Ауа тамшылы инфекциялар. Коронавирусты инфекция. ЖРВИ. Тұмау. Парагрипп

1.

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік
университеті ЖОО кейінгі медициналық білім беру факультеті
ИӨЖ
Ауа тамшылы инфекциялар. Коронавирусты
инфекция. ЖРВИ. Тұмау. Парагрипп.
Алсеитова Айдана
2024ж

2.

коронавирустық инфекция
Жіті респираторлық вирустық инфекция – ауа-тамшылы жолмен берілетін әр түрлі
вирустардан туындайтын және безгекпен, интоксикациямен, тыныс алу жолдарының әр
түрлі бөліктерінің зақымдануымен және жоғары жұққыштықпен сипатталатын
аурулардың тобы
Коронавирустық инфекция (COVID-19)- Бұл SARS COV-2 коронавирусының жаңа штаммынан
туындаған жедел жұқпалы ауру, ауалы тамшылары және алиментарлы байланыс арқылы
жұғады . Патогенетикалық covid-19 виремиямен, жергілікті және жүйелік иммундық қабыну
процесімен, эндотелиопатиямен, коагуляциялық каскадтың шамадан тыс белсенділігімен
сипатталады, бұл микро-макротромбоздар мен гипоксияның дамуына әкелуі мүмкін. Клиникалық
көрінісі асимптоматикалық формалардан ауыр манифесттік формаларға дейін, интоксикация,
өкпенің басым зақымдануы және әртүрлі органдар мен жүйелердің (тамырлардың эндотелийі,
жүрек, бүйрек, бауыр, ұйқы безі, асқазан ішек, орталық және перифериялық жүйке жүйелері)
асқынулардың қаупі жоғары болуымен сипатталады. Қоздырғыштың кіру қақпасы-жоғарғы
тыныс жолдарының эпителийі және асқазан мен ішек эпителиоциттері.

3.

классификация
Ағымы бойынша
Ауырлық дәрежесі бойынша
жеңіл дәреже
-орташа ауыр дәреже
- ауыр дәреже
-өте ауыр/сыни дәреже (ЖРДС, ЖТЖ, шок, СПОН)
КТ деректері бойынша процестің
таралуы бойынша
КТ-1 (< 25% объема)
КТ-2 (25-50% объема)
КТ-3 (50-75% объема)
КТ-4 (>75% объема)
- өте өткір (10 күнге дейін)
- өткір (1 айға дейін.)
- ұзақ (1 айдан астам.)
Рентген / белгілер (КТ болмаған кезде)
Бір жақты / екі жақты процесс (үлесті көрсете отырып
Екі жақты субтотальды / жайылмалы процесс

4.

5.

диагностикалық критерийлері
Инкубациялық кезең-2-14 күн.
Дене температурасының жоғарылауы
(немесе температураның
жоғарылауынсыз);
Жалпы әлсіздік, тәбеттің төмендеуі;
жөтел (сирек құрғақ немесе аз мөлшерде
қақырықты шығаруы
қиын, пароксизмальды болуы мүмкін);
Тершеңдік (айқын болуы мүмкін);
миалгия және дененің ауыруы; бас ауруы;
кеуде қуысының ауыруы, ауа тапшылығы
сезімі; аносмия (иістің жоғалуы); агеузия
(дәмнің жоғалуы); диарея; мазасыз мінезқұлық (қозу); конъюнктивит (сирек);
бөртпе (себебін нақтылау қажет).

6.

Емдеуі. Гриппен ауырған науқастардың көбісі үйде емделеді. Ауруханаға аурудың ауыр
түрімен және асқынулары пайда болған науқастар жатқызылады.
Емдеу шаралары:
1) төсектік тәртіп;
2) көп мөлшерде сұйықтық ішу;
3) этиотропты ем: а) гриппке қарсы иммуноглобулин; б) лейкоцитарлы интерферон; в)
ремантадин, амантадин, римантадин, альгирем, занамивир, осельтамивир, рибавирин;
г) оксолин майы;
4) патогенездік ем: а) гипосенсибилизация (димедрол, супрастин т.б.); б) дәрумендер (В, С
тобы); в) дезинтоксикациялық ем (5% глюкоза, Рингер ерітіндісі ж.т.б.); г) қосарланған
патогенетикалық дәрі-дәрмектер (антигриппин, антигриппин-АНВИ, антигриппокапс,
фервекс)
5) симптоматикалық ем: а) жөтелге қарсы және қақырық түсіретін дәрілер (тусупрекс,
либексин, пектуссин, бромгексин, амбросан, лазолван, мукалтин және т.б.); б) дене
қызуын төмендететін дәрілер (аспирин, колдрекс, парацетамол ж.т.б.); 6) бактериалды
асқынулар қосылған жағдайда – антибиотиктер (бензилпенициллин, амоксициллин,
амоксиклав және.т.б.).

7.

Ауыр ағымында :
ентігу (тексеру кезінде немесе аурудың
динамикасында);
тыныс алудың қиындауы, ауаның
жетіспеушілігі;
тахикардия; жүрек айнуы, құсу (сирек);
тұрақты бас ауруы; іштің ауыруы; жүрек
аймағындағы ауырсыну; бас айналу; зәрді
ұстай алмау.
Егде жастағы және қарт адамдарда COVID-19
ағымының ерекшеліктері
Қызба, жөтел, ентігуі жоқ аурудың
атиптік көрінісі (иммунитеттің
төмендеуімен байланысты);
Жалпы әлсіздік; зейін мен физикалық
белсенділіктің төмендеуі;
Тәбеттің төмендеуі; делирий; сандырақ;
Тахикардия; қан қысымының төмендеуі;
естен тану; диарея; іштің қатты
ауыруы; конъюнктивит;

8.

Ересектердегі ауыр және күрделі ағымның қауіп факторлары:
60 жастан асқан (тәуекел жасына қарай артады);
Ілеспе созылмалы аурудың болуы (артериялық гипертония, СЖЖ, ЖИА) ; Цереброваскулярлық
аурулар;
Тыныс алу жүйесінің созылмалы аурулары (ХОБЛ, БА, өкпедегі фиброзды өзгерістер);
Эндокринопатиялар (қант диабеті, метаболикалық синдром, семіздік);
Иммунитет тапшылығы жағдайлары (онкологиялық, гематологиялық аурулар, АИТВ-инфекциясы);
Басқа ауыр созылмалы аурулар (созылмалы бүйрек аурулары);
Зиянды әдеттер

9.

Коронавирусты инфекцияға күмәнді жағдай:
• А.
Эпидемиологиялық анамнезінде симптомдар басталғанға дейін 14 күн ішінде COVID-19 расталған
немесе ықтимал жағдайымен байланысы бар кез келген ЖРИ бар пациент;
• B. этиологиясы анықталмаған кез келген пневмониясы бар немесе келесі белгілер анықталса: қызба,
жөтел,жалпы әлсіздік /шаршау, бас ауруы, миалгия, мұрынның ағуы, ентігу, анорексия / жүрек айну / құсу,
диарея, психикалық күйдің өзгеруі;
• С. COVID-19 тіркелген соңғы 14 күн ішінде медициналық ұйымда ем қабылдаған кез келген ауруы бар
пациент;
• D. медициналық ұйымдарда, оның ішінде стационарлық және амбулаториялық жағдайларда симптомдар
пайда болғанға дейін 14 күн бойы жұмыс істеу.
Коронавирусты инфекцияға ықтимал жағдай:
• А) COVID-19 көрсететін кеуде мүшелерінің аспаптық зерттеу әдістерінің нәтижелерінің оң болуы
Кеуде қуысы рентгенографиясы, КТ, УДЗ нәтижелерінің болуы
• В) анықталмаған этиологиядағы пневмониядан/ЖРВИ-дан қайтыс болу
• C), JgМ, JgG, JgM+JgG антиденелерін анықтаумен ИФТ оң нәтижесі
COVID-19 расталған жағдай
Клиникалық белгілеріне қарамастан, ПЦР әдісімен COVID-19 коронавирустық инфекциясының
зертханалық расталуы.

10.

• ЖҚА: лейкопения, лимфопения, анэозинофилия; тромбоцитопения, бактериялық флораның қосылуы
немесе активтенуі кезінде: лейкоцитоз, "формуланың солға жылжуы", ЭЖЖ жоғарылауы;
• ЖЗА : альбуминурия, лейкоцитурия, гемоглобинурия (COVID-ассоциацияланған нефрит), кетон
денелерін анықтау;
• глюкозаны, электролиттерді (К+,Na+,Mg ++,Ca++), АЛТ, АСТ, билирубинді (жоғарылауы - covidассоциацияланған гепатит, ЛИППО, бауырдың қатарлас патологиясы, асқынулардың
дамуы)анықтау;жалпы ақуыз бен альбуминді анықтау (бауырдың вирустық және қатар жүретін
зақымдануында төмендеуі, асқынулардың дамуы);несепнәр және креатинин (бүйректің вирустық
зақымдануы, бүйректің қатар жүретін патологиясы, асқынулардың дамуы);глюкоза (ұйқы безінің
вирустық зақымдануы, қатар жүретін патология ;
• қан сарысуындағы С-реактивті ақуыз деңгейін зерттеу: қабыну процесінің ауырлығымен, өкпеде
қабыну инфильтрациясының таралуымен байланысты;
• гемостаз жүйесінің жағдайын бағалау үшін ПВ, ХНО, АЧТВ, фибриногенді анықтайтын
коагулограмма.
• Биомаркерлерді анықтау: Д-димер-тромбоз процесінің белсенділігін және веноздық тромбоэмболияның дамуын бағалау үшін (2вгн және одан жоғары); Прокальцитонин-бактериялық инфекциямен
дифференциалды диагноз қою және сепсис диагнозы үшін (жоғарылайды);

11.

Аспаптық зерттеулер:
Пульсоксиметрия-тыныс алу
жеткіліксіздігін, гипоксемияның
ауырлығын анықтау үшін SpO2
өлшеу. Динамикада өлшеу жүргізу
және сатурация параметрлерін
тек демалу кезінде ғана емес,
жүктеме кезінде де жазу
керек(бөлмеде жүру);
Кеуде клеткасының
рентогенографиясы, КТ, УДЗ
электрокардиография (ЭКГ)
эхокардиография (ЭхоКГ)

12.

тұмау
Тұмау – интоксикациямен және трахеиттің басымдығымен жоғарғы тыныс алу жолдарының
шырышты қабығының зақымдалуымен сипатталатын жіті вирустық инфекция. Аурудың
қоздырғышы –ортомиксовирустар, олардың үш типі: А, В, С . Инфекцияны қоздырушы –
тұмаумен ауырған адам. Қоздырғыштар науқас адам жөтелгенде, түшкіргенде және қақырық,
сондай-ақ науқас адам пайдаланған заттар, т.б. арқылы таралады.
Этиологисы бойынша
1.1.1. А типті тұмау.
1.1.2. В типті тұмау.
1.1.3. С типті тұмау.
1.1.4. Парагриппозды инфекция.
1.1.5. Аденовирустық инфекция.
1.1.6. Респираторлық синцитиальды инфекция.
1.1.7. Риновирустық инфекция.
1.1.8. Коронавирустық инфекция.
1.1.9 Бокавирустық инфекция
1.1.10 Метаневмовирустық инфекция
А тұмау вирусы – адам, жануарлар
(жылқылар, шошқалар және т.б.) және
құстар үшін патогенді әртүрлі
варианттары.
• В және С тұмау вирусы – тек адам
үшін патогенді.

13.

классификациясы
Жетекші клиникалық синдромы бойынша
тарылтушы ларингит;
бронх обструкция;
өкпенің бастапқы ерте зақымдануы, өкпенің
сегментті зақымдануы;
церебралдық;
абдоминалдық;
геморрагиялық;
кенеттен болған өлім синдромы.
Ауырлығы бойынша
жеңіл;
орташа ауыр;
ауыр түрлері.
өте ауыр
Ағымы бойынша
асқынбаған;
асқынған.

14.

Инкубациялық кезең – 1-3 күн (8 сағаттан кейін бір вирус бөлшегінен 103 жаңа
вирус бөлшегі пайда болады).

15.

диагностикасы
Маусымдық штаммдардан туындаған тұмау
1-ші күні интоксикация белгілерінің дамуымен жедел басталу, қалтыраумен жоғары қызба;
қызба кезеңінің жалпы ұзақтығы 4-5 күн;
маңдай аймағында, қас доғаларында, көз алмаларында типтік локализациясы бар бас ауруы;
әлсіздік, адинамия; сүйектердегі, бұлшықеттердегі ауырсыну, летаргия,"сыну"; гиперестезия.
Пандемия штаммынан туындаған тұмау
Жастар жиі ауырады Инкубациялық кезеңді 7 күнге дейін. Аурудың басталуы жөтелмен ерте
(бірінші аптада) вирустық пневмонияның дамуымен төменгі тыныс жолдарының
зақымдануымен жылдам прогрессивті жүреді; ЖРВИ даму қаупі жоғары; тыныс алу
жеткіліксіздігінің ерте дамуы (жөтел кезінде цианоздың жоғарылауы; өкпедегі деструктивті
және некротикалық процестер диарея; прогрессивті лейкопения, тромбоцитопения,
лимфопения Ұзақ мерзімді вирусемия (вирус аурудың 39-шы күні немесе одан да көп)

16.

Тұмауға тән объективті Белгілер Температура 38,5-39,5 0С; жүрек соғу жиілігі
температураның жоғарылауына сәйкес келеді; тыныс алу жиілейді; орташа айқын
катаральды құбылыстар (мұрыннан су ағу, құрғақ жөтел); бет пен мойынның
гиперемиясы, терлеудің жоғарылауы, және жұтқыншақтың шырышты қабығының
түйіршіктері;
Ауыр формада:
қызба, сананың бұзылуы, менингиалды құбылыстары, ентігу, тахикардия, жүрек
тондарының бәсеңдеуі, импульстің әлсіздігі, артериялық гипотензия, акроцианоз және
цианоз (жөтелгенде пайда болады және/немесе күшейеді); мұрыннан қан кету,
ДВС синдромының дамуына байланысты теріде және шырышты қабаттарда
геморрагиялық бөртпе;

17.

Ауыр тұмаумен ауыратын науқастарда жедел тыныс жетіспеушілігінің белгілері:
пароксизмальды қатты жөтел, ысқырықты стридороз, тыныс алудың қысқаруы, дауыстың
жоғалуы, цианоз және акроцианоз, тахикардия, әлсіз импульс, жүрек тондарының әлсіреуі,
артериялық гипотензия;
Жедел тамыр жеткіліксіздігінің белгілері: дене температурасының төмендеуі, терінің
бозаруы, суық жабысқақ тер, есінен танған адинамия, цианоз және акроцианоз, тахикардия,
әлсіз жіп тәрізді пульс, жүрек тондарының әлсіреуі, артериялық гипотензия, зәр шығарудың
азаюы;
Өкпе ісінуінің белгілері: ентігу мен тұншығудың жоғарылауы, цианоз және акроцианоз, көбікті
және қанды қақырықтың пайда болуы, дене температурасының төмендеуі, әлсіз жиі пульс,
өкпеде көптеген құрғақ және ылғалды әр түрлі калибрлі сырылдар.

18.

Тұмау мен ЖРВИ ауырлық дәрежесінің критерийлері (интоксикация белгілерінің ауырлығымен
бағаланады):
Жеңіл дәреже-дене температурасының 38°С-тан аспауы; орташа бас ауруы; пульс 90 уд/минден аз; систолалық қан қысымы 115-120 мм сын.бағ. ст; тыныс алу жиілігі 1 минутта 24-тен
аз.
Орташа дәреже - дене температурасы 38,1-40°С; айқын бас ауруы; гиперестезия; импульс 90120 соққы / мин; систолалық қан қысымы 110 мм сынап бағанасынан төмен.ст.; тыныс алу
жиілігі 24-тен 1 мин.
Ауыр дәреже-өткір бастама, Жоғары температура (40° - тан жоғары), интоксикацияның айқын
белгілері бар (қатты бас ауруы, бүкіл дененің ауыруы, ұйқысыздық, сандырақ, анорексия, жүрек
айну, құсу); импульс 120 уд/мин-ден жоғары, әлсіз толтыру, жиі аритмиялық; систолалық қан
қысымы 90 мм сын.бағ. аз.ст.; жүрек тондары саңырау; тыныс алу жиілігі 28-ден 1 мин.
Өте ауыр дәреже-интоксикация белгілері қарқынды дамып келе жатқан найзағай ағымы, ОРД
дамуының мүмкін болуы

19.

Тұмаудың асқынған ағымы бойынша тәуекел
тобы :
жүкті әйелдер;
өкпенің созылмалы ауруы (демікпе, ӨСОА және
т. б.) бар кез келген жастағы адамдар;
созылмалы жүрек ауруы бар кез келген
жастағы адамдар;
метаболизмі бұзылған адамдар (қант
диабеті, семіздік);
созылмалы бүйрек ауруы, созылмалы гепатит,
неврологиялық жағдайлар,
гемоглобинопатиялар және
иммуносупрессиямен ауыратын адамдар;
65 жастан асқан адамдар.
Неспецифическая лабораторная
диагностика:
•общий анализ крови: нормоцитоз,
лейкопения; относительный лимфоцитоз;
относительный моноцитоз; в случае
присоединения бактериальной
суперинфекции;
•лейкоцитоз и/или «сдвиг формулы влево»
•специфическая лабораторная диагностика:
положительные результаты ИФА/ ПЦР.
Инструментальные исследования:
•рентгенография органов дыхания:
признаки пневмонии, отека легкого

20.

Перечень основных лекарственных средств для лечения гриппа
Лекарственная
группа
Лекарственные
средства
Способ применения
Уровень доказатель
ности
Лекарственное
средств,
обладающее прямой
противовирусной
75 мг х 2 раза в
активностью
сутки в течение 5
Осельтамивир*
А
против вируса
дней.
гриппа
Беременным – при
Перечень дополнительных лекарственных средств
невозможности
госпитализации
Лекарственная группа
Лекарственные
средства
НПВС. Анальгетикиантипиретики другие.
Анилиды (при
отсутствии поражения
печени)
парацетамол, таблетки Перорально, не более
500 мг;
2.0 г в сут.
Способ применения
Уровень
доказатель
ности
В

21.

Бактериологиялық асқыну болса антибактериалды терапия
тағайындалады пенициллин, макролид, цефалоспориндердің II-IV тобы , карбапенем
и фторхинолонов
Шұғыл ауруханаға жатқызу көрсеткіштері:
тұмау мен ЖРВИ-нің ауыр және асқынған түрлері бар науқастары;
тұмау мен ЖРВИ ауырлығына қарамастан, ауыр ілеспелі патологиясы бар пациенттер;
тұмау мен ЖРВИ орташа және ауыр ағымы бар 65 жастан асқан адамдар; тұмау мен
ЖРВИ орташа және ауыр ағымы бар, ЖРВИ бар жүкті әйелдер: 30 аптаға дейінгі мерзім
инфекциялық стационарға, 30 аптадан астам уақыт – перзентханаға/перинаталдық
орталыққа, ал бактериалды этиологияның ауруханадан тыс пневмониясы болған кезде –
пульмонологиялық бөлімшеге жатқызылады .

22.

23.

пайдаланылған әдебиеттер тізімі
https://diseases.medelement.com/disease/16085
https://diseases.medelement.com/disease/16085