تاریخ عصمت. امام باقرع

1.

‫تاریخ عصمت‬
‫دوره تبیین‬
‫باقریعلیهالسالم‬

2.

‫ّه‬
‫حادثه کربال و حوادث خونین پس از آن ـ مانند حادثهی حر‬
‫و حادثهی توابین ـ و سختگیریهای خلفا متوقف مانده بود‬
‫و جز در پوششهای بسیار ضخیم ارائه نمیشد‪ ،‬اکنون در‬
‫ً در عراق و حجاز‬
‫بسیاری از اقطار کشورهای اسالمی‪ ،‬مخصوصا‬
‫و خراسان‪ ،‬ریشه دوانیده و قشر وسیعی را به خود متوجه‬
‫ّی در دایرهای محدودتر بهصورت یک پیوند فکری‬
‫ساخته و حت‬
‫و عملی که میتوان از آن به یک «تشکیالت حزبی» تعبیر‬
‫کرد‪ ،‬درآمده است‪ .‬اکنون هنگامیکه امام باقر به مسجد‬
‫پیامبر در مدینه وارد میشود‪ ،‬جماعت انبوهی از مردم‬
‫خراسان و دیگر مناطق گرد او را میگیرند و از مسائل‬
‫فقهی سؤال میکنند‪( .‬پیشوای صادق)‬
‫اگر بخواهیم تشبیه کنیم‪ ،‬بایستی دوران امام سجاد را‬
‫تشبیه کنیم به دوران آغازین دعوت پیامبر در مکه‪ ،‬یعنی‬

3.

‫امیرالمومنین‬
‫علیعلیهالسالم‬
‫امام‬
‫حسن(ع)‬
‫امام‬
‫حسین(ع)‬
‫علی‬
‫فاطمه‬
‫بنالحسین‬
‫بنتحسن(س‬
‫(ع)‬
‫)‬
‫محمد بنعلی الباقر‬
‫علیهالسالم‬
‫«یوقد من شجره‬
‫مبارکه»‬
‫ابوجعفر اول‬
‫‪57‬‬
‫‪95‬‬
‫(‪ 38‬سالگی به مدت ‪19‬‬
‫‪114‬‬
‫(‪57‬‬

4. حکومت مروانیان (11 خلیفه؛ 64-132: به مدت 68 سال)

‫حکومت مروانیان‬
‫(‪ 11‬خلیفه؛ ‪ :132-64‬به مدت‬
‫‪ 68‬سال)‬
‫امامت‬
‫‪ :64‬مروان بن حکم‬
‫‪ :65‬عبدالملک بنمروان (‪20‬‬
‫سال)‬
‫‪ :86‬ولید بنعبدالملک‬
‫‪ :96‬سلیمان بنعبدالملک‬
‫‪ :99‬عمر بنعبدالعزیز بنمروان‬
‫‪ :101‬یزید بنعبدالملک‬
‫‪ :105‬هشام بن عبدالملک (‪20‬‬
‫سال)‬
‫امام‬
‫•‬
‫تولد و زندگی اصلی در مدینه‬
‫سجاد‬
‫(ع)‬
‫‪95-61‬‬
‫امامت‬
‫امام‬
‫باقر(ع)‬
‫‪114-95‬‬
‫امامت‬
‫‪ 125‬ولید بن یزید بنعبدالملک‬
‫امام‬
‫‪ :126‬یزید بنولید بنعبدالملک‬
‫صادق‬
‫‪ :126‬ابراهیم بنعبدالملک‬
‫‪ :127‬مروان بن محمد بنمروان (مروان‬
‫حمار)‬
‫(ع)‬
‫‪-114‬‬
‫•‬
‫•‬
‫همراهی کاروان کربال (‪ 4‬سالگی)‬
‫احضار به شام (بعد از سفر حج‬
‫هشام)‬

5. دوران تبیین باقری‌علیه‌السلام

‫دوران تبیین‬
‫باقریعلیهالسالم‬
‫سال ‪ :95‬شهادت امام سجاد (‪ )95-38‬و امامت امام باقر علیهماالسالم ‪-‬‬
‫مرگ حجاج بنیوسف‬
‫سال ‪ :96‬مرگ ولید بنعبدالملک و خالفت سلیمان بنعبدالملک‬
‫!!)بنعبدهللا‬
‫علی‬
‫محمد بن‬
‫توسط‬
‫امویان (‬
‫تحرکات‬
‫غاصب‬
‫منصف و‬
‫خلیفه‬
‫علیهمروان (‬
‫عباسیان نوه‬
‫عبدالعزیز‬
‫آغاز عمر بن‬
‫‪ ::98‬خالفت‬
‫سال ‪99‬‬
‫سال‬
‫بنعباس ‪ ...‬ابراهیم)‬
‫سال ‪ :101‬خالفت یزید بنعبدالملک‬
‫سال ‪ :105‬خالفت هشام بنعبدالملک‬
‫سال ‪ :106‬حجگذاردن هشام بنعبدالملك – احضار و حبس صادقینعلیهماالسالم‬
‫در شام توسط هشام‬
‫سال ‪ :113‬وصیت امام باقرعلیهالسالم مبني بر اقامه عزا بمدت ‪ 10‬سال در‬
‫منا بر ایشان‬

6. دوران تبیین باقری‌علیه‌السلام

‫دوران تبیین‬
‫باقریعلیهالسالم‬
‫ولید بنعبدالمک‬
‫سلیمان بنعبدالملک‬
‫سال ‪ :95‬شهادت امام سجاد (‪ )95-38‬و امامت امام باقر علیهماالسالم‬
‫مرگ حجاج بنیوسف (حکومت ‪20‬ساله)‬
‫سازنده شهر واسط (‪ ،)86-83‬و از مهمترین و سنگدلترین ارکان مروانیان‪.‬‬
‫ابنابیالحدید در توصیف کشتار شیعیان توسط حجاج به نقل از امام باقرعلیهالسالم‪« :‬حجاج‬
‫شیعیان را میکشت و به کوچکترین ظن و‬
‫تهمتی بازداشت میکرد‪ .‬به حدی که درباره مردی گفته‬
‫میشد زندیق یا کافر است‪ ،‬بهتر بود از اینکه وی را شیعه علیعلیهالسالم معرفی کنند‪».‬‬
‫سعید بنجبیر (مفسر قرآن کریم) آخرین کشته به دست حجاج بدلیل حمایت از امام سجاد‬
‫علیهالسالم بود؛ که میگویند با دعای سعید بود که حجاج‪ ،‬حیاتش ‪ 40‬روز طول نکشید‪.‬‬
‫ُسَ‬
‫ُ ْ‬
‫ُ‬
‫َ اَ‬
‫ََ‬
‫ُل‬
‫ْك‬
‫َأ‬
‫ُ‪ ،‬ی‬
‫َیَال‬
‫الم‬
‫یال‬
‫هیفٍ‪ ،‬الذ‬
‫َق‬
‫ُ ث‬
‫َُالم‬
‫ْ غ‬
‫ُم‬
‫َیْك‬
‫َل‬
‫َ ع‬
‫َلطَن‬
‫ّلله َلی‬
‫َا و‬
‫َم‬
‫امیرالمومنین علیعلیهالسالم‪« :‬أ‬
‫ََ‬
‫َ ُ‬
‫و‬
‫«اموال‬
‫زارهاى‬
‫سبزه‬
‫است‪،‬‬
‫ْ» «هوسباز و گردنكش و ستمگر‬
‫ُم‬
‫َك‬
‫مت‬
‫َْ‬
‫ُ شَح‬
‫هیب‬
‫یذ‬
‫ْ و‬
‫ُم‬
‫تك‬
‫هر‬
‫َض‬
‫خ‬
‫داراییها» شما را مىچرد و چربى شما را آب مى كند» (خطبه ‪)116‬‬
‫سال ‪ :96‬مرگ ولید بنعبدالملک و خالفت سلیمان بنعبدالملک‬

7. دوران تبیین باقری‌علیه‌السلام

‫دوران تبیین‬
‫باقریعلیهالسالم‬
‫عمر بنعبدالعزیز‬
‫یزید بنعبدالملک‬
‫سال ‪ :99‬مرگ سلیمان و خالفت عمر بنعبدالعزیز نوه مروان (خلیفه منصف و‬
‫غاصب!!)‬
‫(منع لعن امیرالمومنینع – اعطای خمس و فدک به بنیهاشم – رفع منع کتابت حدیث ‪-‬‬
‫‪)...‬‬
‫* یعقوبی‪ :‬عمر نامهای به امام باقر(علیه السالم) نوشت و خواست بدین وسیله او را‬
‫ارزیابی کند‪ .‬امام باقرعلیهالسالم در جوابش را نوشت و عمر را موعظه کرده و‬
‫ترسانید‪ .‬عمر دستور داد که متن نامه امام باقرعلیهالسالم به سلیمان بنعبدالملک‬
‫را حاضر کردند‪ ،‬مشاهده کرد که امامعلیهالسالم با او به مالیمت سخن گفته است‪ .‬عمر‬
‫به والی مدینه دستور داد که از حضرت سبب این رفتار را بپرسد که با وجود این که‬
‫من راه عدل و احسان در پیش گرفتهام‪ ،‬چرا با من اینگونه برخورد کردهاند و با‬
‫سلیمان آنچنان؟ امامعلیهالسالم فرمودند‪ :‬سلیمان حاکم جباری بود و من با لحنی که‬
‫با جباران سخن گفته میشود به او خطاب کردم؛ ولی رفیق تو ادعای بعضی از امور را‬
‫ً‬
‫دارد و من متناسب با وضع او مخاطبش ساختم‪ .‬عمر بعد از شنیدن جواب گفت‪ :‬تحقیقا‬
‫خداوند اهل این خانواده را خالی از فضل و کمال قرار نمی دهد‪.‬‬
‫* امام باقرع‪ :‬عمر بنعبدالعزیز نجیب بنیامیه است‪.‬‬

8. دوران تبیین باقری‌علیه‌السلام

‫دوران تبیین‬
‫باقریعلیهالسالم‬
‫هشام بنعبدالملک‬
‫سال ‪ :105‬مرگ یزید بنعبدالملک (‪ 25‬شعبان) و خالفت هشام بنعبدالملک‬
‫سال ‪ :106‬حجگذاردن هشام بنعبدالملك – احضار و حبس صادقینعلیهماالسالم‬
‫به شام توسط هشام‬
‫* حضور هشام در حج و ناراحتی از عظمت امام در بین مردم‬
‫* احضار امام توسط هشام‬
‫* سه روز امام باقر و صادق علیهماالسالم را به حضور نپذیرفت (برای تحقیر)‬
‫* پذیرش در مجلس باشکوه و مسابقه تیراندازی؛ اجبار امام به شرکت در مسابقه‬
‫و حیرت حضار از تیراندازی امام‬
‫* سخنرانی امام در جمع مردم شام و مدح اهلبیت و ذم دشمنان ‪ /‬مناظره با عالم‬
‫نصرانی (که به ندرت در جمع حاضر میشد)‬
‫* دستور حبس امام و بعد از مدتی دستور بازگرداندن امام به مدینه‬
‫* کار روانی و امنیتی در مسیر بازگشت امام‪ ،‬جهت جلوگیری از اثرگذاری حضرت ‪/‬‬

9. دوران تبیین باقری‌علیه‌السلام

‫دوران تبیین‬
‫باقریعلیهالسالم‬
‫سال ‪ :113‬وصیت امام باقرعلیهالسالم‬
‫مبني بر اقامه عزا بمدت ‪ 10‬سال در‬
‫منا بر ایشان‬
‫َا‬
‫َذ‬
‫َ ک‬
‫َا و‬
‫َذ‬
‫هی ک‬
‫َال‬
‫ْ م‬
‫هن‬
‫هی م‬
‫ْ ل‬
‫هف‬
‫ْق‬
‫َو‬
‫ُ ا‬
‫َر‬
‫ْف‬
‫َع‬
‫َا ج‬
‫* ی‬
‫َ َ‬
‫َ‬
‫ُْ‬
‫ه‬
‫دُ‬
‫هین‬
‫هن‬
‫َ س‬
‫َشْر‬
‫هی ع‬
‫بن‬
‫تن‬
‫هب‬
‫َاد‬
‫َو‬
‫لن‬
‫ًی‬
‫هن‬
‫هم‬
‫ب‬
‫ََ‬
‫َ‬
‫یام‬
‫ا‬
‫ًی ‪...‬‬
‫هن‬
‫م‬
‫ََ‬
‫هْ‬
‫هی ْ‬
‫ه ب‬
‫ماد‬
‫ْ ح‬
‫َن‬
‫هی ه ع‬
‫َب‬
‫ْ ا‬
‫َن‬
‫َ ع‬
‫هیم‬
‫َاه‬
‫بر‬
‫ُ ا‬
‫بن‬
‫َل‬
‫* ع‬
‫ْنه‬
‫هه‬
‫َر‬
‫ْف‬
‫َع‬
‫ُو ج‬
‫َب‬
‫َی ا‬
‫ْص‬
‫َو‬
‫َ ا‬
‫َقال‬
‫ْر‬
‫َی‬
‫ْ غ‬
‫َو‬
‫ٍ ا‬
‫هیز‬
‫َر‬
‫ْ ح‬
‫َن‬
‫هیسَی ع‬
‫ع‬
‫ٍ‬
‫هم َ‬
‫َْ‬
‫َ‬
‫ٍ ه‬
‫َان‬
‫َ ک‬
‫هه و‬
‫تم‬
‫ما‬
‫لَ‬
‫هم‬
‫َْ‬
‫هر‬
‫ه د‬
‫هائة‬
‫َان‬
‫هثَم‬
‫(علیهالسّالم) ب‬
‫َ‬
‫َی‬
‫یر‬
‫هکَ‬
‫َل‬
‫ذ‬
‫َ‬
‫هن‬
‫م‬
‫ه‬
‫َة‬
‫السن‬
‫اتخُ‬
‫َ َ‬
‫هذوا‬
‫(صلیهللاعلیهوآله) َقال‬
‫َ‬
‫هِلَن‬
‫هل‬
‫آل‬
‫ه‬
‫َ‬
‫َسُول‬
‫ر‬
‫اَ‬
‫ّلله‬
‫َر‬
‫ْف‬
‫َع‬
‫ج‬
‫ٍ‬
‫وصیت و شهادت‬

10.

‫سالهای ‪ ۹۴‬تا ‪۱۱۴‬ق زمان پیدایش مسلکهای فقهی و اوجگیری نقل حدیث‬
‫درباره تفسیر بود ‪ ...‬تا پیش از این زمان‪ ،‬نظرات فقه شیعه‪ ،‬محدود‬
‫بود‪ ،‬اما با ظهور امام باقر(ع) قدم مهمی در راستای تدوین آن برداشته‬
‫شد (جعفریان‪ ،‬حیات فکری و سیاسی امامان شیعه‪۱۳۸۳ ،‬ش‪ ،‬ص‪)۲۹۲‬‬
‫از نظر علمای شیعه‪ ،‬فقیهترین فقیهان صدر اسالم شش نفرند که همه آنان‬
‫از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بودهاند‪ .‬آنان عبارتند از‪:‬‬
‫زرارة بن اعین‪ ،‬معروف بن خربوذ مکی‪ ،‬ابو بصیر اسدی‪ ،‬فضیل بن یسار‪،‬‬
‫محمد بن مسلم طائفی و برید بن معاویه عجلی‪( .‬ابن شهر آشوب‪ ،‬مناقب‪،‬‬
‫ج‪ ،۴‬ص‪)۲۱۱‬‬
‫پرداختن به اصول و قواعد اصلی اجتهاد شیعی (اعم از تفسیر‪ ،‬کالم و فقه‬
‫و ‪ )...‬و‬
‫در اعیان الشیعه آمده است که عبدالملک بن مروان به پیشنهاد امام‬
‫باقر‪ ،‬اقدام به ضرب سکه اسالمی کرد‪ ]۲۷[.‬پیش از آن معامالت با سکههای‬

11.

‫هللا نور السموات و االرض‬
‫مثل نوره کمشکوه‬
‫فیها مصباح‬
‫المصباح فی زجاجه‬
‫الزجاجه کانها کوکب دری‬
‫یوقد من شجره مبارکه‬
‫زیتونه‬
‫ال شرقیه‬
‫و ال غربیه‬
‫یکاد زیتها یضی‬
‫و لو لم تمسسه نار‬
‫نور علی نور‬
‫یهدی هللا لنوره من یشا‬