Қазақстан Республикасында қой мен ешкі шешегі бойынша эпизоотиялық ахуал және осы кезде жүргізілетін ветеринариялық шаралар

1.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ
С. СЕЙФУЛЛИН АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ ЗЕРТТЕУ
УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринариялық санитария кафедрасы
Тақырыбы: «Қазақстан Республикасында қой мен ешкі шешегі
бойынша эпизоотиялық ахуал және осы кезде жүргізілетін
ветеринариялық шаралар»
Орындаған: Сыбанбаев Ә.А
Ғылыми жетекші: Абдулхаликов С.Б

2.

Дипломдық жұмыс мақсаты: Қазақстан Республикасында қой мен ешкі шешегі
бойынша эпизоотиялық ахуалды және жүргізілетін ветеринариялық шараларды анықтау.
Ғылыми жұмысты орындау үшін келесі міндеттер қойылды:
1. Қой мен ешкі шешегінің заманауи әдістері бойынша әдеби деректерді зерттеу.
2. Шешек эпизотиясы кезінде жасалатын ветеринариялық жұмыстардың сараптамасын
жүргізу.
3. Қой мен ешкі шешегінің алдын алу.
4. Шешек ауруы кезіндегі ветеринариялық карантин жұмыстарын жүргізу.

3.

Зерттеу материалдары мен әдістері
Сурет 1-2. Күл ауруы бойынша 2015 және 2023 жылдар аралығындағы қолайсыз деп танылған елдер тізімі
(ХЭБ/ВОЗЖ мәліметтері бойынша https://fsvps.gov.ru/ru/iac/zarubezhnye-strany)

4.

Сурет 3. ҚР қолайсыз танылған 9 облыс

5.

Сурет 4. Қазақстан Республикасы аумағында ірі ошақтарға байланысты аймақтандыру

6.

Сурет 5. Қойлардың күл ауруы бойынша 2015 жылдан 2023 жыл аралығында ошақ тіркелген елдер
(ХЭБ деректері бойынша https://wahis.woah.org/#/event-management

7.

25
23
20
19,1
20,9
15
10
5
0
2021
2022
2023
ҰММ
Сурет - 6. ҰММ - дың 3 жылдық өсім көрсеткіші млн\бас

8.

Алдын алу бойынша зерттеу жұмыстары 3
сатыда өтті.
І егілетін ұсақ мүйізді малдарды клиникалық
әдіспен зерттеліп, ауырған, күйі жоқ малдар
жеке топқа бөлу.
ІІ қойларды вакцинациялау жүргізілді.
Вакцинацияға кульутральды тірі құрғақ
моновалентті вирусвакцина егілді. Зерттеу
жұмысы барысында вакцинадан соң қойларда
аздап дене қызуы байқалды.
ІІІ егілген мал басының, 1% - ынан міндетті
қан алынды.
Сурет 7. Егу жұмыстары

9.

Облыстар
Мал басының жалпы саны
(млн/мың)
Егу жоспары
Иммунизациялау пайызы
Алматы
3200
2415
77,7 %
Түркістан
5900
4819
79,7 %
Жамбыл
3900
3860
98,6 %
Қызылорда
915
506,7
56,4 %
Маңғыстау
357
200,9
56,3 %
Батыс Қазақстан
1545
1059,2
68,2 %
Жетісу
2212
1604
70,8 %
Атырау
723
569,5
78,7 %
Сурет - 8. Жалпы егілетін мал басы жоспары

10.

Ошақ атауы және тіркелген жері
Жойылған мал басы саны
Өтемақы төленген мал басы
24.12.21
Қарағанды обл, Нұра ауд, Мұзбел ауылы
0
12
22.10.22
Жетісу обл, Қаратал ауд, Жаңаталап ауылы
200
200
Ошақ тіркелген
уақыт
«Бақыт Қаратал» ЖШС
26.10.22
Жетісу обл, Қаратал ауд, Айтуби а/о
83
83
«Исмаилов Р.Т» ШҚ
26.10.22
Жетісу обл, Кербұлақ ауд, Қоянкөз ауылы
223
«Нұрлы таң» ШҚ
14.03.23
14.03.23
ШҚО, Қатонқарағай ауд, Аққайнар ауылы
ШҚО, Қатонқарағай ауд, Шыңғыстай Жаңа
0
0
0
2
Үлгі ауылы
27.03.23
Алматы обл, Жамбыл ауд, Мыңбаев а/о
223
153
153
«Айнұр» ШҚ
29
18.04.23
Ақтөбе обл, Темір ауд, Ақсай е/м аумағы
29
77
17.07.23
Ақтөбе обл, Ойыл ауд, Көптоғай а\о аумағы
77
12
05.10.23
Ақтөбе қаласы, Алматы обл, Садовое
15
тұрғын үй алабы
Сурет 9. Соңғы 3 жылда тіркелген ошақтар

11.

Жер атауы
Дезинфекция жүргізілген жердің ш\м
Деззаттар
(«РЭО» ММ
Жануарлардың
«Глюзамин
қызметкерлер саны
вакцинацияланған мал
ВЕТ»
мл)
басы
Мұзбел ауылы
23 840
238 400
4
1310
«Бақыт» ЖШС
33 916
196 580
13
5572
«Исмаилов» ШҚ
1 400
7 000
4
2118
«Нұрлытаң» ШҚ
7 599
37 995
3
0
Аққайнар ауылы
14 680
130 000
7
3655
Жаңа үлгі ауылы
16 940
150 000
13
4812
«Айнұр» ШҚ
2 493
127 430
4
0
Ақсай е/а
30 242
167 200
10
Көптоғай а/о
4 000
57200
9
Садовое тұрғын үй
4 800
31 615
10
10000
10234
1296
Сурет 9.1. Тіркелген ошақтар туралы қосымша ақпарат

12.

Карантиндік зерттеу жұмыстарына Ақтөбе қаласы, Алматы облысы, Садовое
тұрғын үй алқабына, Батысқа қарай жолда Қарғалы өзенінен 3 шақырым
қашықтықта орналасқан жазғы жайылымдағы отарлау аумағындағы
карантинге қарасты.
Сурет 10 Ошақ кескіндеме картасы

13.

Сурет 11-12. Сараптама актісі
Сурет 13. Эпизоотологиялық зерттеу
актісі

14.

Сурет 14. Карантин қою туралы қаулы
Сурет 15. Облыстық ВБжҚК –не
ұсынылатын құжаттар

15.

Сурет 16. Сауықтыру шараларын жүргізуге
препараттарға сұраныс.
Сурет 17. Ветеринариялық препараттардың
Республикалық қордан бөлу туралы шешім

16.

Сурет 18. Карантидік жоспар
Сурет 19-20. Дезинфекцияға/дезөткелге жұмсалған
деззат туралы акт

17.

Сурет 18-19. Термометрия жүргізу туралы
акт
Сурет 20-21. Малдарды егу
туралы акт
Сурет 22. Қолданылған
препараттарды залалсыздандыру
туралы акт

18.

Сурет 21. Дезинфекциялық препараттарды
есептен шығару актісі
Сурет 22-23. Алып қою және жою актілері

19.

Сурет 24-25. Қорытынды дезинфекциядан
кейінгі сынама алу актісі
Сурет 26. Карантинді тоқтату
туралы ұсыныс.

20.

Зерттеу нәтижелері
Жасалған
зерттеулерге
сүйене отырып Сapripoxvirus
инфекциясының
пайда
болуының негізгі себептерін
анықтадық.
Карантидік
жұмыстар өз кезегінде ұзақ
әрі
үлкен
экономикалық
шығынға әкелетіндігі белгілі.
Күл ауруына диагноз қою
клиникалық, серологиялық,
бактериологиялық
зерттеулерді
талап
етеді.
Ошақтардың көп бөлігі суық
климат кезінде асқынулардың
салдарынан
пайда
болу
ықтималдығы жоғары екені
анықталды.
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
2021
Қыркүйек/Қараша
2022
Желтоқсан/Ақпан
2023
Наурыз/Мамыр
.
Маусым/Тамыз
Сурет 27. Ошақтардың мезгілге бөлгендегі көрсеткіш

21.

ҚОРЫТЫНДЫ
1 Қазақстан Республикасында қой мен ешкі шешегі жіті және аса жіті өтетін трансшекаралық
эндемиялық аса қауіпті ауру.
2 Жануарлардың жұқпалы ауруларымен күресте шешуші рөл тірі және белседі емес вакциналар
қолданып, нақты профилактикағ береді. Каприпоксивирустарға қарсы «НИСХИ» штаммына қарсы
вакциналарды қолдану Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы үшін, мұндағы мал
шаруашылығындағы қой шаруашылығын сақтап, дамытуға негізгі құрал деп саналады.
3 Қой шешегі эпизоотиясы кезінде жасалатын ветеринариялық жұмыстар ауқымды әрі ұзақ уақыт бойы
орын алу, жоғарғы дәрежеде бақылаумен сипатталатын жұмыс екендігі анықталды. Өз кезегінде қой
шаруашылығына үлкен экономикалық шығынға әкеп соғатын дерт қатарында.
4 Жүргізілетін карантиндік жұмыстар қауіптілігіне және үлкен жауапкершілікке байланысты арнайы
жоғары квалификациялы мамандандарды талап етеді.

22.

ҰСЫНЫСТАР
Өткізген зерттеу жұмыстарымыздың нәтижелерін негізге ала отырып ұсынамын:
-
Ветеринария саласында жаңа буын вакциналармен қамтамасыз етілуі тиіс.
-
Малдарды тасымалдағанда ветеринариялық құжаттардың рәсімделуін қатаң бақылауға алу.
-
Саламатты емес аймақтардан саламатты аймақтарға қой мен ешкілерді және жем-шөп тасымалдауға
тиым салу.
-
Мемлекеттік ветеринариялық қызмет мамандарына мал иелерінің рұқсатынсыз, шектеусіз малдарды
тексеруге құқығын орнату.
-
Ветеринарлық мамандардың жалақысын көтеру.

23.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!