Аурушаңдық көрсеткіштерін статистикалық өңдеудің қазіргі әдістері

1.

Кафедра: Еңбек
гигиенасы
Тақырып 23
Аурушаңдық көрсеткіштерін статистикалық
өңдеудің қазіргі әдістері. Кәсіптік уланулар мен
ауруларды есепке алу, тіркеу, тексеру. Жалпы
және кәсіптік аурушаңдықты азайту жөніндегі
шараларды ұйымдастыру. Алдын-алу
шараларының тиімділігін бағалау.
М. ғ. к., доцент Ниязбекова Л. С.
Еңбек гигенасы кафедрасы КазНМУ

2. Жоспар

• Аурушаңдық көрсеткіштерін статистикалық
өңдеудің қазіргі әдістері.
• Кәсіптік уланулар мен ауруларды есепке алу, тіркеу,
тексеру.
• Жалпы және кәсіптік аурушаңдықты азайту
жөніндегі шараларды ұйымдастыру.
• Алдын-алу шараларының тиімділігін бағалау.

3. Аурушаңдықты есепке алу және талдау

Жұмысшылардың аурушаңдығын зерттеудің
негізгі үш әдісі бар:
емдік-профилактикалық мекемелерге дәрігерлік көмекке
қаралу мәліметтері бойынша. Бұл кезде амбулаториялықемханалық мекемелерге бірінші рет қаралғандарды тіркеу
материалдары немесе уақытша еңбекке қабілеттілікті
жоғалтуға алып келген жағдайларды тіркеу мәліметтері
(жұмыстан босату) қолданылады;
профилактикалық медициналық тексерулер нәтижелері
бойынша;
өлім себептері бойынша.

4.

Ең жиі қолданылатын және ең ақпаратты болып
бірінші екі әдіс табылады.
Зерттеу мақсаты мен міндеттеріне байланысты
уақытша еңбекке қабілеттілікті жоғалтумен
жүретін аурушылдық 16-ВН нұсқасы бойынша
немесе терең жеке есепке алу әдісімен (есепке алу
мәліметтері бойынша) зерттелуі мүмкін.

5.

Екі әдістің де бақылау бірлігіне жұмысшының ауруымен
байланысты еңбекке жарамсыздықтың әрбір жағдайы, ал
есепке алу құжатына – еңбекке жарамсыздық қағазы
жатады. Ол кәсіпорынның бухгалтериясында сақталады,
себебі ол тек заңдық құжат болып қана емес, сондай-ақ
қаржы құжаты болып табылады. Еңбекке жарамсыздық
қағазынан ауру туралы және оның ұзақтығы туралы
мәліметтерді көшіріп алып, кәсіподақ ұйымы және
медициналық-санитарлық бөлімнің дәрігері (денсаулық
пунктінің) тоқсандық есеп беру құжаттарын жасайды және
16 - ВН нұсқасы бойынша талдау жүргізеді.

6.

Есеп беруде кәсіпорынның паспорттық
мәліметтері (атауы, саласы, министрлігі),
жұмысшылардың есеп беру тоқсанындағы орташа
айлық саны (қабылданғандар мен жұмыстан
шығарылғандардың саны), соның ішінде
әйелдердің саны көрсетіледі. 16 – ВН есеп беру
нұсқасында қалай жекелеген аурулар және аурулар
тобы бойынша еңбекке жарамсыздық жағдайлары
мен күндерінің нақтылы саны болса, солай
қосынды саны да болады.

7.

16 – ВН нұсқасы бойынша аурушаңдыққа талдау
жасау кезінде қарқынды (100 жұмысшыға шаққанда
барлығы және аурудың жекелеген түрлері мен топтары
бойынша еңбекке жарамсыздық жағдайларымен
күндер саны, бір жағдайдың орташа ұзақтығы) және
экстенсивті (құрылымдық) көрсеткіштерді (барлық
жағдайлар немесе еңбекке жарамсыздық күндері
ішіндегі қандай да бір аурумен байланысты
жағдайлармен күндердің меншікті салмағы) есептейді.

8.

• Аталған көрсеткіштердің ақпараттылығы
шектеулі. Олар берілген өнеркәсіп орнындағы
уақытша еңбекке жарамсыздықпен жүретін
аурушаңдықтың динамикасы туралы айтуға,
сонымен қатар саланың басқа да
кәсіпорындарымен, цехтармен және т.с.с.
салыстыра отырып баға беруге мүмкіндік береді.
Бұдан басқа құрылымдық көрсеткіштер,
жұмысшылардың аурушаңдығындағы негізгі
меншікті салмақты құрайтын ауруды анықтауға
мүмкіндік береді.

9. Еңбек іс-әрекетінің жағдайы мен сипатының ауруы себепті уақытша еңбекке жарамсыздыққа әсері әдетте келесі топтардың аурушаңдық көрсеткі

Еңбек іс-әрекетінің жағдайы мен сипатының ауруы себепті
уақытша еңбекке жарамсыздыққа әсері әдетте келесі топтардың
аурушаңдық көрсеткіштерін салыстыру кезінде анықталады:
негізгі және бақылау (фактор болмайды);
әр түрлі қарқындылықты сол бір фактордың әсеріне
ұшыраған бірнеше өндірістік-кәсіптік топтар;
нақты өндірістік-кәсіптік жағдайлардағы әртүрлі еңбек
өтілі бар жұмысшылар тобы, ол осы жағдайлар мен
факторлардың әсер ету ұзақтығын көрсетеді. Бұл топтар
жынысы, жасы және басқа да көрсеткіштері бойынша
біркелкі болуы керек.

10.

Кәсіптік аурушаңдықты және
улануларды тексеру, тіркеу
және есебі.

11. Жедел немесе созылмалы кәсіптік аурулар және уланулар диагнозын анықтайтын медициналық мекемелер:

• Тұрғындарға
амбулаторлы-поликлиникалық
және
стационарлық
көмек
көрсететін
мекемелер жедел кәсіптік аурулар және
уланулар диагнозын анықтай алады.
• Созылмалы кәсіптік аурулар және уланулар
диагнозын – профессионалдық патология
Орталықтары
немесе
профессионалдық
аурулар клиникалары анықтайды.

12.

• Орталықта тұрақты жұмыс істейтін профильді
экспертті профессионалдық патологиялық
комиссиялар құрылу керек. Экспертті
профпатологиялық комиссиялар мүшелерінің жалпы
саны 3 адамнан аз болмау керек, оның председателі
болып, ауру профилі бойынша маман, дәрігерпрофпатолог тағайындалады. Комиссия мүшелері
дәрігер-профпатологтар болулары керек немесе
оларда маман сертификаты болуы керек.

13. Жедел кәсіптік аурулардың (уланулар) әр оқиғасы тексерілу керек. Тексеру процессінде:

1) кәсіптік аурулардың (уланулар) пайда болу
себептері және түрлі жағдайлар анықталу керек;
2) ауру пайда болған жұмыс орнын тексеру
жүргізіледі (жұмыс зонасы, өндірістік участкілер,
цехтар);
3) керек кезде зиянды өндірістік факторларды
лабораториялық және инструменталды зерттеулер
ұйымдастырылады;

14.

жұмысшының
санитарлық-эпидемиологиялық
еңбек жағдайы бағаланады;
• 5)
ұйымдардың
санитарлық-эпидемиологиялық
тексеру
актілері,
лабораториялық
зерттеулер
нәтижелері,
жұмыс
орнының
аттестациясы
анықталады;
• 6) алдын-ала және кезеңдік медициналық тексерулер
материалдары, еңбек жағдайын жақсарту, қорғау және
санитарлық-сауықтыру
шаралары
бойынша
жоспарлардың
орындалуы
туралы
мәліметтер
анықталады;
• 4)

15.

Тұрақты жұмыс орнынан басқа жерге жұмысқа
жіберілген адамдарға кәсіптік аурулар және уланулар
жағдайларын тексеруді кәсіптік ауру немесе улану
болған объектіні бақылайтын сан-эпидқызмет
мемлекеттік органдары жүргізеді.

16.

Сауал жіберілген ұйымдар 1 айдың ішінде
тексеруге керекті құжаттардың көшірмелерін
берулері керек.
Экспертті профпатологиялық
комиссиялар 30
календарлық күннің ішінде кәсіптік аурулар
немесе уланулар диагнозын анықтау бойынша
материалдарды қарайды.

17.

• 1) денсаулық сақтау ұйымынан анықтама
• 2) алдын ала және кезеңді медициналық
тексерулер мәліметтері, лабораториялық және
функционалдық зерттеулер нәтижелері бар
медициналық карта көшірмесі (амбулаториялық,
стационарлық)
• 3) тұратын жерінен эпикриздердің көшірмелері
• 4)
еңбек
жағдайының
санитарлықэпидемиологиялық сипаттамасы
• 5) жұмысшының еңбек кітапшасы.

18. Экспертті профпатологиялық комиссиялардың шешімдері.

1) ауру кәсіптік факторлардың әсерінен екендігін,
сонымен қатар, оның кеш кезеңде дамуы;
2) ауру кәсіптік факторларға байланысты емес
екендігі;
3) зиянды өндірістік факторладың әсерінің кейбір
белгілерінің болуы;
4) кәсіптік аурудың
(прогрессирование);
ағымының
нашарлауы

19.

5) кәсіптік аурудың стабилизациясы немесе
регресс;
6) кәсіптік аурудың алыстатылған салдарлары
дәрежесі мен ауырлығы көрсетіледі;
7) қайта терең медициналық тексеру қажеттігі,
көрсетілген
уақыттан
кейін,
қосымша
мағлұматтар беріледі;
8) терең медициналық тексеру қажеттігі және
профпатологиялық клиникаларында қосымша
кеңес керектігі, соңынан қайта қарау.

20.

Кәсіптік ауру диагнозын қою кезінде
қолданылатын (істейтін жұмысы мен кәсібіне
байланыстылығы) негізгі құжат кәсіптік аурулар
және уланулар тізімі болып табылады.

21.

• Кәсіптік ауру және улану диагнозын қою кезінде
ескерілетін жағдайлар:
Аурудың клиникалық формаларының ерекшеліктері
Әсер
ететін
этиологиялық
фактордың
және
орындалатын жұмыстың сипаты
Өндірістік орта және еңбек процессінің сан-эпид
жағдайлары
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайындағы жұмыс
өтілі.

22. Республикалық экспертті профпатологиялық конфликтті комиссия тіркеу басталған күннен бастап 30 күннің ішінде келесі құжаттарды қарайды:

1) анықтама (Республикалық экспертті прфпатологиялық
конфликтті комиссияға хат, шағым және басқа үндеулер);
2)
профпатология
Орталығының
экспертті
профпатологиялық комиссиясының күрделі, конфликтті
жағдайларды қарастыру бойынша шешімі;
3) стационардағы ауру тарихы;
4) тұрған жерінен амулаториялық карта;

23.

5) тұрған жерінен эпикриз көшірмелері;
6) алдын ала және кезеңдік медициналық тексерулер
мәліметтері;
7) еңбек жағдайының санитарлық-эпидемиологиялық
сипаттамасы;
8) жұмысшының еңбек еткенін анықтайтын құжат;
9) сұраныс бойынша алынған құжаттар.

24. Республикалық экспертті профпатологиялық конфликтті комиссия келесі шешімдерді қабылдайды:

• 1) ауру кәсіптік факторлардың әсерінен екендігін, сонымен
қатар, оның кеш кезеңде дамуы;
2) ауру кәсіптік факторларға байланысты емес екендігі;
3) ) кәсіптік аурудың алыстатылған салдарлары, кәсіптік
ауруды алып тастауға дейін;
4) қосымша мәліметтер түскеннен кейін комиссия
көрсеткен уақытта қайта қарауды қажет етеді.
5) терең медициналық тексеру қажеттігі және
профпатологиялық клиникаларында қосымша кеңес
керектігі, ары қарай істі қайта қарау.

25.

Республикалық
экспертті профпатологиялық
конфликтті
комиссияның
қорытындысы
медициналық
реабилитация
бойынша
кепілдемемен аурудың қолына немесе оның
өкіліне сенімхат бойынша беріледі.
Кәсіптік ауруы бар ауруға диспансерлік
бақылауды
тиістілігіне
қарай
медицина
мекемелері жүргізу керек.

26. Аурушаңдықты төмендетудің жалпы экономикалық тиімділігін есептеу.

Аурушаңдықты төмендетудің жалпы экономикалық
тиімділігін есептеу. Бұл әдістің негізінде, өткен жылға
қарағандағы берілген жылдағы еңбекке жарамсыздық
күндерінің санын төмендету салдарынан үнемделген жұмыс
уақытын анықтау жатыр. Жалпы үнемділікті өнімнің өзіндік
құнының төмендеуі және еңбекке жарамсыздық қағаздарын
төлеуге кеткен шығындарды азайту заттарының қосындысы
ретінде есептейді.

27. Есептеу үшін келесі бастапқы мәліметтер қажет болады:

Есептеу үшін келесі бастапқы мәліметтер қажет болады:
жұмысшылар саны (бір жылдағы орташа);
еңбекке жарамсыздық күндерінің абсолютті саны (Ф. 16
ВН нұсқасы бойынша);
ауруы себепті жоғалтылған адамдар-күндер саны;
1 жұмысшыға келетін жұмыс күндерінің орташа саны;
жылына орта шамамен 1 жұмысшыға келетін өнімнің
шығарылуы (теңгемен);
жылына орта шамамен 1 жұмысшыға келетін шарттытұрақты шығындар (теңгемен).