. Көп негісзсіз
жағдайлар туындауыдан қорқады.