Ko'zi ojiz bolalar uchun maktab-internatlarning tayyorgarlik sinflarida o'qitishning xususiyatlari

1.

“USTOZLAR”
Milliy Forumi
2022
Sunnatilla Dangalov
Respublika ta’lim markazi,
Maxsus pedagogika bo‘limi metodisti
https://t.me/edurtm_maxsus_talim
1

2.

Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar
uchun ixtisoslashtirilgan
maktab-internatlarining
tayyorlov sinflarida SAVODGA
O‘RGATISH VA MATEMATIKA
fanlarini o‘qitishning o‘ziga hos
xususiyatlari
Sunnatilla Dangalov
Respublika ta’lim markazi,
Maxsus pedagogika bo‘limi metodisti
https://t.me/edurtm_maxsus_talim

3.

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil
13-oktyabrdagi “Alohida ta’lim ehtiyojlar bo‘lgan
bolalarga ta’lim-tarbiya berish tizizmini yanada
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi
PQ-4860-son qaror
Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 12-oktabrdagi
“Alohida ta’lim ehtiyojlari bo‘lgan bolalarga
ta’lim berishga oid normativ-huquqiy hujjatlarni
tasdiqlash to‘g‘risida”gi 638-son qaror
Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar uchun
ixtisoslashtirilgan maktab-internatlarining
tayyorlov sinflari uchun 11 nomdagi DTT va
o‘quv dasturlar ishlab chiqildi
Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar uchun
ixtisoslashtirilgan maktab-internatlarining tayyorlov
sinflari uchun DTT va o‘quv dasturlar asosida
4 nomdagi darsliklar tayyorlandi

4.

Ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolalar uchun ixtisoslashtirilgan
maktab-internatlarining tayyorlov sinflari uchun
4 nomdagi darsliklar
Savodga
o‘rgatish
Matematika
Tabiiy fan
Texnologiya

5.

Mazkur darsliklarni
yaratishdan maqsad:
muvaffaqiyatli o‘qish
maktabgacha
tayyorgarlik darajasiga bog‘liq.
2. Maktabga kelayotgan bolalarning rivojlanishi darajasiga
talablar kundan-kunga ortib bormoqda.
3. Maktabda bolaning hayot tarzi o‘zgaradi, unda atrofdagi
odamlar bilan yangicha munosabat tizimi paydo bo‘ladi,
faoliyatining yangi formalari shakllanadi.
4. Yangi hayot tarzi yangi faoliyat shakllarini amalga
oshirish uchun bolada irodaviy tayyorgarlik taqozo etiladi.
5. O‘qishga motivatsion tayyorgarlik va o‘z-o‘zini nazorat
qilish malakalari shakllanishiga sharoit yaratiladi.
1. Maktabda

6.

Savodga o‘rgatish
Maqsadi:
– ko‘zi ojiz o‘quvchilarga brayl alifbosini dastlab kolodka so‘ng pribor,
grifel orqali mukammal o‘rgatish.
-
Bo‘rtma nuqtali yozuvlarni ko‘z bilan emas, balki, qo‘l barmoq uchlari
bilan o‘qish ko‘nikmasini shakllantirish, harf, bo‘g‘in, fonemalarni
o‘rgatish.
-
Har bir harf bilan boshlanadigan kamida 3 ta predmet va uning
hususiyatlari to‘g‘risida atroflicha ma’lumot berish.
Vazifasi:
- o‘quvchini maktab hayoti bilan tayyorgarlik davrida tanishtiradi;
- kolodka bilan ishlashga o‘rgatadi;
- pribor va grifel bilan tanishtiradi;
- alifbe saboqlarini o‘rgatadi;
-mustaqil o‘qish orqali olingan bilimlarni mustahkamlaydi (bu davrda
o‘quvchi harflarni to‘liq o‘zlashtiradi. Matnni qo‘l barmoq uchi bilan erkin
o‘qiy olish ko‘nikmasiga ega bo‘ladi).

7.

Tayyorgarlik
davri
Mustaqil
o‘qish
Savodga
o‘rgatish
Savodga
o‘rgatish
darsligining
bo‘limlari
Kolodka
bilan
ishlash
Pribor
va grifel
bilan
tanishish

8.

Tayyorgarlik davri - bu bo‘limda o‘quvchi maktab
hayoti bilan tanishadi.

9.

Kalodka bilan tanishish – kichik yoshdagi o‘quvchilarga brayl yozuvini
o‘rgatish hamda bo‘rtma nuqtalar o‘rnini yaxshi tasavvur qildirishda
kalodka juda yaxshi samara beradi.

10.

Pribor va grifel bilan tanishish.
Pribor - bu Brayl yozuv qog‘oziga yozish
moslamasi bo‘lib, odatda ular metall va plastmassadan
yasaladi . An’anaviy pribor 18 qator va 24 katakdan iborat
bo‘ladi. Uning kataklari ichida 6 nuqta joylashgan bo‘lib,
shu nuqtalar asosida harflar va belgilar hosil qilinadi.
Grifel - bu Brayl yozuvini hosil qiluvchi maxsus
moslama (bigiz) . U qattiq plastmassadan yasalgan
bo‘lib, uchiga
qog‘ozlarni teshish uchunigna
o‘rnatilgan. Grifellar foydalanuvchining barmoqlarini
katta yoki kichikligiga qarab turli xil hajm va
ko‘rinishlarda tayyorlaniladi.

11.

12.

Savodga o‘rgatish bo‘limida:
Savodga o‘rgatishda o‘quvchi quyidagi 7 omilni mukammal
o‘rganadi:
1 - tovushni o‘rganadi
2 - tovush asosida harfni yozadi
3 - bo‘g‘in hosil qiliadi
4 - so‘z va sodda gaplar tuzadi
5 – tovushlarni so‘zlarda joylashgan o‘rnini tahlil qiladi
6 – har bir harf bilan boshlanuvchi kamida 3ta predmet nomini hamda
hususiyatlarin
o‘rganadi
7 - qisqa matnlarni mustaqil o‘qiy oladi

13.

14.

Mustaqil o‘qish – o’quvchilar alifboni to’liq o’zlashtirib
bo’lganlaridan so’ng, matnlarni qiynalmasdan o’qish
ko’nikmasiga ega bo’ladi. Darslikda berilgan matnlar qisqa,
qiziqarli, fikrlashga chorlovchi hamda tarbiyaviy ahamiyatga
ega.

15.

Ushbu darslik ko‘rishida
nuqsoni
bo‘lgan bolalarning ota-onalari uchun ham
mo‘ljallangan.
Ota-onalar farzandlari bilan birgalikda
Brayl alifbosi bilan muammolarsiz tanishib
oladilar.

16.

Matematika

17.

Maqsad – ko‘zi ojiz o‘quvchilarga dastlab fikrini og‘zaki bayon etish, narsabuyumlar orqali mayda qo‘l motorikasini rivojlantirib, undan so‘ng kolodka
va pribor, grifelda hisob – kitobni mukammal o‘rgatish, bo‘rtma nuqtali
sonlarni ko‘z bilan emas, balki qo‘l barmoq uchlari bilan yozib, undan so‘ng
o‘qish ko‘nikmalarini shakllantirish. Og‘zaki, sodda arifmetik misol va
masalalar tuzish va ularni jamoada erkin ifoda qilib berishga o‘rgatish.
Vazifasi - og‘zaki savodini chiqarish (tevarak atrofdagi buyumlarning hamda
o‘qituvchi tomonidan berilgan doira, to‘rtburchak kvadrat, uchburchak kabi
shakllar haqidagi tasavvurlarini shakllantirish;
qo‘l barmoqlar orqali hisoblash;
kolodka bilan ishlashga o‘rgatish;
pribor, grifelorqaliyozishnio‘rgatish;
mustaqil fikrlash orqali olingan bilimlarini mustahkamlab, erkin tarzda misol
va masalalar tuzib, uning javobini aytib berish ko‘nikmasiga ega bo‘ladilar
hamda 20 soni ichida qo‘shish, ayirish, teng, katta-kichik belgilar bilan
ishlash.

18.

Matematika darsligi 4 ta bo‘limdan iborat.
1. Fikirlarni
og‘zaki
bayon etish
4. Toq va
juft sonlar
bilan
tanishish
hamda
amallar
bajarish
2. Kolodka
va priborda
matematik
sonlar va
amallarni
bajarish
3. 20 son
ichida
amallarni
bajarish

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

Tabiiy fanlar

26.

Maqsad - ko‘rishida nuqsoni bo‘lgan bolaga
uning atrof muhitidagi har bir narsani chuqur
anglatish,
narsa-hodisalardagi
mavsumiy
o‘zgarishlar to‘g‘risida batafsil ma’lumot
berishdan iborat.
Vazifasi - olamdagi ranglarni anglash;
Tabiat hodisalarini tushinish;
Atrof muhit haqida etarlicha, to‘g‘ri ma’lumot
olish;
Hayvonot olami to‘g‘risida yorqin tassavurlarini
hosil qilish va boshqalar;

27.

28.

Texnologiya

29.

Maqsad-shaxsning turmush tarziga, mehnat madaniyatiga qaratilgan
barqaror yo‘l-yo‘riqni qaror toptirish, ijodiy mehnat qilishga, amaliy, axloqiy
va ruhiy tayyorgarlikni amalga oshirish, o‘quvchilarni ijtimoiy hayotda
mehnat faoliyatida zarur bo‘lgan ijodiy qobiliyatlarni, aqliy, jismoniy
fazilatlarni rivojlantirishdir. Olingan bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash
hamda ularni hayotda qo‘llay olish layoqatini shakllantirish ko‘zda tutilgan.
texnologiya ta’limi o‘zining bosqichlarida bolalar yoshi, funksional
imkoniyatlarining o‘ziga xosligi, ruhiy rivojlanishi, ijtimoiy mavqega
muvofiq ravishda ko‘p tomonlama yo‘nalishga ega bo‘lishi lozim.
Vazifasi-materiallar va ularning xossalari, xususiyatlariga oid ma’lumotlarni
o‘rganish;
-texnik va kreaktiv fikrlashni, intellektual qobiliyatlarini shakllantirish;
-texnologik jarayon va tayyorlangan mahsulotlarni bajarish ketma-ketligi
hamda
mahsulot
sifatini
tahlil
qila
olish;
-buyum va jarayonlarni bajarishga oid xulosalar chiqarish hamda mehnat
operatsiyalarini,
mahsulot
sifatini
baholay
olish.

30.

31.

32.

E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAHMAT