Ұлытау облысындағы туризмнің аумақтық дамуының рекрециялық негіздері

1.

«Дарынды ер балаларға арналған «Білім-инновация»
лицей-интернаты» КММ
Ұлытау облысындағы туризмнің аумақтық
дамуының рекрециялық негіздері
Секциясы: Туризм және спорт
Орындаған: Серікбай Абдулжаббар, Мешітбай Айбар, 7 сынып оқушылары
Ғылыми жетекшісі: Ибраимова Э.С., тарих пәні мұғалімі
Астана, 2023

2.

Өзектілігі:
Қазіргі уақытты этнотуризм
дамуы
өзектілікке ие зерттеу тақырыптарының
бірі болып саналады. Қазақстан үшін
этнотуризм
дамудың
перспективалы
зерттеу бағытты болып есептеледі.
- туристік-рекреациялық қызметтерде Ұлытау
облысы тұрғындары мен шетел азаматтарының
қажеттіліктерін
қанағаттандыру
мүмкіншілігін
қамтамасыз ету;
қаражаттың құйылуына, жаңа жұмыс орындарының
ашылуына, тұрғындардың денсаулығын жақсарту,
мәдени-тарихи және табиғи мұраның рационалды
қолданылуы мен сақталуына, республикалық және
аймақтық бюджеттің табыс көлемінің көбеюі арқылы
мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуына үлкен
септігін тигізу.
Қазіргі жағдайдағы Ұлытау облысы
территориясында бәсекеге тұрарлық
туристік кешенді анықтау.
Ұлытау облысындағы туристік ресурстарды анықтау
және оның рекреациялық жағдайына баға беру.
Глэмпинг қонақ үйлер ұсынылып отыр

3.

-
-
Ұлытау өңіріндегі этнотуризмнің қалыптасуы мен даму ерекшеліктерін зерттеу
Зерттеу әдіснамасының негізі тарихи және диалектикалық тәсілдерге негізделген әлеуметтік-мәдени
құбылыстарды талдау болып табылады, сонымен қатар құрылымдық-функционалдық, жүйелік және
салыстырмалы талдау әдістері қолданылады. Жұмыс пәнаралық сипатқа ие, бұл мәселені жан-жақты
зерттеуге мүмкіндік береді.
Алынған нәтижелер жаңа туристік маршруттарды әзірлеу кезінде туристік фирмалар мен
экскурсиялық бюро қызметкерлері үшін теориялық негіз бола алады.
Келу және ішкі туризмді дамытуға мүдделі ұйымдар белгілі бір мәдени ескерткіштің айналасында
инфрақұрылым құру бойынша ұсыныстарды қолдана алады.
Бірінші бөлімде Ұлытау облысының географиялық сипаттамасы туралы жазылған
Екінші бөлімде Ұлытау облысының туристік әлеуетін талдау туристік рекреациялық
кешеннің даму негіздері сипатталған.
Үшінші бөлімінде Ұлытау облысында туризмді дамытудың болашағы және алғы шарттары
зерттелді.

4.

Қазіргі уақытты этнотуризм дамуы өзектілікке ие зерттеу тақырыптарының бірі
болып саналады. Қазақстан үшін этнотуризм дамудың перспективалы зерттеу бағытты
болып есептеледі.
Этнотуризм туристерге елдің тарихы мен мәдениетіне қол жеткізуге мүмкіндік
береді. 2019 жылы Ұлытау туристік форумында түрлі елдердің туризм мамандары
Қазақстанның тарихи-мәдени мұрасына талдау жасады, ал Қазақстан Президенті
Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлытау өңірінің ерекше маңыздылығын атап өтіп, Ұлытаудағы
этнотуризмнің даму мүмкіндіктерін қарастырды.
2022 жылғы 8 маусымда жаңа облыс – Ұлытау облысы құрылды. Ол
Қазақстанның орталық бөлігінде орналасқан, бұған дейін Қарағанды облысының
құрамында болды. Ұлытау өңірінің туристік дамуы өзекті болып табылатын
Қазақстанның жаңадан құрылған облысы. Мәдени-тарихи және табиғи ресурстардың
алуан түрлілігіне ие болып отыр. Ұлытаудың отандық, сондай-ақ шетелдік
этнотуристер үшін танымал туристік дестинацияға айналуына мүмкіндігі бар.
Тақырып осымен құнды болып табылады.

5.

Әкімшілік-аумақтық құрылысы
Облыс 2 аудан мен 3 облыстық маңызы бар
қаладан тұрады:
№ Әкімшілік
бірлік
1
2
1- сурет – Жошы ұлысы және Ұлытау аймағы
Ұлытау облысы өңірді аралау, ең алдымен, қазақ
халқының тарихын зерттеуге құмар адамдарды
қызықтырады. Өйткені, дәл Ұлытауда ақ киізге хан
көтеріліп, одақтар жасалып, үш жүздің жасақтары
осында жиналды.
3
4
5
Жаңарқа
ауданы
Ұлытау
ауданы
Жезқазған
қаласы
Қаражал
қаласы
Сәтбаев
қаласы
Барлығы
Аумағы
км2
Халқы,
Адам
Халық
тығыздығы
адам/км2
62 347, 34 758
81
122 931, 12 351
05
1 760,97 91 619
0,56
792,43
18 699
23,60
1 104,35 69 571
63,000
188 936, 226 998
61
1,20
0,10
52,03

6.

2021 жылы Ұлытау өңірінің аумағында осы аттас ұлттық табиғи парк құрылды. Мұнда алғаш рет 1990
жылы «Ұлытау» ұлттық тарихи-мәдени қорық-музейі ашылды. Оның негізгі мақсаты: ескерткіштер мен
тарихи ландшафттарды қорғау болды. 2012 жылы мамандар «Ұлытау» ұлттық табиғи резерваты мен оған
іргелес «Ұлытау-Арғаната» қорығын құрудың жаратылыстану-ғылыми негіздемесін әзірледі. Әрі қарай
ілгерілеу кейінге қалдырылды.
2016 жылға дейін Ұлытауда киелі Әулиетаудың етегінде тігілген киіз үйлерде Қазақстан
Республикасы Премьер-Министрінің қатысуымен Қазақ географиялық қоғамының (QazacGeographi) алаңнан
тыс отырысы ұйымдастырылды. Осы оқиғадан кейін ұлттық парк құру жұмыстары жандана түсті. Сондай-ақ
мұнда келушілер орталығын салу туралы шешім қабылданды.
Кейін киелі таулардың жанында «Ұлытау-2019» халықаралық туристік форумы ел Президенті Қ.Қ.
Тоқаев.
Ұлытау өңірінің этнографиялық және тарихи ескерткіштері
Әулие тауы – Ұлытаудың ең биік нүктесі (1133 метр). Көтерілу шамамен 500 метрді құрайды.
Таудың баурайында жеті сопы әулиенің көне қорымдары мен үңгірлер бар, олардың сыбыстарға қарағанда,
сиқырлы қасиеті бар. Біреу Әулие тауының басында 15 ғасырда өмір сүрген қазақтың аты аңызға айналған
ойшылы, ақыны Асан Қайғы жерленген дейді.
● Жошы хан, Алаш хан және Домбауыл кесенелері, көптеген басқалар сияқты.
● Қола дәуірі тарихының пердесін ашатын Заңғыртас петроглифтері
Жасы үш мың жылдан асатын Теректі-Әулие петроглифтері (қола және ерте темір дәуірі).
Сызбалар үлкен ұзындықтағы жалпақ тас гранит қалдықтарымен шашылған. Аңшылыққа, жабайы аңдарға
арналған сюжеттер, сондай-ақ Күнге табыну культі туралы айтылады.
Басқамыр қонысы, кейінгі орта ғасырлардан.

7.

Ұлытау
өңірінің
картасы

8.

9.

Глэмпинг қонақ үй үлгісі

10.

ҚОРЫТЫНДЫ:
Ғылыми жұмысымда Ұлытау облысының ерекшеліктері мен
туристік мүмкіншіліктері анық сипатталып, тақырып толық ашылды
деген ойдамын.
Зерттеліп жатқан тақырып бойынша деректерді сараптай
отырып, мынадай қорытындыларға келдім:
- Ұлытау облысының туристік-рекреациялық потенциалы жалпы
Қазақстан туризмінде маңызды орынға ие;
- аймақ алуан түрлі табиғи әрі ерекше ланшафтыларға бай;
- туристік-рекреациялық аймақтардың дамуына септігін тигізетін
өте қолайлы және жылы периодтардың (120-130 күн) жеткілікті
ұзақтығы қалыптасқан;
- Ұлытау облысы экскурсияның алуан түрлері, саяхат пен
демалысты ұйымдастыру үшін ерекше ресурстарға ие;
- Ұлытау облысының негізгі объектілері бойынша қызықты
экскурсиялық
маршруттардың
құрылуына
үлкен
тарихи,
археологиялық және танымдық қызығушылық танытылып отыр.
- Осы факторлардың бәрі Ұлытау облысында табиғи және
туристік-рекреациялық ресурстардың зерттелуі мен санаторлықкурортты емделу, демалу үйлері, пансионаттар, демалу базалары сияқты
мекемелердің, жалпы туристік инфрақұрылымының дамуына әсер етеді.