Iqtisodiyotni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalarning roli. 4-mavzu

1.

4 - Mavzu: Iqtisodiyotni rivojlantirishda
xorijiy investitsiyalarning roli
O’qituvchi: PhD. Ziyodilloyev Xushnud
Email: [email protected]
Tel: +998-99-931-74-42

2.

Reja:
Kirish
Xorijiy investitsiyalarning mazmuni va mohiyati
Xorijiy investitsiyalarni O’zbekiston iqtisodiyotiga jalb
qilishning obyektiv zarurligi
Milliy iqtisodiyotda xorijiy investitsiyalarni jalb qilish turlari va
shakllari.

3.

4.

Savollar
1.
Investitsiya tushunchasiga ta’rif bering?
2.
Investitsiya kiritishdan asosiy maqsad nima?
3.
Investitsiya munosabatlari davlat tomonidan
qanday qilib tartibga solinadi?
4.
Xorijiy investitsiyalar nima?

5.

Xorijiy investitsiya - bu
Bir davlatdan boshqa davlatga daromad olish uchun
yo’naltirilgan har qanday shakldagi mulkni tо‘la qonli
xorijiy investitsiya deyishimiz mumkin.
Ammo shunday mulk shakllari borki, biz ularni xorijiy
investitsiya deya olmaymiz….

6.

Masalan :
elchixona chet davlat mulki hisoblanadi,
xorijiy fuqaro shaxsiy uy sotib olsa bu xorijiy
shaxs mulki xisoblanadi,
lekin xorijiy investitsiya bо‘la olmaydi.

7.

DATA
O‘zbekistonda 2020-yil jalb etilgan to‘g‘ridan-to‘g‘ri
xorijiy investitsiyalar hajmi avvalgi yildagiga nisbatan oshib,
6,6 milliard dollarga
eksport ko‘rsatkichi 15,1 milliard dollar miqdorida bo‘lish
kutildi,
manba: Investitsiya va tashqi savdo vazirligi matbuot
xizmati xabari.

8.

2021- yilda
«Kelgusi yilda 7,5 milliard dollarlik to‘g‘ridan-to‘g‘ri
xorijiy investitsiyalarni jalb qilish
va eksport hajmini 17 milliard dollarga yetkazish
rejalashtirmoqda.

9.

Eslatib o‘tganimizdek,
Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi-
O‘zbekistonda 2020 yilning yanvar–iyun oylarida
o‘zlashtirilgan xorijiy investitsiyalarning umumiy hajmi 4,8
milliard dollarni,
shu jumladan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar –
3,2 milliard dollarni va davlat kafolati ostidagi xorijiy kreditlar —
1,6 milliard dollarni tashkil etganini ma’lum qilgandi.

10.

Xorijiy investitsiyalar - bu
chet el investorlari tomonidan yuqori darajada daromad
olish,
samaraga erishish maqsadida
mutloq boshqa davlat iqtisodiyotining,
tadbirkorlik va boshqa faoliyatlariga
safarbar etadigan barcha mulkiy, moliyaviy, intellektual
boyliklardir.

11.

«Chet el investitsiyalari» to’g’risida qonun
Qonun О‘zbekiston Respublikasining 1998-yil
30-aprelda qabul qilingan,
«Chet el investitsiyalari» Qonunining 3- moddasida
ta’rif berilgan: -

12.

3-modda
«Chet ellik investorlar asosan daromad (foyda) olish
maqsadida
tadbirkorlik faoliyati va qonun hujjatlarida taqiqlanmagan
boshqa turdagi faoliyat obyektlariga
qо‘shadigan barcha turdagi moddiy va nomoddiy
boyliklar va ularga doir huquqlar, shu jumladan, intellektual
mulkka doir huquqlar, deb e’tirof etiladi».

13.

Moliyaviy va nomoddiy qo’yilma
qо‘shma korxonalarni tashkil qilishda о‘z ulushi bilan
qatnashish,
xorijiy sarmoyadorlarga tо‘la tegishli bо‘lgan korxonalarni
barpo etish,
xorijiy shaxslar tomonidan qimmatli qog‘ozlarni,
shuningdek, zayom va kreditlar olish.

14.

Xorijiy investitsiyaga ta’sir
etuvchi omillar
1) iqtisodiy omillar:
2) siyosiy omillar:

15.

Iqtisodiy omillar:
-ishlab chiqarishning rivojlanishi va iqtisodiy о‘sish
sur’atlarining bir maromda ushlab turilishi;
-jahon va alohida mamlakatlar iqtisodiyotidagi chuqur tarkibiy
siljishlarning amalga oshirilishi (ayniqsa, fan-texnika taraqqiyoti
yutuqlari);
-ishlab chiqarishni xalqaro ixtisoslashuvi va kooperatsiyalashuvi+
chuqurlashuvi;
-jahon iqtisodiyotini transmilliylashtirilishini о‘sib borishi
AQSH transmilliy korporatsiya (TMK)- xorijiy filiallarining maxsulot
ishlab chiqarish hajmi AQSH tovar eksportidan 4 marotaba ortiqdir);

16.

Siyosiy omillar:
-kapital eksporti (importi)ni erkinlashtirish (Erkin iqtisodiy
hududlar (EIH), offshore hududlari);
-rivojlanayotgan mamlakatlarda industirlashtirish siyosatini
olib borish;
-iqtisodiy islohotlarni olib borish (davlat korxonalarini
xususiylashtirish, xususiy sektorni va kichik biznesni qо‘llabquvvatlash);
-bandlik darajasini ushlab turish siyosatini olib borish va
boshqalar.

17.

Moliyalashtirish manbalari bo`yicha asosiy
kapitalga investitsiyalar ANDIJON

18.

Andijon misolida, 2020 –yil 1- yanvar holatida

19.

20.

21.

Investitsiya muhiti eng avvalo quyidagi iqtisodiy
omillar orqali belgilanadi:
tabiiy shart-sharoitlar, shu jumladan foydali qazilmalar zaxiralari,
ishchi kuchi malakasi va о‘rtacha ish haqi darajasi, iqtisodiy
konyunktura holati,
ichki bozor sig‘imi hamda tovarlarni tashqi bozorda sotish
imkoniyatlari,
kredit tizimi holati, soliqqa tortish darajasi,
ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilmaning rivojlanganligi,
xorijiy kapitalga nisbatan davlat siyosati, unga nisbatan imtiyozli
shart-sharoitlarning belgilanganligi va h.k.

22.

Asosiy kapitalga investitsiyalarning eng
yuqori ko`rsatkich to`g`ridan-to`g`ri xorijiy
investitsiya va kreditlar mablag’i hisobigа
to’g’ri kelib, o`tgan yilning mos davriga
nisbatan o`sish sur’ati 2,3 martani tashkil
etdi.

23.

XORAZM misolida