Іліністің негізгі теоремасы

1.

n
a
Дәріс 12
Іліністің негізгі теоремасы
(а-а) - ілініс сызығы
ілініс бұрышы
VК 2 К1
2
К
О1
О2
P
1
П1
П2
a
n
2 1 21
Р- деп белгілеп,
полюсы деп атайды.
VР1 VР2
оны
ілініс
1lO1Р 2lО2 Р
Онда беріліс қатынасы
lO P O P
U12 1 2 2
2 lO1P O1 P
профильдерінің жанасқан нүктесінен өтетін нормаль тісті
доңғалақтардың
айналу
орталарының
арақашықтығын
бұрыштық жылдамдықтарына кері пропорционал кескіндерге
бөледі.
сонымен, кез – келген профильдерге:
1 O2 P
f 1 , П1 , П 2 Const
2 O1 P
Беріліс қатынас тұрақты болу үшін профильдерге мына қатаң талап
етеді:
O P
U12 2 Const
Эвольвентті профильді тістер қажет.
O P
1
1

2.

Эвольвентті профильді тістер
n
1
О1
N12' N12Cos
А
В
К
N12
А
P N12
2
N 12' О2
N12
В
N
N12'' N12 Sin
күштің пайдалы бөлігі;
- үйкеліс
''
12
бөлігі
тудыратын
Демек, неғұрлым
шамасы төмен
болса, соғұрлым механизм жетік
және
ПӘК үлкен болады.
n
Демек, П1 және П2
профильдері – радиустары
(01А), (02В) шеңберлерді (nn) нормальдың сырғанаусыз
айналғандағы Аn нүктесінің
ізі болып табылады, яғни
эвольвента. Радиустары (01А)
және (02В)
шеңберлер
негізгі деп аталады.
l AK VK t
V K 1l O1 A
l AK 1l O1 A t 1t l O1 A 1lO1 A
(AK)=
 
rO rД cos
2

3.

3

4.

Эволвентті профильдер артықшылықтары
1. модульдері бір тіс сандары әртұрлі доңғалақтар өзара
ілініс құрастыра береді;
2. жасауы оңай (қарапайым құрал кескіні – рейка);
3.
ілініс доңғалақтары жақсарту немесе тұзетуге
мұмкіншілік береді;
4. дөңгелектердің қашықтығы шамалы өзгеруі ілініс
берілісін өзгертпейді;
5.
рейканы
ығыстыру
арқылы
берілістің
сапалық
көрсеткіштерін өзгертуге болады…
Эвольвентті профильдер кемшіліктері:
1. сыртқы берілісте меншікті қысымның үлкендігі.
2. тістер арасындағы үлкен сырғанау пайда болуы.
4

5.

СӨЖ тапсырма
1. Эвольвенттік іліністің параметрлері. Тісті іліністің сапа
сипаттамалары [1] 156-161 бет, 7.4 тарау
2. Механизмнің инерция күштерін теңестіру. Статикалық
және динамикалық теңестіру [1] 99-113 бет, 5. тарау
3. Механизм қозғалысын зерттеу [1] 76-98 бет, 4. тарау
4. Үйкеліс күштері. [1] 166-184 бет, 8. тарау
Нарезание эвольвентных профилей зубчатых колес [2]
п.7.5 стр. 142-143)
5. Геометрия инструментальной рейки [2] п.7.5.1 -7.5.2
стр. 143-147.
Әдебиет:
[1] Нұрғалиев Т. Механизмдер
теориясы
5