4 сабақ. Атомдар мен молекулалар (1)

1.

Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігінің «№65 мектеп-гимназия» МКК
Тақырыбы: Атомдар мен молекулалар
7 -сынып
Химия пәні мұғалімі: Скакова Гулим Копесовна

2.

Оқу мақсаты
7.1.2.1 атомдар мен молекулалардың айырмашылығын білу;
Бағалау критерийі
атомдар мен молекулалардың айырмашылығын біледі;
2

Атом –молекулалық ілім
Атом-молекулалық ілімін дамытып,оны
алғаш химия ғылымында
қолданған-ұлы орыс ғалымы
М.В.Ломоносов.
Бұл ілімнің негізгі қағидалары
«Математикалық химияның элементтері»
(1741 ж.) еңбегінде және басқа да
еңбектерінде баяндалды.
Михаил Васильевич Ломоносов
(1711-1765)
3

4.

Атом –молекулалық ілімі
М.В.Ломоносовтан кейін, 67 жылдан соң
атомдық ілімді химия ғылымында қолданғанағылшын ғалымы Джон Дальтон.Ілімнің негізгі
қағидаларын ол өзінің
«Химиялық философияның жаңа жүйесі»
кітабында жазды.
Джон Дальтон
(1766-1844)
https://cdn1-kt-vdc.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_12211/45.mp4
4

5.

Атом
Атом-молекулалық ілім химия ғылымына
XIX ғасырдың ортасында ғана енді.
1860 жылы Карлсруэ қаласында
химиктердің сьезінде атом және молекула
ұғымдарының нақты анықтамалары
қабылданды. Атомдар-заттың химиялық
жолмен бөлінбейтін ұсақ бөлшектері.
Атом бөлінбейді деген мағына
береді.Атомдар бірігіп өзара молекула
түзеді.Молекулалар атомдарға ыдырайды.
https://cdn1-kt-vdc.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_12211/27.mp4
5

6.

Молекулалар
Заттың қасиеттері мен құрамы
сақталатын ұсақ бөлшектері молекулалар
деп аталады. Молекулалар химиялық
реакциялар барысында
ыдырайды.Яғни,олар химиялық
бөлінетін бөлшектер.
https://cdn1-kt-vdc.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_12211/23.mp4
6

7.

Атомдар мен молекулалар
Атомдар мен молекулалардың тым кішкентайлығына бола көзбен көре алмасақ та,олардың бар
екендігін судың ыдырауынан байқауға болады.
Су-берік зат,ол тым жоғары температурада немесе электр тогін жібергенде ғана айырылады.Арнайы
суды айыратын құралдың екі металл тақташасына тұрақты ток тізбегін қосқанда,біртіндеп су
молекуласы ыдырап,екі түрлі газ-сутек пен оттек түзеді.Олар шеткі екі түтіктегі суды
ығыстырып,оның үстіңгі жағына жинала бастайды.Зер салып байқасаңдар,оң жақта бөлінген
газдың көлемі сол жақтағы газдың көлемінен екі есе көп.
Сол жақтағы түтіктің шүмегін ашып,аузына шоқтанған шырақ
апарса,ол лап ете түседі.Бұл оттек газының жануды қолдайтынын
көрсетеді. Оң жақтағы түтіктің аузын ашып тұтатса,оның жана
бастағанын көрер едік.Бұл сутек газының ауадағы оттек газымен
қосылып,су түзетіндігінің айғағы.Оған көз жеткізу үшін,реакция
нәтижесінде бөлінген буға шыны тақташаны жақындатса,оның бетінде
су тамшысы түзіледі.Судың молекуласы ыдырағанда түзілген ұқсас атомдар
өзара жұптасады.Сондықтан судың екі молекуласы айырылғанда,одан
сутектің екі молекуласы,оттектің бір молекуласы бөлінеді.
7

8.

Жай зат
Заттарды жай заттарға жіктеу арқылы
олардың құрамын анықтау әдісі анализ
(талдау) (грек. analisis- айырылу) деп
аталады.
Атомдардың бір түрінен
түзілген заттар
жай заттар деп
аталады.Мысалы:мыс,темір,
күкірт, оттек т.б.
8

9.

Күрделі зат
Атомдардың әр түрінен
түзілген заттар
күрделі заттар деп
аталады.Мысалы: су,сода т.б.
Күрделі заттар химиялық
қосылыстар деп аталады.
https://cdn1-kt-vdc.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_12233/53.mp4
9

10.

Бекіту тапсырмалары
1- тапсырма
Берілген суреттерден атомдарды көрсетіңіз.
А
B
Дескриптор:
берілген суреттен атомдарды көрсетеді ;
C
D
10

11.

Дұрыс жауап
1- тапсырма
Берілген суреттерден атомдарды көрсетіңіз.
B
Дескриптор:
берілген суреттен атомды көрсетеді;
D
11

12.

Бекіту тапсырмалары
2- тапсырма
Сәйкестендір
Атомдар
Атомдардың әр түрінен түзілген заттар
Молекулалар
Заттың химиялық жолмен бөлінбейтін
ұсақ бөлшектері
Күрделі зат
Заттардың қасиеттері мен құрамы
сақталатын ұсақ бөлшектері
Дескриптор:
атомдар мен молекулаларға тән тұжырымдарды табады ;
12

13.

Дұрыс жауап
Бекіту тапсырмалары
тапсырма
2-2-тапсырма
Сәйкестендір
Сәйкестендір
Атомдар
Атомдардың әр түрінен түзілген заттар
Молекулалар
Заттың химиялық жолмен бөлінбейтін
ұсақ бөлшектері
Күрделі зат
Заттардың қасиеттері мен құрамы
сақталатын ұсақ бөлшектері
Дескриптор:
Дескриптор:
атомдармен
менмолекулаларға
молекулаларғатән
тәнтұжырымдарды
тұжырымдардытабады
табады;
атомдар
;
13

4 сабақ. Атомдар мен молекулалар (1)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.